سوله، ټاکنې او اندېښنې/ عزیزالدين يوسفزی

عزیزالدين يوسفزی

بلخ پوهنتون

کله چې د سیاست خبره اورو، وار له مخه مو په ذهن کې د دوکې، چل او يا د کوم پټ هدف تصويرونه جوړيږي. کېدای شي چې د همدې لارو په واسطه يا مثبته نتيجه هدف وي او يا هم منفي پايله ولري. يا په دې برخه کې دا اصطلاح بېخي جالبه او د غور وړ ده، چې (سياست مخ او شا) نه لري. زموږ د هېواد اوسنی سياسي حالت له همداسې يو نامعلوم برخليک سره اخته دی، يعنې مخ او شا يې معلومه نه ده، ځينې تر ټاکنو، سولې ته د لومړيتوب چيغې وهي او ځينې نور بيا د ټاکنو ملاتړي دي. په کار ده چې دلته په دواړو اړخونو يوه لنډه تبصره ولرم.

د هېواد تېر شاوخوا څلوېښت کلن تاريخ ته که وګورو، څو ځله له دغسې حالتونو سره مخ شوي يوو؛ خو له بده مرغه چې نتيجه مو ورته د تل په څېر ترخه څکلې، هر ځل مات شوي يوو او د سياست منفي پايله مو بار ـ بار تجربه کړې.

په دې کې خو شک او د توضيح ته اړتیا نه شته، چې د سولې په ارزښت خبرې وکړو، همدومره بس ده، چې سوله د ژوند ساه ده! دغه ارزښتنمه الهي ډالۍ د خوشبخته خلکو په برخه وي؛ نو همدې ټکو ته په پام وایوو، چې سوله تر هرې ژوندنۍ مسلې غوره او لومړۍ ده؛ خو په کوم حالت!؟ هغه کسان چې اوسني حالت ته په کتو سولې ته لومړيتوب ورکوي، چې تر ټاکنو دې مخکې وشي، ایا دوی د راتلونکي سولييز حالت ضمانت کوي؟ ایا دوی دې ته فکر کړی، چې دا به د دښمن او بدخوا اړخ زموږ له مجبوريته يوه بده استفاده نه وي؟ ایا دوی دا فکر کړی، چې مقابل اړخونه سولې ته ژمن دي او کوم پټ هدف نه لري؟ او ایا دوی دا فکر کړی، چې له همدې موافقې وروسته به په داخل کې هم دا ډلې، ټپلې او حزبونه ژمن پاتې شي او هغه د څو لسيزو تېره تجربه به بيا تکرار نه شي او د واک پر سر به حالات ترېنګلي نه شي!؟ يعنې دا د سولې د موافقې په برخه کې هغه شته اندېښنې دي، چې باید له پامه ونه غورځول شي.

د ټاکنو په اړه څه اندېښنې دي؟

ایا د سولې له اندېښنو ډېرې دي او يا لږ تر لږه له سولې وړاندې دغه بهير څومره زموږ په خیر دی!؟ اوس خو لږ تر لږه يو حکومت شته، دلته يوازې يوه اندېښنه د ټاکنو پر نه شفافيت پاتې کېږي بس، که رښتيا هم نړيوال او د سولې خبرې کوونکي دومره مخلص او سپين وي؛ نو بيا دې دغه يوه اندېښنه له هغو ډېرو اندېښنو څخه نه قرباني کوي، د دغې يوې اندېښنې د لرې کولو لپاره دې له افغان ولس سره مرسته وکړي، کله چې شفافو رايو هر يو اړخ مشر شو، بيا دې له ټولو اصولو سره سم دې ولس ته د سولې حقه ناره هم پورته کړي او په دې دردېدلې خاوره دې دا الهي پېرزوينه (سوله) هم ژوندۍ حس کړي.

دې ټولو حالاتو ته په کتو، داسې ښکاري چې دښمن له دوه مخي سياست څخه کار اخيستی (غله ته وايي غلا کوه او شپونکي ته وايي لاره وهه)، خلک له يوې خوا ناپايدارې سولې ته رابلي او له بلې خوا يې د حکومت د بدنامولو لپاره دننه چاودنو او نورو پېښو ته کار ويلی، په نتيجه کې شته حکومت د خلکو په نظر کې بد معرفي کوي او د سالمو ټاکنو مخ ته غرونه دروي.

اوس د احتمالي توفقنامې له متن نه هم دا معلوميږي، چې طالبان او امريکا به د سولې له تړونه وروسته بين الافغاني خبرو ـ اترو ته هم تياريږي؛ نو دلته د ټاکنو پر کېدلو نور هم باید تاکيد وشي، چې هم به طالبان له امريکا سره د سولې هوکړه وکړي، هم به د حکومت رهبري تازه يا نوې شي او هم به د بين الافغاني خبرو ـ اترو ته يوه نوې ساه اخيستل شوې وي او د يوې دوامدارې او اوږدې سولې لپاره به اساس کېښودل شي.

…

۱۳۹۸ لمريز، د وږي ۱۵ مه