د تعرفو جنګ او په افغانستان یې اغیزې

د تعرفو جنګ (Trade War)
او په افغانستان یې اغیزې

چې اوس‌مهال بیا د نړیوالو قدرتونو ترمنځ شدت مومي (په ځانګړې توګه د امریکا، چین، او اروپايي اتحادیې ترمنځ) نه یوازې د نړیوال اقتصاد لپاره خطر لري، بلکې پر داسې هیوادونو لکه افغانستان، چې سیاسي او اقتصادي ثبات نه لري، منفي اغېزې لري. راځئ دا موضوع په درې برخو کې تحلیل کړو:
۱. نړیوال وضعیت او د تعرفو جنګ
الف) د امریکا او چین ترمنځ رقابت
• امریکا د چین پر ځینو مهمو صادراتي توکو تعرفې لوړې کړې؛ چین هم پر امریکایي توکو مقابل اقدامات کړي.
• هدف دا دی چې پر یو بل اقتصادي فشار وارد کړي، په ځانګړي ډول د ټیکنالوژۍ، فولادو، انرژۍ، او سبسایدیو په برخه کې.
ب) د اروپايي اتحادیې دریځ
• اروپایي اتحادیه هڅه کوي د امریکا او چین تر منځ تعادل وساتي، خو خپله هم له امریکا سره د تعرفو پر سر شخړې لري، په ځانګړي ډول د موټرو او زراعتي تولیداتو په برخه کې.
ج) پایله – نړیوال اقتصاد
• د نړیوالو بازارونو ګډوډي.
• د اسعارو نرخونه بې‌ثباته کېږي.
• د پانګوالو اعتماد کمېږي.
• د خوراکي توکو، انرژۍ، او ټیکنالوژۍ بیې لوړېږي.
۲. د افغانستان لپاره احتمالي اغېزې
الف) د خوراکي او وارداتي توکو نرخونه لوړېږي
• افغانستان د خوراکي توکو، تیلو، درملو، او ټیکنالوژۍ ډېره اړتیا له بهر څخه پوره کوي.
• که د نړیوال بازار نرخونه پورته شي، د وارداتي توکو قیمتونه همدلته لوړېږي.
ب) اقتصادي فشار زیاتېږي
• د اسعارو بازار (په ځانګړي ډول د ډالرو او یوان پر وړاندې افغانۍ) بې‌ثباته کېږي.
• فقر او بې‌کاري لا ډېرېږي.
ج) د سوداګرۍ فرصتونه کمېږي
• افغانستان یو لېږدونکی هیواد کیدای شي، خو که نړیوال تجارت سست شي، د ترانزیتي عوایدو فرصتونه به هم محدود شي.
د) نړیواله مرسته کمیدی شي
• که نړیوالو اقتصادونو ته زیان ورسېږي، ممکن د دوی بشري یا پراختیایي مرستې هم راکمې شي.
۳. وړاندیزونه او ستراتیژي
1. اقتصادي تنوع: افغانستان باید پر داخلي تولید، کرنه، او کوچنیو صنعتونو تمرکز زیات کړي.
2. سیمه‌ییزه همغږي: له ایران، چین، منځنۍ آسیا او پاکستان سره بدیله سوداګري پراخه شي.
3. د اسعارو مدیریت: د غیررسمي مارکېټ پر ځای د افغانۍ ارزښت د ثبات لپاره سیمه‌ییزه همکارۍ ته اړتیا ده.
4. د نړیوالو مرستو بدیل: پر ځان بسیا اقتصادي ستراتیژۍ ته لومړیتوب ورکړل شي.
په درناوي

په افغانستان کې نوې ستره لوبه؟