چگونه از عقايد احمقانه بپرهيزيم؟

برای پرهیز از انواع عقاید احمقانه‌ که بعضی افراد مستعد آن هستند، نیاز به نبوغ فوق العادۀ بشری نیست. چند روش ساده شما را نه از همه خطاها، بلکه از بیشتر عقاید احمقانه دور میکنند.

۱. اگر موضوع با مشاهده روشن می‌شود، مشاهده را شخصا انجام دهید. ارسطو می‌ توانست از این باور اشتباه که زنان دندانهای کمتری از مردان دارند با یک روش ساده پرهیز کند. او میتوانست از خانمش بخواهد که دهانش را باز کند تا دندان‌ هایش را بشمارد. او این کار را نکرد چون فکر میکرد میداند. تصور کردن این که همه چیز را میفهمید در حالیکه در حقیقت آن را نمی فهمید، خطای مشهور است که همۀ ما مستعد آن هستیم.

۲. اکثر موضوعات از این ساده‌ تر آزمایش میشوند. اگر شما مثل اکثر مردم نسبت به بعضی از مسایل ایمان راسخ و پرشور دارید، روش‌هایی وجود دارد که می‌تواند شما را از تعصب خودتان باخبر کند. اگر عقیده مخالف، شما را عصبانی می‌کند، این نشانه آن است که شما ناخودآگاه میفهمید که دلیل مناسبی برای آنچه فکر می‌کنید، ندارید. اگر کسی دعوی کند که دو جمع دو پنج میشود ، یا این که ایسلند در خط استوا قرار دارد، شما به‌ جای عصبانی‌ شدن، احساس دل‌ سوزی میکنید، مگر آنکه اطلاعات حساب و جغرافیا شما آنقدر کم باشد که این سخنان در افکار شما تزلزل ایجاد کند.

۳. اکثراً بحثها زمانی بسیار تند میشوند که طرفین درباره موضوع مورد بحث دلایل کافی نداشته باشند. شکنجه در الاهیات به‌کار می‌رود، نه در ریاضیات. چون ریاضیات با علم سر و کار دارد، اما در الاهیات تنها عقیده وجود دارد. بنابر این هنگامیکه فهمیدید از تفاوت نظر عصبانی هستید، مراقب خود باشید احتمالا با بررسی بیشتر درخواهید یافت که برای باورتان دلایل تضمین‌ کننده‌ ندارید.

۴. یک راه مناسب برای این که خودتان را از انواع خاصی از تعصب خلاص کنید، این است که از عقاید مخالفی که دوستان چهار اطراف تان دارند آگاه شوید. وقتی که جوان بودم سالهای زیاد را دور از کشورم در فرانسه، آلمان، ایتالیا و ایالات متحده به سر بردم. فکر میکنم این قضیه در کاستن از شدت تعصبات و تنگ‌ نظری بسیار مؤثر بود. اگر شما نمیتوانید مسافرت کنید، به‌ دنبال کسانی بگردید که نظریات مخالف شما دارند. روزنامه‌های احزاب مخالف را بخوانید. اگر آن افراد و روزنامه‌ها به نظرتان دیوانه، فاسد و بدکار می‌ آیند، به یاد داشته باشید که شما هم از نظر آنها همینطور به نظر میرسید. بنابر این ممکن هر دو طرف بر حق باشید، اما هر دو نمی‌توانید بر خطا باشند. این طرز فکر از نوعی احتیاط بوجود آمده.

۵. برای کسانی که قدرت تخیل ذهنی قوی دارند، روش خوبی است که بحث را با شخصی که نظر متفاوت دارد در ذهن خود تصور کنند. این روش در مقایسه با گفتگوی رودررو یک فایده و تنها یک فایده دارد و آن اینکه در معرض همان محدودیت‌های زمانی و مکانی قرار ندارد. مهاتما گاندی راه‌ آهن، کشتیهای بخار و ماشین‌آلات را محکوم می‌کرد، او دوست داشت که تمام آثار انقلاب صنعتی را خنثی کند.

شما ممکن است هرگز این شانس را نداشته باشید که با شخصی دارای چنین عقایدی روبرو شوید، چون در کشورهای غربی اغلب مردم با دستاوردهای تکنالوژی جدید موافق هستنند. اما اگر شما می‌خواهید مطمئن شوید که در موافقت با چنین باور مشهو  حق به جانب هستید، روش مناسب برای امتحان‌کردن این است که بحث خیالی را تصور کنید و در نظر بگیرید که اگر گاندی حضور می‌داشت چه دلایلی را برای رد نظر دیگران ارائه میکرد.

۶. نسبت به عقایدی که خود ستایی شما را ارضاء می‌کند، محتاط باشید. از هر ده نفر، نُه نفر چه مرد و چه زن قویا معتقدند که جنسیت‌ شان برتری خاصی دارند. دلایل زیادی هم برای هر دو طرف وجود دارد. اگر شما مرد باشید می‌توانید نشان دهید که اغلب شعرا و بزرگان علم مرد هستند، اگر زن باشید می‌توانید پاسخ دهید که اکثر جنایت‌ها هم کار مردان است. این پرسش اساسا حل‌ شدنی نیست، اما خود صفتی این واقعیت را از دید بسیاری از مردم پنهان میکند.