مناطق قبایلی آنطرف خط دیورند یا ”فاتا“/ دوکتور نوراحمد خالدی

دولت پاکستان تصمیم گرفته مناطق قبایلی را ضمیمه ایالت خیبر پختونخوا، که از زمان هند برطانوی تا سالهای اخیر ایالت شمال غربی نام داشت، نموده و بدین طریق مناطق مذکور را رسما ضمیمه خاک پاکستان نماید. پارلمان پاکستان اخیرا یک لایحه را تصویب کرد که طبق آن مناطق قبایلی آنطرف خط دیورند با ایالت خیبر پختونخواه منضم می شود. اعضای حزب جمعیت علمای اسلام به رهبری مولانا فضل الرحمن وحزب پشتونخوا ملی عوامی به رهبری محمود خان اچکزی از اشتراک دراین نشست پارلمان خود داری کردند. فاتا یا فدرالی ادمنسترد ترایبل ایریاز (مناطق قبایلی) در حقیقت مناطقی اند که بر اساس معاهده دیورند اداره امور امنیتی و اداری آنرا دولت هند برطانوی با توافق امیر عبدالرحمان خان بصورت موقت به عهده گرفت بدون آنکه شامل قلمرو های هند برطانوی گردند. بعد از ایجاد پاکستان این مناطق از نظر حقوقی خارج قلمرو رسمی ایالات متشکله پاکستان (ایالات شامل قلمروهای هند برطانوی سابقه) باقیماندند چون پاکستان تنها وارث قلمروهای مربوطه هند برطانوی گردید اما اداره این مناطق توسط دولت فدرال پاکستان مانند زمان استعمار بریتانیا همچنان ادامه یافت. بر اساس یک راپور مشوره رسمی حقوقی محرمانه دولت انگلستان در سال ۱۹۴۹م از آنجاییکه این مناطق شامل قلمروهای دولت هند برطانوی نبود دولت افغانستان حق دارد این مناطق را با توافق مردم این مناطق دوباره به قلمرو خود ضمیمه کند. وزارت سرحدات اقوام وقبایل افغانستان انضمام مناطق قبایل به ایالت خیبرپختونخواه پاکستان را اقدام یکجانبه خوانده رد کرد. طبق اخبار نشر شده معین وزارت اقوام وقبایل افغانستان به رادیو آزادی گفت که اسلام آباد دراین اقدام خود نظر مردم قبایل را نگرفته و ضمن تلاش های خود برای به رسمیت شناسی خط دیورند گام برداشته است. محمد یعقوب احمدزی شب گذشته به رادیو آزادی گفت که اسلام آباد باید درمورد سرنوشت قبایل طبق پروتوکول با حکومت افغانستان مشوره می کرد. ” موقف ما این است که به اقوام و قبایل حق داده شود. این اقوام نمی خواهند که سیستم خود را با پختونخواه شریک سازند ، یا به مناطق ایشان اردویا پولیس بیاید. آنها می خواهند که با سیستم سابق خود که قبایل آزاد اند آزادی خود را حفظ کنند.”

باید تصریح نمود که توافق قبایل در تعیین سرنوشت شان شرط مشروعیت هر اقدامی به ارتباط این مناطق است نه فیصله پارلمان پاکستان. نفوس پشتونها در پاکستان ۳۵ ملیون نفر میباشد.

متآسفانه یک تعداد آدمکهای متعصب پشتون ستیز وابسته به حزب جمعیت اسلامی که هیچ فرصتی را برای ابراز مخالفت خود با قوم پشتون از دست نمیدهند و از گذشتهء تاریخی و موقف حقوقی این مناطق بی اطلاع اند مانند گذشته یکبار دیگر در واگون حمایت از اقدام پاکستان در این مورد سوار شده در رسانه های انترنتی به یاوه سرایی های بیمورد از جمله تغییر نام میدان پشتونستان در کابل و انحلال وزارت سرحدات و اقوام و قبایل پرداخته اند. فراموش نکنیم که همین حزب جمعیت اسلامی بود که در سال ۱۹۹۲م اردوی افغانستان را به مشوره دولت پاکستان منحل کرد و تمام اسلحهء سنگین آنرا به پاکستان فروخت.

متاسفانه در این مقطع مهم زمانی موجودیت یک جمعیتی دو آتشه به حیث نمایندهء افغانستان در سازمان ملل متحد، که به حق مشروع پشتونهای آنطرف خط دیورند برای تعیین سرنوشت شان اعتقاد ندارد، با منافع دپلوماتیک دولت افغانستان مغایرت جدی داشته نمیتواند بطور موثر پالِسی دولت افغانستان را در این مورد به جامعهء جهانی انعکاس دهد.

اصل مسله در این مباحثه غیرمشروع بودن موضوع انضمام فاتا به پاکستان است نه اینکه مردم افغانستان چه میخواهند. در هر حالت اقدام دولت پاکستان در یک حکمیت بین المللی مشروعیت قانونی ندارد.