حمله داعش در دایکندی و استفاده استراتیژیک پاکستان از داعش برای بی ثبات کردن افغانستان در حالت مشکلات شدید امنیتی داخلی پاکستان

حمله داعش در دایکندی و استفاده استراتیژیک پاکستان از داعش برای بی ثبات کردن افغانستان در حالت مشکلات شدید امنیتی داخلی پاکستان

تحلیل ذیل را قبلا به انگلیسی نشر نموده ام

https://www.linkedin.com/pulse/isk-daykundi-attack-pakistans-strategic-use-amid-internal-arsala-tdohe/?trackingId=QAItZFpTSPmkZYyBJrQpmg%3D%3D

ترجمه دری در ذیل تقدیم است.

دخالت پاکستان در استفاده از گروه‌هایی مانند دولت اسلامی خراسان یا داعش (ISK) برای بی‌ثبات کردن افغانستان را می‌توان از منظر ترکیبی پیچیده از منافع جیوپلیتیکی، امنیتی و استراتژیک مشاهده کرد. سازمان استخبارات اردوی پاکستان (ISI)، که تشکیلات استخباراتی این کشور است، سابقه‌ای طولانی در بهره‌گیری از بازیگران غیردولتی برای اهداف استراتژیک خود دارد، همان‌طور که در کشمیر و افغانستان دیده شده است. دلایل متعددی وجود دارد که چرا پاکستان ممکن است از ISK برای ایجاد ناآرامی‌ها در افغانستان استفاده کند، مانند حمله اخیر به شیعییان افغان در دایکندی:

عمق استراتژیک و نفوذ در افغانستان: به‌طور تاریخی، پاکستان همواره به دنبال حفظ نفوذ در افغانستان به عنوان یک حائل در برابر نفوذ هند و برای تأمین مرزهای غربی خود بوده است. پس از سقوط دولت تحت حمایت آمریکا در افغانستان، پاکستان در ابتدا از بازگشت طالبان به قدرت حمایت کرد. با این حال، اختلافات و تصادمات  بر سر مسائل سرحدی در طول خط دیورند افزایش یافته است. با حمایت یا تسهیل عملیات‌های ISK، پاکستان ممکن است به دنبال این اهداف باشد:

تضعیف دولت طالبان که در برابر تجاوزات سرحدی پاکستان مقاومت کرده است.

حفظ وسایل نفوذ و دخالت در سیاست‌های داخلی افغانستان و اطمینان از اینکه هیچ گروهی بیش از حد قدرتمند یا دشمن منافع پاکستان نشود. این استراتژی با اهداف جیوپلیتیکی وسیعتر پاکستان مطابقت دارد که به طور تاریخی شامل استفاده از گروه‌های شورشی برای کنترل افغانستان و توازن در برابر نفوذ هند بوده است. توافق دابوری بین استخبارات پاکستان و رهبری داعش، همانطور که توسط قومندان سابق تحریک طالبان پاکستان احسان‌الله احسان افشا شد، نشان دهنده عمق تلاش‌های پاکستان برای حفظ نفوذ از طریق بازیگران دست نشانده است. این توافق، که به نام شهر دابوری در منطقه اورکزی نام‌گذاری شده است، نشان می‌دهد که چگونه پاکستان با داعش رابطه برقرار کرده تا نتایج استراتژیک خود را در افغانستان تضمین کند.

ایجاد بی‌ثباتی داخلی در افغانستان: گروه ISK که از نظر ایدئولوژیک با طالبان مخالف است، می‌تواند برای تشدید خشونت‌های مذهبی مورد استفاده قرار گیرد، مانند حمله به جمعیت شیعه افغانستان در دایکندی. این امر مشکلات داخلی برای دولت طالبان ایجاد می‌کند و توجه آنها را از مسائل سرحدی با پاکستان منحرف می‌کند و توانایی آنها برای تثبیت کنترل خود بر کشور را محدود می‌سازد. با ایجاد بی‌ثباتی، پاکستان می‌تواند رژیم طالبان را بیشتر تضعیف کند و افغانستان را به عنوان یک کشور شکننده و وابسته به پاکستان حفظ کند.

استفاده از گروه‌های نیابتی در استراتژی منطقه‌ای: پاکستان سابقه طولانی در حمایت از گروه‌های شورشی به عنوان بخشی از استراتژی منطقه‌ای خود دارد، همانطور که نقش آن در کشمیر و ارتباطات آن با گروه‌های جهادی مختلف نشان می‌دهد. احسان‌الله احسان، فرمانده سابق تحریک طالبان پاکستان (TTP)، اشاره کرده است که اردو و ISI پاکستان به شیوه‌ای مشابه با دخالت‌هایشان در کشمیر از ISK استفاده می‌کنند. تاکتیک نفوذ ملیشا ها به افغانستان تحت پوشش عملیات‌های نظامی، انعکاسی از “نفوذ به سبک کشمیر” است. در افغانستان، ISK به عنوان یک نیروی دست نشانده عمل می‌کند که می‌تواند هرج و مرج ایجاد کند و در عین حال به پاکستان اجازه می‌دهد تا انکار قابل قبولی داشته باشد. افشاگری احسان درباره ارتباطات پاکستان با رهبری داعش در توافق دابوری ادعاهای مربوط به دخالت پاکستان در دستکاری شبکه‌های تروریستی برای بی‌ثبات کردن افغانستان را تقویت می‌کند.

انحراف توجه از مسائل امنیت داخلی: پاکستان با مشکلات امنیتی داخلی جدی مواجه بوده است، همانطور که در حوادث مرگبار ماه آگوست ۲۰۲۴ مشاهده شد که در آن ۲۵۴ نفر کشته شدند. موسسه پاکستان برای مطالعات تصادمات و امنیت (PICSS) گزارش داد که از میان کشته‌شدگان، ۹۲ نفر ملکی، ۵۴ نفر از نیروهای امنیتی و ۱۰۸ ملیشا ها بودند. همچنین ۱۵۰ نفر زخمی شدند که شامل ۸۸ ملکی، ۳۵ نیروی امنیتی و ۲۷ ملیشا بودند. در مجموع ۸۳ حمله در سراسر کشور در این دوره رخ داده است. با حمایت از حملات ISK در افغانستان، پاکستان می‌تواند توجه گروه‌های ملیشای فعال در سرحد خود را منحرف کند. این وضعیت یک تصادم خارجی ایجاد می‌کند که می‌تواند این گروه‌ها را منحرف کند یا حداقل بخشی از فعالیت‌های ملیشا ها را به خارج از پاکستان منتقل کند و تمرکز آنها را بر افغانستان متمرکز کند.

اختلافات بر سر خط دیورند و تصادمات سرحدی: تصادمات  مکررسرحدی بین نیروهای افغان و پاکستانی، مانند تبادل سنگین توپخانه در منطقه سرکانی درجنوری ۲۰۲۴، نشان‌دهنده تصادمات وسیع زمینی است. طالبان پاکستان را متهم کرده است که قصد دارد در امتداد خط دیورند مستقر شده و تجاوز کند، و این منجر به اقدامات تلافی‌جویانه توسط اردوی افغانستان شده است. پاکستان نیز به نوبه خود، طالبان را به مخالفت با دیوار سازی سرحدی مقصر دانسته است. حمایت از ISK می‌تواند به عنوان راهی برای مشغول نگه داشتن طالبان با مشکلات امنیت داخلی عمل کند و مانع از تلاش‌های آنها برای مقابله با حرکت‌های سرحدی پاکستان شود.

هدف قرار دادن شیعه های افغانستان: مخالفت ایدئولوژیک ISK با اسلام شیعه با تحرکات وسیع پاکستان تطابق دارد. پاکستان سابقه‌ای طولانی در خشونت‌های مذهبی، بخصوص علیه اقلیت شیعه خود دارد. با اجازه دادن به ISK برای هدف قرار دادن جمعیت شیعه در افغانستان، پاکستان ممکن است به دنبال این اهداف باشد:

ایجاد تفرقه‌های فرقه‌ای در داخل افغانستان و جلوگیری از اتحاد در جامعه افغان.

مختل کردن نفوذ ایران در افغانستان: از آنجا که ایران یکی از حامیان اصلی گروه‌های شیعه در منطقه است، این اقدام به هدف پاکستان برای محدود کردن نفوذ ایران در نزدیکی سرحدات خود کمک می‌کند.

روابط پیچیده با تحریک طالبان پاکستان (TTP) و سایر گروه‌ها: تحریک طالبان پاکستان (TTP)، که هم در پاکستان و هم در افغانستان فعالیت می‌کند، نیز در این تحرکات نقش دارد. اگرچه TTP به طور تاریخی مخالف دولت پاکستان بوده است، اما گزارش‌هایی از انشعاب‌های گروهی و تغییرات در اتحادها وجود دارد. اردو و ISI پاکستان ممکن است از این اختلافات بهره‌برداری کنند و از عناصر TTP یا ISK برای پیشبرد اهداف استراتژیک خود استفاده کنند. اظهارات احسان‌الله احسان نشان می‌دهد که پاکستان ممکن است از ISK با هماهنگی ارتش خود برای دستیابی به اهدافش در افغانستان، بخصوص در طول خط دیورند، استفاده کند.

نتیجه‌گیری: استفاده پاکستان از ISK برای ایجاد ناآرامی در افغانستان، مانند حمله به جمعیت شیعه در دایکندی، را می‌توان بخشی از استراتژیوسیعتر این کشور برای حفظ نفوذ در افغانستان، موازنه قدرت طالبان و منحرف کردن توجه از مشکلات امنیت داخلی خود دانست. توافق دابوری که توسط احسان‌الله احسان برجسته شده است، رابطه بین استخبارات پاکستان و رهبری داعش را در تلاش برای بی‌ثبات کردن افغانستان، در حالی که از برخورد مستقیم با طالبان جلوگیری می‌کند، تثبیت می‌کند و منافع استراتژیک پاکستان را در منطقه حفظ می‌کند.

ISK Daykundi attack and Pakistan’s Strategic Use of ISK to destabilize Afghanistan Amid Internal Security Challenges