رڼا

کال . ۱۴۰۲

رڼا

کیسه په ناول کی تر ټولو مهم ارزښت لری څکه همدا کیسه ده چي په لوستوونکو څو سوه مخه کتاب په تلوسی سره لولی او خوند تری ورڅخه اخلی ددغه ناول د لید زایه د اول شخص له مخی ده یعنی اول ګړی بیګه . زه او رڼا به په کدانه کي کله نا کله د وچی ریشکی سرته ختلو لاندی به پروړه  هواره وه او د ټوپ وهلو په وخت کی به نه ژوبلیدلو ویښته او جامی به مو په خلو ډک شول خو د هغه مور به هیڅ کله خوشکه نه ورته وکوله په ناز به یی د ړڼا په سر لاس کسښودلا او په لنډه شیبه کی به یی جامی وربدلی کړی.

د ناول لندیز: يوه ورځ می په پتیو کی یو سړی ولیدلا او وروسته پوهیدم چی زمونږ نوی دهقان دی دي ملنګ نومیدا په عمر پوخ سړی وو څه موده  وروسته نوی دهقان خپله کډه راوسته او پّ دښته کی زمونږ په زاړه څمبر کی یی واړول په هغه ورځ می مور د څو پاستو سره یوه کټوو مستی راکړی او ور می وړلی دروازه می ور ټک ټک کړه او دروازه یوی کوچنی نجلی راته خلاص کړه تقریبا شپږ کلنه به وه.

هغه غټی خړی سترګی درلودلی او تر سترګو یی تور بانه تاو وو ما په نومړی ځل رنا ولیده. رڼا په کله ناکله د نور سره یی زمونږ کره راتله او زما د مور سره به یی خبری کولی . هغوی داوړو به کیسی سره کولی او رڼا به زما سره ناست وه هماغه می زیاته خوښیدله دا ډیره شوخه وه زه به یی لوبو او درسو ته نه پیښودلم او وروسته به یی راتلو ته ډیر خوشحاله وم . وروسته بیا زمونږ کره رانغله او د زړه ورپسی خفه وم.

د رڼا پلار ډیر مهربانه سړی وو دا یوه کوچنی کورنی وه پلار مور او یوه لور دوی نیستمن خلک وو او پردی ځمکی یی کرلی زه به هره وخت د رڼا دغو کور ته ورتلم رڼا لس کلنه وه او پلار یی مړ شو او په هغه وخت کی په اووم صنف کی وم تر ونو لاندی مو په سبق ویلا یو دم چیغی شوی او د زاړه چمبر نه د رڼا د مور چیغی راوتلی ملنګ د ونی ته راولویدلا او وزو ته یی پاڼی را تویولی وروسته یو دم د رڼا د مور په خوی کی بدلون راغی او زما ورتګ په ښه نه ورباندی لګیدلا بیا یی یوه ورځ سپین راته وویل چی اوس ژڼی یی او رڼا هم لویه ده او دلته ستا راتګ ښه نه بولم له یوه دیارلس کلنی نجلی سره ناسته او ولاړه ولری د نجلی نوم به بد شی زه یوه اونی د هغه کورته ورنغلم دا زما لپاره ډیر وخت وو نو یوه کلکه بهانه می غوښتله په نومړي ځل می د کور نه دری څلور منه غنم پټ کړل زیړ مازدیګر وو او زاړه چمبر ته ورغلم او رڼا د څاه څخه آوبه رایستلی او رڼا غټی خړی سترګی راواړولی او مور ته می یی غنم ونیول او ورته ومی ویل چی دا می مور درته راولیږل پوره اتلس ورځی می رڼا ونه لیدله او یوه ورځ زاړه چمبر ته ورغلم دروازه خلاصه وه او رڼا یی د خپله مور سره په چوتره کی بړستن ګنډله ا ومی لیدله.

یوه ورځ په خوړ کی ورته پټ شوم ما فکر کولا چی رڼا به ایری راوباسی او هیڅوک راونه وتل بیرته کورته ولاړم او چا لیدلی وم او پلار ته می یی ویلی وو د پلار می ددغه رقم کارونه ډير زیات بد راتلل ډیر راته په غوسه وو او ډیر زیات یی ووهلم ما ورته وویل چی تر رڼا ته تیریږم نو پلار می راته وویل چی ته لندن ته ولاړ شه او زه یی درته کوم پلار می قسم راکړ او ما هم د پلار په قسم اعتبار وکړ او زه لندن ته ولاړم او دوه کاله می ووتل او پلار می يوه پیته راته راولیږه او په پیته کی یی ویلی وو چی رڼا د چرسی خیرو سره په کدانه می ګیر شوه زما زړه ولړزیدا او په لندن کی می لس کاله تیرکړل نو چی راتلم ګلالی اوپاڼه هم راسره راغلی افغانستان ته ګلالی زما نامزاده وه افغانستان ته راورسیدو او زما د خور واده وو زه او ګلالی يوه ورځ برج ته وختلو نو ګلالی ته می وویل چی دلته يوه مدرسه وه وسوځول شوه نو ګلالی راته وویل چی زه به د کلی نجونو او هلکانو ته درس وایم ته د خپله داکټری کوه نو ګلالی درس شروع کړ او جمال مریضانو ته ورتلا یوه ورځ یوه نجلی راغله او داکټر یی پکار وو او ګلالی جمال ورسره ولیږلا د جمال دیر زیات فکر خراب وو رڼا ته یی دوا ورکړه او رڼا ډیره په تکلیف وه او جمال ورغی نو رڼا په هيڅ نه پوهیدله او یوه شیبه وروسته رڼا مړه شوه زه بیرته کورته راغلم او د پلار په ګریوان کی کی لاس وربند کړاو ورته ومی ویل چی زما ژوند خو تا تباه او برباد کړ . ګلالی ورخطا شوه او جمال جنازی ته ورغی او رڼا یی خښه کړه او د رڼا لور یی له ځان سره بوتله پاڼه مس لندن ته راسره بوتله چی دا یو ځای ته ورسوم نو الله ج مهربانه دي چي ددی په خاطر می رڼا وبخښی .

منظم پلاټ : منظم پلاټ هغه دی چی د کیسه ترکیبی اجزا یو په بل کی داسی نغښتی وي او غوټه شوی چی کمزوری او جلاوالی نه پکی لیدل کیږی بیګه.

نجلی په بیړه باړبوکی ته وکتل رنګ یی زیړ شو څو قدمه یی واخستل اوو ولویده او په تاویدونکو خارو کی پټه شوه باړبوکی څو دوری وخوړی بیا د ډنګرو میږو او وزو په منځ کی تاو او راتاو شوه او خپله مخه یی ونیوله او نجلی ودریدله اود خپلو خړو سترګو څخه یی ویښته لری کړل او په باړبوکی پسی یی پخ ویره وکتل او هلک په بیړه ورنیږدی شو او په حیرانی یی وویل ته خو یی هلاله نکړی .

ساده پلاټ: هغه پلاټ دی چی یوازی یوه کیسه پکی په مخ روانه وی او پایلی ته رسیږی .

مثال :جمال یوه شیبه د کوټه په منځ کی ودریدلا تیر یادونه ورپه زړه شول تیر وخت پدی برج کی مڼی ساتل کیدلی په چت کی به د انګورو کتارونه ځوړند وو او جمال به ډیر وخت په برج کی ناست وو او د پلار څخه به یی په پټه میوه خوړله .

مرکزی کرکتر جمال دی پرته له جمال څخه کیسه حرکت  نکوی .

متخاصم کرکترعبدالکریم دی چي په ځینو حالاتو کی جمال ته خوښی او په ځینو حالاتو کی پریشانی وربښی .

نمونه یی کرکتر جانداد دی څکه لیکوال ته نظریات وړاندی کوی .

د کرکتر جسمی اړخ

بیلګه . ما یوه کلکه بهانه پسی غوښتله ما په نومړی ځل د کور نه غلا وکړه څلور پنځه منه غنم می په جیوال کی واچول په ژیړ مازدیګر می زاره چمبر ته ورغلم رڼا له څاه څخه اوبه را ایستلی کله یی چی راته وکتل غټی خړی سترګی یی له اوښکو ډکه شوي په خوله یی څه رانه وړل او په زړه یی یو کتاب خبری وی .

د کرکتر تولنیز اړخ

بیګه : مونږ څلور میاشتی وخت لرو دیره موده ده يو څه خو به زده کړو د جمال شونډی وخوځیدی نو زه نشم کولی ولی ؟

دلته ناروغی ډیری دی نن هم دوه کلیوال راغلی وو یوه ژیړی درلودلا او بل هم په وچکی اخته وو . ښه به داوی چی ددوی درملنه وکړم او دا هم نیک کار دی . ته د خپله داکټری کوه او زه هم د کاکا څخه غواړم چی دلیک او لوست لپاره یوه کوټه په واک کی راکړی .

د کرکتر روانی ارخ

زه به غلی وم او خپل درسونه به می ویل او زړه ته به می ډاډ ورکولا چی دوه کاله عمر دومره وخت ندی له رڼا سره به واده وکړم او هڅه به می داوی چی رڼا لندن ته راولم .

دیالوګ یا مکالمه:

جمال ورو وویل درځه

جمال مخ ورواړوا

دروازه پوری کړه

بیرته نجلی ته وکتل هغه د ده ترڅنګ روانه وه

جمال ورو وویل د چا لور یی د ابی

د ټولنیز ژوند منظری پکی انځور شوی دی