د سوریې سقوط- ۲مه او وروستۍ برخه

غواړ‎م د لیکنې په دې برخه کې د سوریې په تاریخ یو ځغلند نظر واچوم او بیا یې د افغانستان د اا سرہ یو پرتلیز جاج واخلم.

سوریه د ھغه تاریخي شام ( سوریه، لبنان، اردن او فلسطین ) مھمه برخه دہ چې پیغمبر علیه السلام ورته دعا کړ‎ې او فرمایلي یې دي:
“اللهم بارك لنا في شامنا وفي يمننا ….”
سوریه څلور سوہ کاله د عثماني خلافت برخه وہ خو کله چې جرمني، عثماني خلافت او متحدینو یې په لومړ‎ۍ نړ‎یواله جگړ‎ہ کې ماتې وخوړ‎ہ، عثمانيان را وپرځول شول، سیمې یې تجزیه شوې، شام او د خلافت نورې برخې انگریز، او فرانسې پخپلو کې سرہ وویشلې.
سوریه د لیوانو په دې ویش کې د فرانسې په نصیب ورسیدہ. دلته ماته د ھغه فرانسوي جنرال ھنري گورو
‏( General Henri Gouraud ) تاریخي خبرہ را یادہ شوہ چې په ۱۹۲۰ م کې د دمشق تر فتحې پس د صلاح الدین الأیوبی رحمه الله قبر ته تللی و، د ھغه زیارت یې په لغته وھلی او ورته ویلي و: “ صلاح الدینه! پاڅه، موږ‎ بیا راغلو “

معاصرہ سوریه
د اسیا بر اعظم په جنوب غرب کې موقعیت لري. شمال ته یې ترکیه، جنوب ته اردن او اسرائیل، شرق ته عراق او غرب ته یې د مدیترانې سمندرگۍ او لبنان واقع دي. نفوس یې څه باندې ۲۵ میلونه دی چې د تیرې یوې نیمې لسیزې ( ۲۰۱۱ م ) څخه د خپل مستبد، نا مسلمان، علوي حکومت، بھرنیو مداخلو، کورنیو جگړ‎و او کمزوري اقتصاد له امله یې تر نیم ډیر وگړ‎ي (۱۴ میلونه ) ھجرت ته اړ‎ شوي چې تر ټولو سترہ برخه یې ترکیې او پاته غرب او نورو ھیوادونو ته پناہ وړ‎ې دہ.
په ۱۹۴۸ عیسوي کې، د فلسطین په زړ‎ہ کې د انگریزانو لخوا په وچ زور او د نړ‎یوالو قوانینو خلاف د اسرائیلي حکومت جوړ‎ول، د عرب او اسرائیلو تر منځ د سختو جگړ‎و لامل وگرځید.
د دې جگړ‎و له ډلې څخه پنځه یې ډیرې سترې وې چې د ۱۹۶۷ م شپږ‎ ورځینۍ جگړ‎ہ او د حماس اوسنۍ ھغه ( ۷ اکتوبر ۲۰۲۳ م ) یې خورا ویجاړ‎ونکې وې.
سوریه یواځینی عربي ھیواد و چې په دې ټولو جگړ‎و کې یې د صھیونیستي یھودو پر خلاف جبھه نیولې وہ!
ھمدا راز سوریه یواځینی عربي ھیواد و چې د اسرائیلو د تأسیس له ورځې بیا تر اتم دسمبر ۲۰۲۴ م پورې یې نه د اسرائیلي صھیونستانو حکومت په رسمیت وپیژاند او نه یې ورسرہ کوم تړ‎ون لاسلیک کړ‎.
د اسد رژیم د اسرائیلو په گاونډ کې د ھغوی مخالف آخري عرب ھیواد و چې یھودو د افراطي مسلمانانو، وھابیانو، تکفیریانو، صوفیانو، سیکولرانو، او د اسد د رژیم ناراضه پوځیانو د یوہ نامتجانس ائیتلاف پر مټ د امریکا، ترکیې، ناټو او قطر په مالي او نظامي مرستو را نسکور کړ‎!
د سوریې نوي رژیم اعلان کړ‎ی چې په سیمه کې د ھیچا لپارہ تھدید نه دی.
د جولان لوړ‎ې چې د سوق الجیشي اھمیت له مخې خورا ارزښت لري، نه یواځې اسرائیلو ته د یوہ نالیکلي تفاھم له مخې پاته دي بلکې د سوریې په خاورہ کې د یھودو د فوځي پرمختگ مخه ھم نه نیول کیږ‎ي خو په مقابل کې یې د کردانو پخلاف د ترکیې د خوښۍ لپارہ پوځې عملیات تر سرہ کیږ‎ي!
سوریه اوس په مکمله توگه بې وسلې شوې او په منځني ختیځ کې لکه د لیبیا پڅیر نور یھودو ته ترې ھیڅ تھدید نشته.

د افغانستان ا. ا او تحریر الشام، مشابھتونه او توپیرونه:

ځینې مھم مشابھتونه:

۱- دواړ‎ہ اسلامي ډلې دي چې یوہ یې ځان د خپلې سیمې په کچه د شرعي نظام نفاذ ته ځان ژمن بولي خو دویمې لا تر اوسه د داسې کومې تگلارې د پلې کولو په اړ‎ہ څه نه دي، ویلي
۲- دواړ‎ہ ډلې د وسلوالې مبارزې په ترڅ کې قدرت ته رسیدلي
۳- د دواړ‎و ډلو مشران د ملگریو ملتونو او امریکا په تور لست کې قرار لري او په سرونو یې جایزې پرتې دي ( ښایي د سوریې د مشر له سر څخه جائزہ لیرې شي ).
توپیرونه
ښایي ډیر وي خو عمدہ یې دا دی:

۱- د افغانستان ا. ا یو خودجوشه د ولس له منځ څخه راوتلی ملي او دیني غورځنگ دی چې لومړ‎ۍ مبارزہ یې د شر، فساد، ظلم، وحشت او بربریت پر ضد او دویمه یې د بھرنیو اشغالگرو پر خلاف وہ؛ خو د سوریې ھغه د ټولنې د مختلفو قشرونو او متضادو نظریاتو څخه جوړ‎ہ شوې اتحادیه دہ چې موخه یې د اسد رژیم را پرځول و.
د اسد پر ضد د سوریې د متحدینو ډله تر ډیرہ په افغانستان کې د ناټو او امریکا په لاس جوړ‎ شوي ھغه ائیتلاف ته ورته دہ چې د لومړ‎ي اما رت د پرځونې لپارہ تخلیق شوی و.
ھغه ائیتلاف چې تیر شل کاله اخوانیانو، سلفیانو، پیرانو، صوفیانو، ملي گرایانو کمونستانو، افغان ملتیانو، ستمیانو، شعله یانو، سیکولرانو، او نورو نا متجانسو ډلگیو د یوہ پارلمان تر چتر لاندې د دیموکراسۍ ملي اتڼ ته په کې یو ځای غومبر واھه!

۲- د ااا ځان د یوہ سوچه شرعي نظام نفاذ ته ژمن بولي او د اجنډا د سر ټکی یې ھم ھمدا دی خو تحریر الشام او ملگري یې داسې کومه ارادہ نه لري، ځکه د ھغوی ائیتلاف د داسې ډلگیو سرہ دی چې له دین څخه یې گټه اخیستنه د اسد رژیم په مخالفت پورې محدودہ دہ؛ په بله مانا د اا سیاست اسلامي دی او د تحریر الشام اسلام سیاسي.

۳- د ااا د بھرني یرغل په مقابل کې د مبارزې شل کلن تاریخ لري خو د سوریې مقاومت د خپلمنځي جگړ‎ې څخه ور اخوا د ھیچا په مقابل کې مبارزہ نه دہ کړ‎ې، ان د صھیونستي یھودانو پخلاف ھم نه!

۴- د اا مشران د خپل خوځښت له پیل څخه یو دریځ او یوہ سیاسي تگلارہ تعقیبوي خو د تحریر الشام مشر کله د القاعدې غړ‎ی شي، کله د البغدادي په خوا کې افراطي داعشی او کله ھم په غربي جامه ملبس، انعطاف پذیر بیوروکرات.

پایله:
لکه څرنگ چې یھودو محاسبه کړ‎ې وہ، ھاغه شان پر حماس برلاسي نه شول، د لبنان حزب الله ھم څرنگ چې یې تمه کیدہ و نه ځپل شو.
پر اسرائیلو د اوم اکتوبر حملې ھغوی ته دا فرصت برابر کړ‎ی و چې غزہ د فلسطینیانو څخه پاکه کړ‎ي او حزب الله په لبنان کې داسې وځپي چې بیا تر ډیرہ په سیمه کې ور ته سرخوږ‎ی جوړ‎ نکړ‎ي، خو د حماس بیثاری قربانیو، جھادي جذبې، بیدار شعور، له خواله رسنیو څخه پر وخت او اعظمي گټه پورته کولو او متحد دریځ د اسرائیلو دا نخچه ور خرابه کړ‎ہ.
ھمدا راز د حزب الله مقاومت او په جگړ‎ہ کې د یمني حوثیانو مداخلت ھم یھود په یوہ لویه مخمصه کې را گیر کړ‎ل.
اسرائیل د نړ‎ۍ ستر نظامي او اقتصادي ځواک دی خو د اوږ‎دمھالې جگړ‎ې توان نه لري. اوږ‎دې جگړ‎ې لوی نفوس او پراخه جغرافیه غواړ‎ي چې یھود له دې دواړ‎و بې برخې دي.
د اوم اکتوبر د جگړ‎ې په اوږ‎دو کې نژدې پنځه سوہ زرہ یھودي صھیونستانو اسرائیل پریښود او دا تعداد ورځ په ورځ مخ په زیاتیدو و. یھود نور د پراخه اقتصادي او پوځي امکاناتو سرہ سرہ د جگړ‎ې متحمل کیدای نشوہ.
اسرائیل چې په جگړ‎ہ کې بریالي نه ول، نو یې و پتئیله چې په منځني ختیځ کې د ھغوی پر خلاف د جوړ‎ شوي ائیتلاف د ځنځیر کمزورې کړ‎ۍ ور ماته کړ‎ي. ھماغه و چې د حزب الله او حماس سرہ یې مؤقته سوله وکړ‎ہ او د اسلامي افراطیانو پر مټ یې د اسد رژیم چې تل یې د یھودو سرہ دښمني پاللې وہ، را وپرځاوہ.
د احمد الجولاني او سوریې نوم به یو څو ورځې نور ھم په نړ‎یوالو رسنیو کې گرم تاؤ را رتاؤ شي او بیا به ورو ورو لکه د لیبیا پڅیر له یادہ و ایستل شي.
سوریه به د خپلو کورنیو ستونزو لکه بیا رغاونه، د مھاجرینو بیا آباد ول، د مختلفو گروپونو او پرگنو تر منځ د قدرت ویش، د نظام څرنگوالی، فقر، بیکاري او نورو سرہ لاس او گریوان پاته شي.
د جولان مھمې ستراتیژیکې څوکې به اسرائیلو ته پاته شي، بې وسلې شوې سوریه به نورہ په سیمه کې ھیڅکله د اسرائیلو لپارہ تھدید نه وي او دا ھماغه څه دي چې اسرائیلو غوښتل.

والله المستعان و إلیه المشتکی
__________________________

حفیظ الدین پیرزادہ
د مارچ لومړ‎ۍ نیټه ۲۰۲۵ م
لندن

د سوریې سقوط – لومړۍ برخه