چرا «ارگ» ناتوان است؟/نجيب روشن

چرا «ارگ» ناتوان است؟
افغانستان، به يک حکومتِ «يکدست» و با برنامه نياز دارد!

—
ناکامی حکومتهای ائتلافی بعد از حضور امريکائيان که گويا صفحه ای جديدی برای افغانستان باز شد، از همان «کنفرانس بُن» مشهود بود. چگونه گروه های مسلح تنظيمی که عمری در برابر همديگر جنگيده بودند و از دسامبر 2001 تا امروز، هيچ برنامه ای برای گذار از جنگ به صلح و بازسازی افغانستان ندارند، قادر می شوند باهم کنار بيآيند؟!

امريکائيانِ گويا خشمگين از حوادث يازدهم سپتامبر، با اينکه بنابر داشته های کتاب «بازی شيطان»، در صدد به حاشيه راندن اسلاميست ها از قدرت بودند، اما در گرماگرم حضور خويش، بار ديگر همان آشوب طلبان را در «کنفرانس بُن» احياء کردند و يک حکومت ضعيف و مطيع را در کابل به قدرت رسانيدند.

اينکه می گويند «حکومت دوسره» و در رأس «اشرف غنی»، مقصر اينهمه شکست و ريخت های امروز است، فکر می کنم دور از عدالت و انصاف است. مگر حکومت فاسد و مافيائی کرزی و غارت ميليارد ها دالر کمک به افغانستان را فراموش کرديم؟

جای شک نيست که اوضاع کنونی کشور بيشتر بحرانی و ضايعات انسانی زيادتر و اپوزيسيون مسلح (طالبان) قوی تر گشته اند، اما فراموش نکنيم که مداخله و تجاوز از بيرون نيز شدت يافته و بعد از پايان جنگ در سوريه، به تعداد باند ها و تروريست ها در کشور افزوده شده است. از اينرو هر کسی به عوض اشرف غنی در قدرت می بود، انتظار چنين اوضاع بحرانی و افزايش مداخلات را بايد می داشت!

روسيه که در ساليان نخست حضور امريکائيان، برای صلح و استقرار ثبات در منطقه می کوشيد، امروز که از جنگ سوريه فارغ شده، بيشتر متوجه اهداف خود در افغانستان است و حدس زده می شود که با «طالبان» تماس و رابطه هایی دارد. اينکه چرا و بر اساس کدام مجبوريت ها، از حوصله ای اين مختصر بيرون است.

بايد خاطر نشان ساخت که در خرابی اوضاع، تنها عوامل بيرونی يعنی تشديد مداخلات پاکستان، سعودی، ايران، روسيه و برخی کشورهای حوزهء خليج و آخرين رويداد (فتوای علمای دينی در سعودی) و تعهد ادامهء کمک های نظامی «ناتو» تا سال 2024 در بروکسل که پاکستان را به خشم آورد و در غزنی انتقام گرفت، بوده نمی توانند، بلکه عوامل درونی يعنی فقدان يک ادارهء سالم و حکومت «يکدست»، فشار رئيس جمهور برای پايان اقتدار «جنگ سالاران» و محو جزاير قدرت و فساد اداری نيز نقش داشته اند.

زمانيکه از فرد شماره دوم و سوم (معاون اول رئيس جمهور و رئيس اجرائيه) و در پائين نيمی از وزرا، با رئيس جمهور همکار نباشند و در عوض همکاری، خرابکاری ادامه داشته باشد و در مخالفت با حکومتِ ائتلافی خود شان، ائتلاف ديگری را از درون ايجاد کنند (ائتلاف در داخل ائتلاف)، چگونه بايد انتظار داشت حکومت بتواند در برابر کوهی از وظايف کمر خم نکند و تروريسم تقويت نشود؟

علت ناتوانی هایی «ارگ»، علاوه از آنچه در بالا اشاره کردم، يکی هم بخاطر تنهائی رئيس جمهور است: (يک نفر در برابر يک لشکر). اين حالت، در حقيقت همان «جنگ نابرابر»ی است که پيروزی در آن ناممکن است.

اينکه رئيس جمهور بعضاً فرياد می زند و بسياری صلاحيت ها را بخود اختصاص داده، شايسته ای يک ادارهء سالم نيست، اما نشانه از حجم کار، تنهائی و عدم اعتماد او بالای ديگران را دارد.

در کدام کشور جهان چنين يک رئيس جمهورِ کاملاً تنها مانند اشرف غنی وجود دارد، رئيس حکومتی که بدون يک حزب سياسی که در عقبش قرار داشته و او را قدم به قدم حمايت، هدايت و زعامت کند، به تنهایی و با لشکری از فساد پيشه گان بجنگد؟… بدون شک چنين رهبر، کارش ناتمام و محکوم به شکست است!

چرا اشرف غنی نتوانست؟
بيائيد بياد بيآوريم که چهار سال حکومت آقای غنی، در چه نوع فضای عدم اعتماد، اختلافات روی تعين وزرا، خصومت های قومی و انتقامجوئی ها، اتهامات و تهديدات عليه يکديگر، تظاهرات و ايجاد خيمه های اعتراض و تحصن تا بستن تونل سالنگ و تهديد برای اعلام خود مختاری شمال و قطع برق کابل، بيهوده صرف شد! آيا در چنين جو سياسی – نظامی و فضای سراسر بی اعتمادی و دندان خائی ها عليه يکديگر، می شد کار کرد و دستآورد داشت؟

اينکه «طالبان» امروز بر 40 در صد خاک حکمروائی دارند، به باور نگارنده نشانه از نيرومندی نه، بلکه ضعف آنهاست. در وجود چنين حکومت ضعيف و بی کفايت، بايد بر اکثر شهر ها مسلط می گرديدند!

اما مشکل اساسی و گره معضله در کجاست؟
ايالات متحدهء امريکا، مطابق به همان کرکتر تاريخی اش (مغرور و اعتراف نکردن به اشتباهات)، همانگونه که سالها قبل از پذيرش شکست اش در ويتنام، بايد به آن جنگ ادامه نمی داد و خون مردم قهرمان آنکشور را نمی ريخت، در افغانستان نيز بخاطر آبرو نريختن اش در جامعهء جهانی، حاضر نيست بر اشتباهاتش در رابطه با فيصله های «کنفرانس بُن» و ايجاد يک حکومت جهادی برای افغانستان اعتراف کند.

حالا که آقای خليلزاد دوباره بر می گردد، احتمال می رود کارها و تغييرات بزرگی در راه باشند. نتايج حکومت ناکام 50/50 (نيمه جهادی نيمه امريکائی)، شايد درسی بوده باشد برای ايجاد يک حکومت يکدست در انتخابات سال آينده./

نجيب روشن
27 آگست 2018