ایا د سردار محمد داودخان د جمهوری نظام په تحول کی کمونستانو مهم رول درلود؟

ایا د سردار محمد داودخان د جمهوری نظام په تحول کی کمونستانو مهم رول درلود؟
حقایق دادی .!
د پاچاهۍ وروستي وزیر محمد موسی شفیق د پرچم د ګوند له مشر ببرک کارمل سره کتل .!
عبدالوکیل چې د ببرک کارمل د تره زوی، د پرچم د ګوند د نظامي څانګې مشر، د ببرک کارمل د حکومت په وخت کې د مالیې وزیر او د ډاکټر نجیب الله په دوره کې د بهرنیو چارو وزیر و، دا خبره په خپل کتاب. ( از سقوط سلطنت مطلقه تا سقوط جمهوریت.) په 120 پاڼه کې لیکلی ده .
«د محمد موسی شفیق د هڅو لړ کې د اعتماد له مخې د ولسي جرګې له وکیل ببرک کارمل سره هم وکتل. زه له ببرک کارمل سره په موټر کې د قرغې بند محمد موسی شفیق کور ته ولاړم، د ماښام اته بجې محمد موسی شفیق د کور دروازې ته څېرمه ببرک کارمل ته په انتظار ولاړ و او ښه راغلاست یې ورته وویل. د دوی خبرو تر نیمې شپې پورې دوام وکړ. موسی شفیق د راستنیدو او الوداع په وخت کې ببرک کارمل ته وویل: موږ د خپل هیواد روښانفکران یو او په راتلونکي کې بیا سره د لیدو مسؤلیت لرو. زه ستاسو د نظریاتو او وړاندیزونو اوریدلو سره علاقه لرم .
ببرک کارمل د موسی شفیق لاس په اخلاص سره وخوځاوه او ویې ویل: ما تاسو داسې نه پیژندی، مهرباني وکړئ هر کله چی تاسی وغواړی او فرصت ولری ما خبر کړی زه ستاسی خدمت کی یم. ما ته خبر راکړئ .
دا څرګنده وه چې دواړه د یو بل سره خبرو کولو او لیدو څخه راضي وو. وروسته ببرک کارمل له موسی شفیق سره د لیدنې پر مهال خپل کور ته په لاره کې راته وویل: “دا معلومه شوه چې موسی شفیق له یو لړ پلانونو سره دی نوی مرحلې ته ننوتی او ما د هغه په وجود کې دا ډول استعداد او وړتیا وموندله. موسی شفیق ته مې وویل چې که په حکومت کې د ښه همکارانو ټیم جوړ نه کړي، خامخا به د هغو دندو او پلانونو په عملي کولو کې بریالي نه شې چې مخکې مو ټاکلي دي. شفيق ته مې يادونه وکړه چې ته بايد په دې حساس پړاو کې د هېواد له ټولو سياسي قوتونو سره خبرې اترې پيل کړي. که نه نو ستاسو د اهدافو د پلي کولو په لاره کې به خنډونه را ولاړ شي، ځکه چې افغانستان اوس مهال سیاسی شوی دی. شفيق ته مې وويل چې په ارتجاعی او افراطي اسلامي قوتونو تکيه کول ستا د حکومت د بريا ضمانت نه کوي. تاسو باید د هیواد له روڼ اندو سره پراخې اړیکې ټینګې کړئ. شفيق په ډېر جديت سره راته وويل چې غواړي په ټولنه کې ګډوډي او ګډوډي ته د پای ټکی کېږدي. شورا د ګډوډۍ سرچینه ګرځېدلې او تاسو باید په دې کار کې له ما سره مرسته وکړئ، ځکه تاسو پخپله د هېواد دننه د بې کفایتۍ او ګډوډۍ شاهد یاست. زه د خپل حکومت اهدافو ته د رسیدو لپاره دوه څخه تر دریو کلونو ته اړتیا لرم. له بلې خوا ما وویل چې زه په پارلمان کې په مطلق اقلیت کې یم او زه په دې اړه هیڅ نه شم کولی، مګر ستاسو خبرې او پلانونه زما لخوا تایید دی .
ببرک کارمل د موسی شفیق حکومت ته د باور رایې ورکولو پر مهال له موسی شفیق سره له کتنې وروسته د خپلې وینا په یوه برخه کې یاد حکومت د ډیموکراسۍ د لسیزې وروستی تیر وباله .

د محمد داود د جمهوري نظام پر وړاندې د پرچم ګوند دریځ .

ببرک کارمل له ډاکټر محمد حسن شرق سره وکتل .
عبدالوکيل د خپل کتاب چی نوم یی دی ( از پادشاهی مطلقه تا سقوط جمهوری دیموکراتیک ) په ۱۴۵ مخونو کې د ببرک کارمل او ډاکټر محمد حسن شرق تر منځ د ملاقات په اړه هم ليکي .
“د محمد داود له خوا د کابینې له اعلان څخه نږدې دوه اونۍ وروسته، ببرک کارمل د جمعې په ورځ د کرنې د وزیر غلام جیلاني باختري په کور کې له حسن شرق سره وکتل. جيلاني باختري د ببرک کارمل د تره زوی و، ببرک کارمل د دې غونډې په ترڅ کې خپه او په بيړه کې و. دا چې د محمد حسن شرق سره د څه ډول چلند په اړه هېښ و. ببرک کارمل د غلام جيلاني باختري په پرتله له ډاکټر شرق سره له تېرو کلونو، يعني له ١٣٣٩ څخه تر ١٣٥٢ کال پورې ښې اړيکې نه درلودې. د باختري له خولی مې تل اورېدل چې ببرک جان د حسن شرق پر ضد بې بنسټه اعتراضونه، برعکس په دې دوره کې باختري له حسن شرق سره ډېرې نږدې، شخصي، او کورنۍ اړيکې درلودې، کله چې په اتفاق سره ببرک کارمل د باختری کور ته راشی او پوه شی چې حسن شرق په کور کې دی، یا د باختری له کور څخه ځی ، یا د دوی بحثونه او جنجالونه د دوی د خپګان لامل ګرځي
ببرک کارمل به د حسن شرق په غیاب کې د هغه په ادرس بد رد ویل ، زما په یاد دي چې یوه ورځ ببرک کارمل باختري ته وویل کله چې د سردار خادم هره ورځ ستا کور کی وی ، زه به نور ستا کور ته نه راځم .
حسن شرق په خپل كتاب كې ليكلي، چې د دوى د اختلاف يوه ريښه دا وه، چې حسن شرق ځان د محمد داود نږدې پيروى ګڼلى او ببرك كارمل د سلطنت پلوى و .

آیا د پرچم مشران له کودتا څخه مخکې خبر وو او آیا په هغه کې یې برخه اخیستې وه؟

د نوې کابینې له اعلان سره سم د جمهوري ریاست د مرکزي کمیټې د غړو او له ځینو سره د پوهاوي او اړیکو د رهبرۍ چارې محدودې شوې. په ټولنه کې دا تاثر پیدا شو چې کیڼ اړخي قوتونه په ځانګړې توګه پرچمیانو په کودتا کې ونډه درلوده او په دې باور چې دا کودتا د دوی په همکارۍ او مرسته ترسره شوې ده. دا مفکوره په کابل کې د سیاسي او حتی ډیپلوماتیکو ټولنې د روڼ اندو په مینځ کې زیږیدلې وه چې د افغانستان د سیاسي ځواکونو او شخصیتونو په اړه پوهیږي. حتی د ګوند ځینو غړو هم داسې فکر کاوه، نو پورته ټولو کړیو په کابینه کې د کرنې د وزیر په توګه د جیلاني باختري شتون د ګوندی نفوذ پایله ګڼلی و، ځکه چې هغه نه یوازې دا چی د ګوند له ډلې څخه وو. د ببرک کارمل د تره زوی هم وو. همدارنګه په مخکنیو مخونو کې څرګنده شوې وه چې د کودتا په لومړۍ ورځ ببرک کارمل باختري ته ولیږم چې ایا باختری د کودتاه خبر و او که نه.
باختری په کابینه کې د فعال موقف په تمه نه و، د محمد داود د کودتا څخه مخکې باختري د کرنې په وزارت کې څو کاله په مهمو پوستونو کې دنده ترسره کوله. د محمد موسى شفيق د حکومت پر مهال له نعمت الله پژواک سره د دوستۍ له امله چې هغه مهال د کورنيو چارو وزير و، د کورنيو چارو وزارت د احصايې د عمومي رييس په توګه وټاکل شو. د افغانستان پاچا محمد ظاهر شاه له هغه څخه وغوښتل چې په دې پوست کې تر ټاکل کیدو مخکې له هغه سره وویني، حسن شرق له خوا د غلام جیلاني باختري د شاملیدو په اړه د ” کرباس پوشان برهنه پا ” کتاب په ۱۲۹ مخ کې کابینې ته د جیلانی باختری راتګ هغه هم زما په خواهش . زما ځینو همکارانو، په سمه توګه، ډیر وختونه زه تورن کړم، او په شخصي توګه، ما د دې باور څخه د شرم احساس کاوه تر هغه ورځې پورې چې هغه له کابینې څخه لرې شو.
جيلاني باختري له کودتا مخکې له محمد داوود سره هيڅکله هم نه و ليدلي او نه يې له نږدې پيژنده، لکه څنګه چې د جمهوري رياست د مرکزي کميټې غړي حسن شرق، عبدالحميد محتاط، پاچاګل وفادار او غوث الدين فايق، هر يو ندی ويلي چی جیلاني باختري د کودتاه کوونکو په غونډو کې برخه اخیستې وی، جیلانی باختری داکتر محمد حسن شرق، محمد داود ته معرفي کړ او د کابینې غړی یې وټاکه .
همدارنګه د هغه وخت سیاسي فعالانو سید عبدالاله د مالیې وزیر او د مرکزي کمیټې غړی او محمد داوود ته ډیر نږدې کس د پرچمی په سترګه کتل، ځکه چې د دیموکراسۍ په لسیزو کې یې له پرچمیانو سره نږدې اړیکې درلودې. او دا اړیکې له هیچا پټې نه وې. د محمد داوود له حکم سره سم د ګوند د ملاتړي په توګه په ټولو مظاهرو او غونډو کې د ګوند د غړو د پېژندلو لپاره تل د پرچمیانو تر څنګ ولاړ و. لکه څنګه چې ما په دې اړه په تیرو پاڼو کې یادونه کړې، هغه هیڅکله د پرچم پټ یا ښکاره غړی نه و.
په کودتا کې بل مهم شخصیت د کورنیو چارو وزیر او د جمهوري ریاست د مرکزي کمیټې غړی فیض محمد و، چې د پاچاهۍ په نسکورولو کې یې پرېکنده رول ولوباوه. هغه د مختلفو سیاسي ډلو لخوا د پرچم ډلې پورې اړوند ګڼل کیده. بالاخره کله چې میر اکبر خیبر د ۱۳۴۴ لمریز کال د سلواغې له دریمې وروسته د پکتیا نظامي قطعې ته تبدیل شو، له فیض محمد سره یې پیژندګلوي او اړیکه ونیوله. کله چې هغه د بالاحصار په ۴۴۴ کومانډو قطعه کې دنده ترسره کوله، د هغه نظامي ملګرو هغه ته بلنه ورکړه چې په کودتا کې برخه واخلي. ذبیح الله زیارمل د ببرک کارمل او میراکبر خیبر په اړه د ذبیح الله زیارمل له خوا خبر شو او دوی یې توند غبرګون وښود او ذبیح الله زیارمل ته یې امر وکړ چې په کودتا کې له ګډون څخه ډډه وکړي او د کودتا په وړاندې د ګوند بنسټیز دریځ ورته روښانه کړي، خو فیض محمد ونه منله. د پرچم د مشر په مشوره او د شخصي تصمیم په نیولو سره د کودتا له پلان کوونکو سره یو ځای شو او په کودتا کې یې د کمانډو د قطعې مشري وکړه، وفادار پاچاګل، حبیب الله زرمتي او عبدالحمید محتاط پخوا په کودتا کې د ګډون ژمنې کړې وې. له دوی سره له خپلې ژمنې څخه نه شو وتلی، نو د رهبرۍ له حکم څخه يې ډډه وکړه، هغه ګوندی انضباط ته غاړه کینښوده ، فیض محمد په داسې کچه نه و چې د ګوند نظم ته د شخصي ژمنو پر ځای غوره کړي. له نېکه مرغه د کودتا له بریا وروسته یې نه یوازې د ګوند د رهبرۍ له حکم څخه په سرغړونې برعکس یې په کودتا کې خپل ګډون د ګوند رهبرۍ او د ګوند مشرانو ته د ویاړ په توګه وښود. د ببرک کارمل او میرکبر خیبر په ګډون یې نه یوازې دا چې د ګوند له حکم څخه په سرغړاوی تورن نه شو ، بلکې له کودتا وروسته یې د یو زړور او وطن دوست شخص په توګه درناوی وکړ .
همدارنګه د حسن شرق شخصي او نږدې اړیکي له کودتا مخکې د پرچمیانو له ټولو رهبرانو لکه ببرک کارمل، میر اکبر خیبر، سلیمان لایق او نورو سره په ځانګړې توګه د غلام جیلاني باختري له کودتا وروسته یو ځای پیدا کړ. داسې برېښېده چې پرچمیان په کودتا کې برخه اخیستې وه او دوی پرې خبر وو او د حکومت د مشرتابه مهم غړي دي. په داسې حال کې چې حسن شرق نه یوازې دا چې د ګوند غړی نه و، بلکې څو ځله یې په کور کې له خپلو ملګرو سره په شخصي خبرو کې هم د ګوند د فعالیتو ، پلانونو په اړه انتقادي او کله ناکله ټوکې ټکالې کولې. ډاکټر محمد حسن شرق د خپل کتاب ( کرباس پوشان برهنه پا ) په ۹۱ صفحه کی لیکی.
زه د سردار محمد داود په خواهش دی ته اړ شوم چې د معلوماتو د ترلاسه کولو لپاره له ټولو اړخونو سره خپلې اړیکې پراخې کړو او په ورته وخت کې په هوښیارۍ سره پوه شو، ځکه چې زه د هر اړخیزو معلوماتو د ترلاسه کولو مسوول وم، او زموږ تر ټولو لویه اندیښنه هغه ډله وه چې مشري یې ببرک کارمل کوله او موږ. د هر اړخیزو اړیکو په برابرولو کې دوی ته زیاته پاملرنه کړې وای او دا نږدېوالی د محمد داوود په لارښونه او رهبرۍ سره رامنځ ته شو، هغه کسان چې له اصلي هدفه ناخبره وو، فکر یې کاوه چې دا نږدېوالی داسې دی لکه زه چې د پرچم غړی وم. ګوند، په داسې حال کې چې دا ټول نږدېوالی د دوی د باور د ترلاسه کولو لپاره و، نو د معلوماتو ترلاسه کولو لپاره یې د میراکبر خیبر سره په دوو اونیو کې یو ځل په دهبوري کې د لالا سید جان جاجي په کور کې او په اونۍ کې یو ځل د سلیمان لایق سره چې زموږ د کور مخې ته کور و. په کارته پروان کې او کله ناکله مې له کارمل سره هم لیدل. د غونډو پایلې د کودتا د ښکیلو غړو د پاکولو لپاره خورا ګټورې وې. او ما محمد داود په منظمه توګه خبره ولو. د حزب خلق د ګوندی ډلی څخه له دوو لارو خبر یدو ، اول د پرچم د ډلی له طرفدارانو د ډلی لخوا ، دوهم کله ناکله به مې له تره کي سره د هغوی په کور کې ولیدل. په ډاډ او بشپړ ډول مونږ معلومات سره لاسه کړل او څرګنده شوه چې دوی د پوځ منصبدارانو په منځ کې د مداخلې او ګمارنې په برخه کې له شاه سره په خپلو ژمنو کې رښتیني نه دي. ډاکټر محمد حسن شرق د کرباس پوشان برهنه پا، کتاب په ۱۰۷ مخ کې له محمد داود سره د ببرک کارمل د ملاقات پایله داسې لیکي .
ببرک کارمل: ځکه چې تاسو د قانون مطابق د سیاسی فغالیت حق نلری د بل چا په نوم ورځپاڼه یا مجله واخلئ او خپل نظریات په هاغه ورځپانه کی خپاره کړئ تر څو ستاسو د سیاسي فعالیتونو ډګر برابر شي .
که امکان ولري، د پاچا سره د تفاهم لاره پرانیزي، او ستاسو د خدمت کولو غوره لاره به دا وي چې د امکان په صورت کې نایب سلطنت شي .
کودتاه، د مبارزې طريقه، زموږ نظريه له کودتا سره مخالفه ده او موږ يې يو خيانت او د ملي ګټو خلاف عمل ګڼو او هر څوک چې دا کار وکړي موږ به يې په مقابل کی و دریږو .
محمد داوود چې په دې مشوره خفه شو، مننه يې وکړه او ويې ويل. زه تاسو ته دا هم وایم، که تاسو د افغانستان د خلکو په مغزو کې د مارکسیزم نظر په کورنی او یا خارجی زور داخل کړه په ژوندی می تف او په مړی می لعنت و وایی ،. ستاسو پیروي او له پاچاهۍ سره تړاو هر چاته معلوم دی، خدای دې وکړي چې له پاچا سره په خپلو ژمنو وفا وکړي، او له تاسو څخه مننه کوم چې زما کور ته راغلی، خدای پامان .
په دې توګه د پورتنیو توضیحاتو سره، د محترمو لوستونکو لپاره هیڅ پوښتنه پاتې نه ده چې پوه شي چې د کودتا څخه مخکې د پرچمیانو مشرتابه په ډیرو مواردو کې د محمد داود سره اختلاف درلود. د سلطنت ضد کودتا ، د محمد داود په مشرۍ د ۱۳۵۲ کال د سرطان ۲۶ کودتا تر سره شوه او په هغې کې یې برخه نده اخیستې.

یادونه د : قاسم باز تبصره :

۱- د ۱۳۵۲ کال د سرطان د میاشتې په ۲۶ نیټه د سهار په ۷ بجو او ۳۰ دقیقو ، شهید داود خان راډیو افغانستان ته ولاړ او جمهوریت یې اعلان کړ. تر دې دمه د کودتا له مشرانو پرته، چې شمېر یې ۱۲ تنه سرګروپان و، یو بل سره پیژندل، خو د دې ډلې له فعالو غړو څخه، چې په کودتا کې شامل و , او شمېر یې یو سل لس تنه وو، هېڅ سر ګروپ د بل سرګروپ غړی نه پېژندل
. د ۲۶ د سرطان د تحول مرکزی کمیټه ، د کودتا د بریالیتوب څخه دوه ورځې وروسته تاسیس شو
۲-  دلته پوښتنه دا ده.چی د ۱۳۵۲ کال د مرعومی ( سرطان ) په ۲۶مه د شپې اته بجې د پاکستان راډیو اعلان وکړ چې د پرچم د ګوند په همکارۍ د محمد داود په مشرۍ په کابل کې کودتا وشوه. دلته دا پوښتنه را پیدا کیږي چې څرنګه د کودتا ټول غړي چې شمیر یی ۱۱۰ تنه و، د کودتا سرګروپانو نه پیژندل ، پاکستانیانو وپیژندل؟
د شهید داودخان یو تعداد درباری او اخوانی ، مخالفان هغه ملاقات ته اشاره کوي چې د سردار محمد داود خان او ببرک کارمل تر منځ د ډاکټر محمد حسن شرق په منځګړتوب ترسره شوه او سردار شهید محمد داود په هغه ملاقات کې ببرک کارمل ته دندان شکنه ځوابونه ورکړل ، دوی اوس داوود خان په سلو نومونو یاد کوی. دا کسان ولی د محمد موسی شفیق ملاقات د ببرک کارمل سره نه تقبیح کوی او هاغه ته ګوته نه نیسی .
په درواغجنو د خدای لعنت وی…… امین.

2/24/2024