په او پر

   “په” او “پر” د پښتو سربلونو له ډلې دي، خو کله د بېلابېلو لهجو د اغېز او کله هم د متني تېروتنې له مخې يو د بل پرځاى کارېږي. د سمې کارونې لپاره به يې دوه ډېر معمول  مثالونه وړاندې کړو.

په پښتو ليکل

پر پښتو ليکل

   دلته ماناوې بېلابېلې دي، د لومړۍ خبرې مانا داده چې په د ليکنې ژبه پښتو ده، دري، اردو او عربي نه ده، د دويمې خبرې مانا دا چې د پښتو په اړه  څه ليکل کېږي.

په کور کې ناست يم

پر بام باندې ناست یم

  په پورتنيو دوو مثالونو کې “په” او “پر” په سم ډول کارېدلې، خو څنګه يې تفکيک وشي؟

که جملو ته پام وکړو، د لومړۍ جملې  ستربل(کې) او د دويمې جملې(باندې) دى.

د ژبپوهانو نظر دا دى:  “په”، هغه مهال راځي چې د جملې ستربل” کې” وي او که ستربل “باندې” وي، نو “پر” راځي.

“په” د ظرفيت لپاره راځي، د ظرف او مظروف د اړيکې په برخه کې کارېږي، خو “پر” بيا لوړتيا، فوقيت او برتري ښيي.

يادونه:

سربلونه هغه ناخپلواک مورفیمونه(کلمې) دي چې په جملو او فقرو کې تر یوه نوم او نومځري د مخه راځي او د هغه حالت او دريځ څرګندوي. ستربلونه بيا ناخپلواک مورفیمونه دي چې په جملو او فقرو کي تر یوه نوم او ضمير وروسته راځي.

دا يادونه هم اړينه ده چې  دا فورمول په ځينو برخو کې بيا د پلي کېدو وړ نه دى، په ځانګړي ډول د ظرف د رابطې(د زمان ظرف او مکان ظرف) پر مهال چې “کې” او “باندې” نه وي راغلي، په داسې حالاتو کې يې په کارونه کې تېروتنې کېږي.