گندهارا، مرکز عظمت فکری و همزیستی فرهنگی، نمادی درخشان از صلح، رفاه و روشنگری بود. این منطقه، کانون دانش و نوآوری بود که علوم، طب، نجوم و ریاضیات را توسعه می بخشید. هزاران سال پیش، این منطقهٔ باستانی که قلب تمدن باستانی پشتون-افغان شمرده میشد، درهٔ کابل (از پیشاور، رود سند و اټک تا تپههای مرگله)، سوات و پیشاور را دربر میگرفت و تا رود سند گسترش داشت. گندهارا به عنوان مرکز هنر، فلسفه، دانش و معنویت شناخته میشد. پیش از اینکه جنگهای استعماری زیبایی آن را خدشهدار کنند، گندهارا پناهگاهی از همزیستی و نوآوری بود.
هزار سال پیش، افغانستان، بهویژه گندهارا و منطقه پشتونخوا، نماد صلح و روشنگری بود. این سرزمین، مرکز درخشش فکری و هنری بود و بهخاطر سنتهای غنی در آموزش صلح، فلسفه، هنرهای زیبا، ریاضیات، علوم، نجوم و جغرافیا شهرت داشت. در آن زمان، این سرزمین از حملات انتحاری، شورشها، خشونتهای فرقهای، بنیادگرایی و فجایع وحشیانه مصون بود و فرهنگ صلح، هنر و پیشرفت فکری را جشن میگرفت.
گندهارا نه تنها مرکز تمدن آریایی بود، بلکه زادگاه دستور زبان سانسکریت و ادبیات ویدی نیز به شمار میرفت. آریاییها زبان، فلسفه و سنتهای فکری خود را در گندهارا گسترش دادند. این یک اشتباه تاریخی بزرگ است که ادعا شود فرهنگ آریایی از هند به غرب گسترش یافته است. چنین ادعاهایی اغلب از گرایشهای ایدئولوژیک ناسیونالیسم هندی نشأت میگیرد، درحالیکه شواهد باستانشناسی و زبانشناسی فراوان، نقش مرکزی گندهارا افغانستان را در تفکر آریایی و ویدی نشان میدهد و بیانگر آن است که فرهنگ آریایی از گندهارا افغانستان به هند و سایر مناطق گسترش یافته است.
یکی از بهترین نمونههای میراث فکری گندهارا، پانینی(پانى)، پدر دستور زبان سانسکریت است. پانینی که در منطقه امروزی صوابی به دنیا آمد، اثر «اشتادهایی» را نوشت که بنیان علم زبان شناسی را بنا نهاد. سیستم دقیق دستوری او نمادی از عمق فکری و توان ذهنی مردم گندهارا است.
گندهارا مرکز اصلی گسترش بودیسم بود و مناطق دوردستی همچون چین، کره و ژاپن را تحت تأثیر قرار داد. نخستین اسناد بودیستی که به خط خروشتی نوشته شدهاند، در منطقه جلالآباد کشف شدند و نقش گندهارا را بهعنوان مهد آموزههای بودیستی برجسته میسازند. مجسمههای خاموش بامیان، هده، سوات، دیر، باجور، پیشاور و تاکسیلا همراه با دیگر شاهکارهای هنری در سراسر افغانستان، نشاندهندهٔ مشارکت بینظیر گندهارا در هنر و معماری بودیستی است.
گندهارا بهعنوان قلب تمدن باستانی پشتون-افغان شناخته میشود که از کابل، کاپیسا (بگرام) و پشتکلآوتی (چارسده) تا اټک، تپههای مرگله و رود سند گسترش داشت. این منطقه وسیع شامل مراکز مهمی چون پروشاپورا (پیشاور)، ادیانا (سوات)، تکسیلا (تاکسیلا)، هند (صوابی)، باجور، دیر و بونیر بود. از کابل تا اټک، این سرزمین، منطقهای شکوفا و سرسبز بود که عمیقاً در تاریخ و هویت پشتونهای افغان ریشه داشت و بهعنوان مسیر حیاتی میان آسیای مرکزی و جنوبی خدمت میکرد. این منطقه نه تنها اهمیت استراتژیک داشت، بلکه به مهد هنر، معماری و گسترش بودیسم تبدیل شد. هنر گندهارا که توسط فرهنگهای افغان پذیرفته شد، به ویژگی شاخص این منطقه تبدیل گشت. این سرزمین باستانی که از کوههای هندوکش تا رود سند امتداد داشت، میراث ماندگار پشتونهای افغان و تاریخ، هنر و معنویت آنها را نمایندگی میکند.
در زمانی که بودیسم در هند در حال ریشهکن شدن بود، منطقه پشتون-افغان گندهارا به آن پناه داد و اجازه داد که رشد کند. در اینجا بودیسم نه تنها گسترش یافت، بلکه شاهد تحولات مهمی مانند ظهور مهایانه بودیسم بود که به دین شکلی تازه بخشید. برای نخستین بار در این منطقه، بودا از طریق هنر بهصورت انسانی به تصویر کشیده شد و این امر یک انقلاب هنری جهانی را به همراه آورد. این تحول، هم پیشرفتی چشمگیر در بیان هنری بود و هم راهی برای حفظ میراث فرهنگی و تاریخی از طریق هنر، که هنوز هم ما را الهام میبخشد. این انقلاب فرهنگی در خاک پشتون-افغان آغاز شد و استوپاهای انسانی برای نخستین بار ظاهر شدند.
مفهوم بودیساتوا از همین جا آغاز شد، جایی که پشتونهای افغان با ساخت مجسمهها، تصاویر و استوپاهای باشکوه، هویت هنری و مذهبی خود را بهزیبایی به نمایش گذاشتند. آنها با خلق آثار هنری خود، این ایده ژرف را به جهان معرفی کردند.
فلسفه مهایانه بودیسم که پیام شفقت و روشنگری برای همه موجودات زنده را دربرداشت، در گندهارا زاده شد. در اینجا بود که بودا برای نخستین بار بهصورت انسانی به تصویر کشیده شد و الگویی برای هنر بودیستی جهانی ایجاد کرد. فرهنگ مشترک گندهارا، سبکی هنری متمایز به وجود آورد که هنوز هم جهان را مسحور میکند.
مرزهای تاریخی گندهارا از کابل تا اټک، تپههای مرگله و رود سند امتداد داشت. این گندهارای باستانی که قلب تمدن باستانی پشتون-افغان در نظر گرفته میشود، تمام قلمرو پشتونهای افغان را دربر میگرفت. گندهارا بخش جداییناپذیر و غنی از مناطق وسیع پشتونها بود.
این منطقه که زمانی نماد هماهنگی و تبادل فکری بود، امروز به نماد جنگ و درگیری تبدیل شده است. تهاجمات استعماری، جنگهای نیابتی و ایدئولوژیهای افراطی، میراث فرهنگی آن را بهشدت آسیب زدهاند. سرزمینی که زمانی فیلسوفان، هنرمندان، دانشمندان و اندیشمندان را پرورش میداد، به میدان جنگ رقابتهای بیمعنی تبدیل شده است و خاطرات گذشته طلایی آن را پاک کرده است.
بااینحال، روح گندهارا در ویرانه های آن و حافظه جمعی مردمش زنده است. مجسمههای بامیان، گنجینههای هنری هده، سوات، دیر، باجور، تاکسیلا و کتیبههای باستانی کاپیسا، شاهدان خاموش عظمت آن هستند. آنها یادآور زمانی هستند که دانش و روشنگری در سرزمینهای پشتونهای افغان شکوفا بود و آنها را به مرکزی برای آموزش، علم، طب، نجوم و ریاضیات تبدیل میکرد—مرکزی برای پیشرفت و صلح.
مسئولیت احیای میراث گندهارا بر دوش پشتونها و افغانهاست. این امر مستلزم حفظ آثار باستانی، ترویج اهمیت تاریخی آن، ترویج پیشرفت مشابه گندهارا و مقاومت در برابر نیروهایی است که درصدد پاک کردن این هویت هستند. داستان گندهارا فقط مربوط به گذشته نیست؛ بلکه گواه زندهای بر مقاومت مردم آن و تعهدشان به آیندهای روشنتر است.
فلسفه گندهارا، بر صلح، رفاه، احترام به همه موجودات زنده، و جستجوی دانش و همزیستی متمرکز است، حتی امروز نیز از اهمیت عمیقی برخوردار است. همانطور که این منطقه با چالشهای معاصر روبهرو است، میراث گندهارا بهعنوان چراغ امیدی عمل میکند و مردمش را برای ساخت جامعهای نوین مبتنی بر صلح، کرامت و پیشرفت الهام میبخشد.
گندهارا تنها یک تمدن باستانی نیست؛ بلکه نمادی از عظمت بشری است. مشارکتهای آن در زبان، هنر، تحمل و علم، یادآور زمانی هستند که تنوع جشن گرفته میشد، رفاه ارزشمند بود، و دانش گرامی داشته میشد. با پذیرش و حفظ این میراث، ما یاد اجداد خود را گرامی میداریم و آیندهای روشنتر را برای
گندهارا داستانی فراموشنشدنی از عظمت افغانهای پشتون است که مرکز دانش، هنر و صلح بود. این تمدن باستانی، چراغی برای جهان در فلسفه، هنر و علم بود و نمادی از رشد فکری، تحمل و رفاه ارائه میکرد. در زمانی که جهان در تاریکی فرو رفته بود، گندهارا چشمهای از دانش و خرد بود که از طریق بودیسم، ریاضیات، ستارهشناسی و فلسفه مسیر پیشرفت را به بشر نشان داد.
روح گندهارا در خون ما جاری است. ما، افغانها، نگهبانان میراثی هستیم که بر اساس صلح، تحمل و پیشرفت بنا شده است. امروز وظیفه ماست که فلسفه گندهارا را زنده کنیم، راههای دانش و نوآوری را بگشاییم و به جهان نشان دهیم که سرزمین ما همواره مرکز تمدنها بوده است. داستان گندهارا تنها بخشی از تاریخ نیست؛ بلکه درسی زنده از الهام برای نسلهای آینده است.
بیایید پرچم صلح، دانش و عظمت گندهارا را برافرازیم و به جهان نشان دهیم که ما وحدت، خرد و نوآوری را برای آیندهای روشن جشن میگیریم!
https://dawatmedia24.com/?p=172869
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668 Account for international payments: NO15 0530 2294 668 Vipps: #557320
Comments are closed.