جمعي چلند

جمعي چلند، هغه ډول فعالیتونه دي چې د لویو خو لږو تنظیم شوو ډلو خلکو له خوا ترسره کیږي. د جمعي چلند پېښې اکثراً ډېرې ناڅاپي وي، چې د یوې ګډې تجربې له امله رامنځته کیږي او د ډلې غړو ته د ګډې ګټې او هویت احساس ورکوي. د ډلې جوړښت غیر رسمي بڼه د دې چلند د ناڅاپیتوب او غیر متوقع والي اصلي لامل دی.
د جمعي چلند په شمول د خلکو کړنې په ګڼو، وېرې، مودو، فیشنونو، مینو، عامه ډلو، فرقو او پیروانو کې شاملې دي، او همدارنګه ډېر منظمې پدیدې لکه د اصلاح یا انقلابي ټولنیزو حرکتونو. د دې له امله چې په ډلو ټینګار کوي، د جمعي چلند مطالعه له انفرادي چلند د مطالعې څخه توپیر لري، که څه هم د دې ډلو د غړو د انګېزو او چلندونو په اړه تحقیقات هم ترسره کیږي. جمعي چلند د منظمې ډلې چلند ته ورته دی، ځکه چې په دې کې خلک په ګډه عمل کوي؛ خو دا د هغو ډلو له چلند څخه ډېر ناڅاپي دی چې د خپلو موخو، غړیتوب، مشرتابه او د عملیاتو طریقې لپاره ټاکلې قاعدې او دودونه
امریکایي ټولنپوه روبرټ ای. پارک، چې د “جمعي چلند” اصطلاح یې کارولې، دا داسې تعریف کړې: “د افرادو چلند د یوې ګډې او جمعي انګېزې لاندې، یوه انګېزه چې د ټولنیزې متقابلې پایله ده.” هغه ټینګار وکړ چې په ګڼو، مودو یا نورو ډولونو کې د جمعي چلند برخه اخیستونکي یو دریځ شریکوي یا ورته عمل کوي، نه د یوې ټاکلې قاعدې یا د واک د زور له امله، بلکې د ځانګړي ډله ییز بهیر له امله.
د دې لپاره چې په ډله کې د غړو او بهرنیو تر منځ توپیر وشي، مشران وپیژندل شي، د ټولنې اهداف وټاکل شي، د غړو لپاره د چلند د منلو وړ حدود وټاکل شي، او د جمعي پرېکړو لپاره د مشخصو اصولو نشتوالی د جمعي چلند د ناپایدارتوب او غیر متوقع والي لامل دی.
که څه هم ډېری څېړونکي موافق دي چې جمعي چلند معمولي قواعد نه تعقیبوي، ځینې یې د داسې قواعدو او بڼو راټوکېدو ټینګار کوي چې د ټولنیز جوړښت سره تړاو لري. د امریکایي ټولنپوه نیل جی. سمیلزر په وینا، د جمعي چلند تعریف داسې دی: “د باور پراساس خوځښت چې ټولنیز عمل بیا تعریفوي.”
د جمعي چلند لومړنۍ بڼې
د هر ډول جمعي چلند د پرمختګ لپاره یو ډول تیاری اړین دی. خلک باید لومړی یو بل ته احساس شي او یو بل سره اړیکه ونیسي. دې پروسو ته د “لومړني جمعي چلند” نوم ورکړل شوی. درې مهمې لومړنۍ بڼې عبارت دي له: ډله ییز تګ، اوازه خپرول، او ټولنیز ناارامي.
ډله ییز تګ
له ډېرو جمعي چلندونو مخکې د خلکو د بې هدفه خو اضطرابي خوځښت موده وي. دا حالت د “ډله ییز تګ” په نوم یادیږي، کوم چې د خلکو فزیکي بې قراري څرګندوي.
د بېلګې په توګه، د یوه پروګرام د ناوخته پیل کېدو په تمه ناستې غونډې کې خلک خپلې څوکۍ پرېږدي او بې هدفي ګرځي.
د ډله ییز تګ څلور مهم اغېزې لري:
1. خلک یو بل ته حساس کوي.
2. د ګډې احساساتي فضا رامنځته کول.
3. د وضعیت د ګډې انځور یا تعبیر پراختیا.
4. د چلند د قواعدو بیا تعریف پیل
جمعي چلند هغه ډول فعالیتونو ته ویل کیږي چې د لویو، خو لږو تنظیم شویو ډلو له خوا ترسره کېږي. دا فعالیتونه معمولاً په ناڅاپي ډول رامنځته کېږي، چې د یوې ګډې تجربې یا پېښې په نتیجه کې د خلکو تر منځ د ګډې ګټې یا هویت احساس پیدا کوي.
جمعي چلند د رسمي اصولو او قوانینو څخه پرته ترسره کېږي، له همدې امله ډېر وخت غیر متوقع، لنډمهالی او ناپایدار وي. دا چلند د خلکو ګډې کړنې منعکس کوي، خو د منظمو ډلو لکه سازمانونو یا ټولنو په څېر ټاکلې قواعد او جوړښت نه لري.
د جمعي چلند مثالونه عبارت دي له:
ګڼې (Crowds): د خلکو ډله چې د یوې پېښې یا هدف لپاره راټولېږي.
وېرې یا ویرجن حالت (Panics): د خلکو غیرمنظمې تښتې یا اضطراب په حالت کې ګډې کړنې.
مودونه او فیشنونه (Fads and Fashions): د یوې ځانګړې موضوع یا نظر لنډمهاله شهرت.
اجتماعي خوځښتونه (Social Movements): د بدلون راوستلو لپاره د خلکو اوږدمهاله او منظمې هڅې.
د دې فعالیتونو ګډه ځانګړتیا د ګډ احساس، انګېزې یا نظر پراساس د خلکو ګډ عمل دی، چې د ټولنیزې متقابلې په نتیجه کې رامنځته کېږي.
د جمعي چلند ماهيت
د جمعي چلند ماهیت د دې ځانګړتیاو په تحلیل کې نغښتی دی چې دا ډول فعالیتونه څنګه رامنځته کېږي، څنګه ترسره کېږي، او څه ډول اغېزې پرېږدي. د جمعي چلند ماهیت لاندې مهم اړخونه لري:
۱. ناڅاپي او غیر رسمي بڼه
جمعي چلند معمولاً د رسمي جوړښتونو او قواعدو پرته ترسره کېږي. دا د خلکو ناڅاپي او غیرمنظم حرکت دی، چې په بېلابېلو پېښو او حالتونو کې څرګندېږي.
۲. د ګډ احساس یا تجربې پر بنسټ
د جمعي چلند تر ټولو مهم اړخ دا دی چې خلک په کې د یوې ګډې تجربې یا احساس پر بنسټ عمل کوي. د بېلګې په توګه، په مظاهرو کې خلک د عدالت غوښتنې یا د یوې مشخصې ستونزې پر وړاندې د خپلې ناراضۍ څرګندولو لپاره یوځای کېږي.
۳. ناپایداري او بې ثباتي
د جمعي چلند ځانګړتیا دا ده چې دا په چټکۍ سره پیل کېږي او د لنډ وخت لپاره دوام کوي. د دې ناپایداري د دې لامل کېږي چې پایلې یې ډېر وخت غیر متوقع وي.
۴. د ګډې انګېزې او مشرتابه کمښت
په جمعي چلند کې خلک د فردي انګېزو پر ځای د ګډې انګېزې پر اساس عمل کوي، خو د مشرتابه رسمي جوړښت ډېر لږ شتون لري، چې د دې فعالیت غیر منظم والی څرګندوي.
۵. د ټولنیزو قواعدو او دودونو ماتېدل
په جمعي چلند کې ډېری وخت د موجودو ټولنیزو قواعدو او دودونو ماتېدل ښکاري. خلک نوي اصول رامنځته کوي یا له دودیزو اصولو سره په تضادکې عمل کوي.
۶. د ټولنیز جوړښت سره اړیکه
که څه هم جمعي چلند غیر رسمي دی، خو دا د ټولنیز جوړښت او حالت پورې تړاو لري. ډېری وختونه دا د ټولنیز فشار، بدلون، یا شخړو د څرګندولو لپاره یو ځواب وي.
۷. د خلکو د ګډې کړنې تمرکز
په جمعي چلند کې د خلکو ګډ عمل د یوه مشخص هدف یا نظریې پر بنسټ ترسره کېږي. دا ګډ تمرکز کولی شي د لنډمهاله ستونزو حل ته وده ورکړي.
د جمعې چلند ځانګړنې:
1. ټولنيز تعاملات: د افرادو تر منځ اړيکې او عملونه چې د کلتور او ټولنيزو هنجارونو په رڼا کې ترسره کېږي.
2. هدف‌محور: اکثره د ټولنيزو اړتياوو پوره کولو لپاره ترسره کېږي، لکه همکاري، مرسته، او شريکه وده.
3. کلتوري اغېز: کلتور او دودونه د دې چلند په ماهيت کې اساسي رول لوبوي، ځکه چې ټولنه د دې تعاملاتو لپاره چوکاټ ټاکي.
4. منظم اصول: ټولنيز چلند په هنجارونو، قوانينو او اخلاقي اصولو ولاړ دی چې د ټولنې لخوا وضع شوي.
5. د اړیکو شبکې: د افرادو تر منځ اړیکې او د هغو د پایلو مدیریت، چې په پایله کې د ډلې یا ټولنې دوام تضمینوي.
د جمعې چلند ډولونه:
1. مثبت چلند: لکه مرسته کول، همکاري، او نورو ته د ګټې رسول.
2. منفي چلند: لکه تاوتريخوالی، شخړه، او ټکرونه.
3. د انفرادي او ډله‌ييز چلند تناسب: ځینې وختونه انفرادي ګټې د ډله‌ییزو ګټو په وړاندې واقع کېږي.
په عمومي ډول، د جمعې چلند ماهيت د انسانانو د ټولنيزې همغږۍ، ګډ ژوند، او پرمختګ يو بنسټيز اصل دی.
د جمعي چلند ارزښت
د جمعي چلند ارزښت د ټولنې په پرمختګ، بدلون، او د خلکو د اړتیاوو او غوښتنو څرګندولو کې مهم رول لري. د دې ارزښتونه په لاندې ډول دي:
۱. ټولنیز بدلون ته وده ورکول
جمعي چلند د ټولنیزو بدلونونو لپاره د بنسټیز ځواک په توګه عمل کوي. ټولنیز خوځښتونه لکه د مدني حقونو لپاره مبارزې یا د چاپېریال ساتنې کمپاینونه د جمعي چلند ښه بېلګې دي چې د ټولنې په جوړښت او سیاست کې لوی بدلونونه راولي.
۲. د ګډې ستونزې یا اړتیا څرګندول
د جمعي چلند له لارې خلک خپلې ستونزې او اړتیاوې په واضح ډول څرګندوي. دا ډول چلند چارواکو یا اړوند ارګانونو ته دا ښيي چې خلک د کومو ستونزو یا غوښتنو لپاره غبرګون غواړي.
۳. د ټولنیزې اړیکې پیاوړتیا
د ګډو هڅو له لارې، خلک یو بل سره د ستونزو د حل لپاره نږدې کېږي، چې د ټولنیزو اړیکو پیاوړتیا او همکارۍ ته وده ورکوي.
۴. د ګډ هویت او شعور رامنځته کول
جمعي چلند د خلکو تر منځ د ګډ هویت او شعور د رامنځته کېدو لامل کېږي، ځکه چې په دې ډول پېښو کې خلک د ګډو احساساتو او اهدافو پر بنسټ عمل کوي.
۵. د نوي فکر او ابتکار د پراختیا لاره
د جمعي چلند په جریان کې، د خلکو تر منځ د نظریاتو تبادله کېږي چې د نوي فکرونو، ابتکاراتو، او حل لارو د رامنځته کېدو لامل کېږي.
۶. د فشار یا ناکرارۍ څرګندونه
جمعي چلند د خلکو لپاره یو ډول وسیله ده چې خپلې ستونزې، ناکرارۍ، یا ناراضیت څرګند کړي. د دې له لارې خلک کولی شي د فشار یا بې عدالتیو پر وړاندې خپل دریځ ښکاره کړي.
د جمعي چلند رول
د جمعي چلند رول په ټولنه کې خورا مهم دی، ځکه چې دا د ټولنیز نظم، یووالي، او پرمختګ لپاره بنسټیزه ونډه لري. جمعي چلند هغه اصول او کړنې دي چې خلک یې د خپلې ټولنې د هوساینې او ګډ ژوند لپاره تعقیبوي.
د جمعي چلند رولونه په ټولنه کې:
1. د ټولنیزې یووالي جوړول:
جمعي چلند خلک په یو مشترک هدف راټولوي، د همکارۍ او مرستې روحیه رامنځته کوي، او د ټولنیزې بې‌اتفاقۍ مخه نیسي.
2. د نظم ساتنه:
د جمعي چلند اصول، لکه احترام، عدالت، او همکاري، د ټولنې نظم او ثبات ساتلو کې مرسته کوي.
3. د ټولنیز بدلون لپاره ملاتړ:
په ټولنیز چلند کې مثبت بدلونونه د ټولنې پرمختګ او د نوي فرصتونو رامنځته کولو لامل ګرځي.
4. د ارزښتونو او کلتورونو انتقال:
د جمعي چلند له لارې، د یوې ټولنې کلتوري ارزښتونه او دودونه راتلونکو نسلونو ته لېږدول کېږي.
5. د شخړو حل:
د ګډو اصولو او چلندونو په رعایت سره شخړې په سوله‌ییز ډول حل کېدای شي، چې د ټولنې د ویجاړیدو مخه نیسي.
په ټولنه کې د جمعي چلند اصول تعقیبول د هر فرد مسؤلیت دی، تر څو یو متوازن او هوسا چاپېریال رامنځته شي.
پایله:
جمعي چلند د ټولنې د ښېرازۍ او بدلون لپاره ډېر مهم دی، ځکه چې دا د خلکو غږ پورته کولو، ګډ اهدافو ته د رسېدو او ټولنیزو بدلونونو د راوستلو یوه اغېزمنه وسیله ده.
سرچينه
britannica.com

د ارسطو او مارکس په نظرونو کې د مینې مفهوم ته کتنه