ایران د طالبانو سره احتیاطي تعامل کوي

ایران د طالبانو سره احتیاطي تعامل کوي؛
د ایران له خوا د طالبانو سره د “احتیاطي تعامل” شالید، د دې هیواد د ژورې سیمه‌ایزې ستراتیژۍ یو مهم اړخ دی. راځئ دا موضوع له څو اړخونو وڅیړو:
۱. ایران څه غواړي؟
ایران د طالبانو رژیم ته رسمي مشروعیت نه ورکوي، خو:
• عملیاتي تعامل ورسره لري، ځکه طالبان په کابل کې د حاکم واقعیت په توګه ویني.
• د افغان شیعه‌ګانو (په ځانګړې توګه هزاره‌ګانو) وضعیت ته اندېښمن دي.
• غواړي د اوبو د جریان، سوداګرۍ، افغان کډوالو، او سرحدي امنیت مسئلې کنټرول کړي.
• هڅه کوي چې د طالبانو دننه اغېزناک روابط ولري او د اړتیا په صورت کې د نفوذ د لیورج (leverage) له پاره استفاده ترې وکړي.
۲. د طالبانو مخالفین ولې ایران ته وربلل کېږي؟
د ایران دا اقدام څو اهداف لري:
• طالبانو ته د سیاسي پیغام ورکول: چې “تاسو یوازینی انتخاب نه یاست.”
• د مخالفینو د ضعف، موقعیت او جهت ارزونه: ایران پوهېږي چې د طالبانو وسله‌وال مخالفین پراکنده، بې سازمانه، او بې اجندا دي.
• که سبا نړیوال تعامل د طالبانو پر ضد شي، ایران به یو بدیل (یا حداقل تماس لرونکی اپوزیسیون) ولري.
۳. ایران د طالبانو مخالفینو سره څه لوبه کول غواړي؟
• نه‌یوازې د طالبانو وېرول، بلکې یو ډول “موازنه‌ جوړول” هم کوي.
• ایران غواړي په راتلونکو نړیوالو تفاهماتو کې، که طالبان پایدار نه وي، یو بدیل اپوزیسیون ته لاس‌رسی ولري.
• دا مخالفین ممکن د استخباراتي شطرنج یوه برخه وي: د ایران لپاره مهمه ده چې مخالفینو ته غوږ شي، ویې پیژني، ویې څاري او کمزورې یې وساتي، تر څو هېڅ بل ځواک د ایران پر وړاندې له افغان خاورې د تهدید وسیله ونه ګرځي.
۴. د طالبانو مخالفینو ته د نړیوال یا سیمه‌ایز ملاتړ امکان؟
د اوسنۍ وضعې په نظر:
• هیڅ ستر نړیوال یا سیمه‌ایز ځواک حاضر نه ښکاري چې د طالبانو وسله‌والو مخالفینو ته لوی، علني او ستراتیژیک ملاتړ ورکړي.
• دلیلونه:
• د طالبانو “امنیتي ثبات” نسبتاً کنټرول شوی دی.
• نړیوال قدرتونه د دویمې سوریې یا لیبیا څخه وېره لري.
• امریکا او اروپا تر ډېره د فشار له لارې نرم تعامل ته ترجیح ورکوي.
• روسیه، چین، ایران، او پاکستان هم طالبان “واقعیت” ګڼي او نه غواړي اپوزیسیون ته لوی میدان ورکړي.
۵. پایله: نو ایران څه لوبه کوي؟
ایران د خپل زوړ، آزمویل شوي ستراتیژیک اصل پر بنسټ عمل کوي:
“نه دوستانه پوره باور، نه دښمنانه پوره مخالفت.”
یعنې:
• د طالبانو سره کار کوي، خو باور نه پرې کوي.
• د مخالفینو سره ناستې کوي، خو وسلې نه ورکوي.
• انتظار باسي، ارزوي یې، او د راتلونکو تغیراتو لپاره ځان چمتو کوي:
په پاي کې:
که د طالبانو مخالفین یو سیاسي، مدني، او عقلاني ځواک جوړ کړي چې د شفافې اجندا، پراخ مشارکت، او ملي استازیتوب وړتیا ولري، نو د ایران په څېر هیوادونه هم ممکن پر دوی حساب وکړي – خو دا به یوازې د وسله‌وال مخالفت له لارې نه وي، بلکې د یوې بدیلې سیاسي تګلارې له مخې.
پاي
سرچینه: انترنیت
لیکونکی: څپاند

Front Page