په رسنیو کې د افغانانو ترمنځ بې‌اتفاقۍ ته لمن وهل – ستونزه، عوامل او حل‌لارې

سریزه
د افغانستان اوسیدونکي له تاریخي پلوه یو ګڼ‌ژبنی، کلتوري او د قومي رنګارنګۍ لرونکی ملت دی. دا تنوع، که په سمه توګه مدیریت شي، د قوت سرچینه کېدای شي، خو متأسفانه د سیاسي، استخباراتي او تبلیغاتي لوبو له امله زموږ ملي یووالي ته زیان رسول شوی. نن ورځ، په رسنیو، ځانګړي ډول ټولنیزو شبکو کې، د افغانانو ترمنځ بې‌اتفاقۍ ته لمن وهل کېږي، چې دا د هېواد د دوامدار بحران یوه اساسي برخه ګرځېدلې.
د بې‌اتفاقۍ عوامل
۱. د بهرنیو هېوادونو لاسوهنه:
• ځینې ګاونډیان او نړیوال قدرتونه نه غواړي چې افغانستان باثباته او متحد شي، ځکه چې دا د دوی سیاسي او اقتصادي ګټو ته زیان رسوي.
• د هغوی تبلیغاتي شبکې، رسنۍ او نفوذي کړۍ د اختلافاتو د ژورولو هڅه کوي، ترڅو افغانان د داخلي کشمکشونو ښکار شي.
۲. د داخلي سیاسي ډلو کړنې:
• ځینې افغان سیاسي کړۍ د قدرت لپاره قومي، مذهبي، ژبني او سمتي اختلافات کاروي، ترڅو خپل نفوذ زیات کړي.
• دوی رسنۍ او ټولنیزې شبکې د خپلو سیاسي ګټو لپاره کاروي او عامو خلکو ته د خپلو مخالفینو پر ضد کرکه خپروي.
۳. د رسنیو منفي رول:
• ځینې ملي او نړیوالې رسنۍ د تعصب، جنجال او نفرت خبرونه خپروي، ترڅو خلکو ته منفي ذهنیت ورکړي.
• د ټولنیزو شبکو د نه کنټرول له امله، جعلي حسابونه او د افواهاتو خپرونکي عناصر بې‌اتفاقۍ ته لمن وهي.
۴. د عامه پوهاوي کمښت:
• ډېری افغانان د رسنیو د تبلیغاتي جګړې له اصل څخه خبر نه دي او پرته له تحلیل څخه هره خبره مني.
• د ټولنیزو شبکو کاروونکي پرته له تحقیق څخه د ناسمو معلوماتو د خپرولو وسیله ګرځېدلي.
د حل لارې
۱. د ملي یووالي د ارزښت درک
• افغانان باید پوه شي چې که متحد نه شي، نو د نورو هېوادونو د سیاسي لوبو قرباني به وي.
• زموږ تنوع باید زموږ د قوت سرچینه شي، نه د تفرقې وسیله.
۲. د رسنیو د محتوا دقیق تحلیل
• خلک باید د رسنیو له خوا خپرېدونکي معلومات بې له تحلیله ونه مني، بلکې د هغوئ شالید، سرچینه او موخه وڅېړي.
• باید عامو خلکو ته دا پوهاوی ورکړل شي چې د جعلي خبرونو او تبلیغاتو ښکار نه شي.
۳. د مثبتو او ملي فکر لرونکو رسنیو ملاتړ
• د افغانستان هغه رسنۍ چې ملي ارزښتونه، سوله، ورورولي او یووالی ترویجوي، باید تقویه شي.
• باید له هغو رسنیو بایکاټ وشي چې قومي، ژبني او سمتي تعصباتو ته لمن وهي.
۴. د ټولنیزو شبکو مسؤلانه کارول
• ټولنیز فعالان، لیکوالان او عام خلک باید د کرکې خپرونکو پوسټونو پر ځای، د ملي یووالي، سولې او تفاهم اړوند محتوا ته وده ورکړي.
• افغان ځوانان باید د ټولنیزو رسنیو له لارې د افراطیت، تجزیه غوښتنې او د افغانانو تر منځ د دښمنۍ خورولو پر ضد مبارزه وکړي.
۵. د ملي شعور لوړول
• افغانان باید د سیاسي ګټو لپاره د ځینو کسانو له لوري د قومي، مذهبي یا سمتي اختلافاتو د کارولو تاکتیک درک کړي.
• خلک باید پوه شي چې اصلي دښمن زموږ اختلافات چې مثبت او منفي اړخونه لري نه دی، بلکې زموږ بې‌اتفاقي ده چې د نورو لپاره فرصت برابروي.
۶. د علمي، مدني او فرهنګي حرکتونو پراخول
• مدني فعالان، پوهان او فرهنګپالان باید د ملي یووالي لپاره هڅې وکړي او د افغانانو ترمنځ د باور جوړونې پروسه پیاوړې کړي.
• باید داسې غونډې، سیمنارونه او بحثونه وشي چې د ملي تفاهم زمینه برابره کړي.
پایله
د افغانانو ترمنځ د بې‌اتفاقۍ ستونزه یوازې د داخلي سیاسي کړیو کار نه، بلکې د بهرنیو لاسوهنو، د رسنیو د تبلیغاتو او د عامه پوهاوي د کمزورتیا پایله ده. که افغانان وغواړي چې له دې بحرانه ووځي، باید د ملي یووالي ارزښت درک کړي، د تبلیغاتي جګړې ښکار نه شي، د رسنیو محتوا تحلیل کړي او د ټولنیزو شبکو مسؤلانه کارول زده کړي. یوازینی حل، *ملي تفاهم*، *عقلاني تفکر* او د *افراطیت* پر وړاندې *هوښیار دریځ* دی.
په درنښت
“څپاند” ‎نوروهاب

د هېواد وضعیت کوم لوري بدلون کوي؟