قمار سوریه ایران: فاجعه‌ای استراتژیک در پی سقوط اسد

سقوط سریع رژیم اسد در سوریه نه تنها تغییرات عمیقی در دینامیک قدرت شرق میانه به وجود آورده، بلکه شکست فاجعه‌باری برای جاه‌طلبی‌های جیوپلیتیک ایران محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری‌های وسیع مالی و نظامی ایران در سوریه—که برآورد شده به ده‌ها میلیارد دالر می‌رسد—در نهایت ممکن است چیزی جز ورشکستگی اقتصادی و انزوای سیاسی برای ایران به همراه نداشته باشد.

راپور‌های منتشر شده در مطبوعات اجتماعی ایرانی نشان می‌دهد که قرض سوریه به ایران بیش از ۳۰ میلیارد دالر است، رقمی شگفت‌انگیز در کشوری که میلیون‌ها توابع ایران با تورم، بیکاری و تهداب های اساسی از هم پاشیده دست و پنجه نرم می‌کنند. اظهارات اخیر بهرام پارسایی، نماینده پیشین مجلس ایران، مبنی بر اینکه رقم واقعی ممکن است حتی بالاتر باشد، تنها نشانگر ماهیت غیرشفاف و بی‌پروا مداخله تهران در سوریه است. در همین حال، منابع مخالفان سوریه ای تخمین کرده‌اند که کل همصارف ایران از سال ۲۰۱۱ تاکنون از ۵۰ میلیارد دالر بالاتر است—رقمی که در صورت صحت، قمار عظیمی با پول مالیات‌دهندگان ایرانی را نشان می‌دهد.

مصارف انسانی و مادی دخالت ایران بالاتر از ارقام مالی است. قوای قدس، شاخه خاص عملیات بین المللی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عملیات نظامی ایران در سوریه را هدایت کرده است. این تلاش‌ها شامل اعزام جنگجویان خارجی مانند لوای زینبیون، که عمدتاً از شیعیان پاکستانی تشکیل شده‌اند، و فرقه فاطمیون، متشکل از مهاجران شیعه افغان، بوده است. این نیروها، که اغلب از جوامع فقیر و آسیب‌پذیر جذب شده‌اند، به برخی از خونین‌ترین میدان‌های جنگ سوریه فرستاده شده‌اند، به عنوان بخشی از استراتژی جنگ نیابتی ایران.

Iran’s Syrian Gamble: A Strategic Catastrophe in the Wake of Assad’s Collapse

علاوه بر این، ایران از خاک سوریه به عنوان یک مرکز استراتژیک برای تقویت و تجهیز نیروهای نیابتی منطقه‌ای خود، از جمله حزب‌الله در لبنان، حماس در غزه و مبارزان هوتی در یمن، استفاده کرده است. با استفاده از موقعیت جغرافیایی سوریه، تهران انتقال تسلیحات پیشرفته، بودجه و آموزش به این گروه‌ها را تسهیل کرده و نقش خود را به عنوان یک نیروی بی‌ثبات‌کننده در منطقه تثبیت کرده است. با این حال، از دست دادن خاک سوریه این تشکیلات لوژستیکی را از بین برده و ضربه شدیدی به توانایی ایران برای قدرت‌نمایی از طریق نیروهای نیابتی‌اش وارد کرده است.

با وجود این قربانی‌ها، دخالت تهران دستاوردهای ملموسی به همراه نداشته است. در عوض، ایران روز به روز بیشتر منزوی می‌شود، نفوذ منطقه‌ای‌اش کاهش می‌یابد و منابعش به تحلیل می‌روند. سقوط رژیم سوریه، سرمایه‌گذاری چند میلیارد دالری ایران را به مثالی از حماقت استراتژیک تبدیل کرده است—نمونه‌ای آشکار از افراط‌گرایی یک رژیم که بیشتر به ماجراجویی‌های ایدئولوژیک علاقه دارد تا رفاه مردم خودش.

بر مبنای متل نمک بر زخم پاشیدن، تصاویر اخیر از تخریب سفارت ایران در سوریه و پاره شدن عکس‌های بزرگ از قاسم سلیمانی و حسن نصرالله را نشان می‌دهد که خشم فزاینده نسبت به حضور ایران را برجسته می‌کند. اعتراف عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه، مبنی بر اینکه غیرنظامیان در تخریب سفارت دست داشته‌اند، یادآوری آشکار عمق احساسات ضدایرانی در منطقه است.

رهبران ایران باید با واقعیت تلخی روبرو شوند: قمارشان در سوریه شکست خورده است. بقای رژیم همچنان شکننده است و مصارف حمایت از آن ایران را به آستانه فروپاشی اقتصادی کشانده است. با فروپاشی دولت اسد، افسانه اشتباه‌ناپذیری استراتژیک تهران نیز فرومی‌ریزد. برای کشوری که پیش از این با تحریم‌ها و ناآرامی‌های داخلی دست به گریبان بود، مرداب سوریه نه تنها یک فاجعه در سیاست خارجی بلکه یک تراژیدی ملی است.

بازی سطرنج استراتژیک امریکا در افغانستان