محمد مصطفی سمون

مانا د یوې ژبنۍ نښې منځپانگه ده، نښه (لغت، عبارت، جمله، وینا، متن) چې دال بلل کېږي. ژبپوهان په تېره قاموس لیکونکي مانا د ویيپانګې تر تعریفه محدودوي. ډېر ژبپوهان او ځینې فیلسوفان او ارواپوهان وایي، چې د مانا ځای ذهن دی او پر دې باور هم دي،…

عاطفي اړخ مو ورک، احساس مو مړ، په ژوند کولو ناباوره، په خپلې راتلونکې باندې بې باوره، د فکري انتقاد د ناباوریو په اوج کې اوسو، خپلې ټولې انساني هیلې مو محوه کړي. څه د مړه احساس خاوندان ګرځېدلي او څه په ذهني چاپېریال کې د فطرت له اړخه کمزوري…

د ځاني تحول په اړه فکر کول د لوی او لوړ عزم څخه پیلیږي، چې فرد یې له چاپیریالي اغېزه پیلوي، بیا د کورنۍ او ټولنې د تحول خوب په رښتیا د پلي کېدنې ګامونه اخلي. دا د بشري تاریخ له پاڼو ښکاره ده، کله چې هم کوم کس د داسې ګام اراده کړې یا ورک…

د هرې وینا او کړنې په ترسراوي کې د فردي پرتلنې اغېز او بیا د دې تر شا د انساني غوښتنو تقلید هم څرګندیږي. دا خبره ډېره کېږي کوم څه چې اوس موږ وایو ویل شوي. دا خبره کېدای شي، چې رښتیا وي؛ خو بڼې یې بدلې دي. همدا د بڼو بدلون په انساني رفتار…

کارونپوهنه (pragmatics):  د ژبپوهنې په اړه عموماً زموږ نظر دا وي، چې ګرامر په درېيو برخو کې مطالعه کېږي؛ خو د نویو ژبپوهنیزو موضوعاتو په رڼا کې، لکه په نورو علومو کې چې تحولات لیدل کېږي، هماغسې په ژبنیو مسایلو کې هم ځان ښکاره…

فرد د انساني تفکر په بناء د ځاني لټون تیږه ږدې، چې بیا د تدبر او تفکر له لارې خپل فردي حریم موندلی شي. که د هر شي په فلسفه ځان پوهول غواړو؛ نو اړ یو چې د هغه په بنسټ ځان پوه کړو، چې د بنسټ په لټون کې یې له ګڼو پوښتنو، غوښتنو او متضادو…

د ټولنیز نظم لپاره باید په پوهنیز بهیر کار وشي او د ټولنیز پوهاوي لپاره په داسې نصاب فکر وشي، چې د ټولنې هر اړخیزه مطالعه پکې شامله وي، چې د همغو ستونزو او ننګونو په رڼا کې د فرد له روانه پیل تر ټرلو اړخونو پورې دې برخې ته توجو وشي. داسې…

ژوند د ژمنې په بناء پیلیږي، چې ورسره ذهني چاپېریال ځان عیاروي. له همدې ځایه د فردي ژمنتیا تیږه هم اېښودل کیږي، چې څنګه د دې شته ننګوونو او تاثراتو تر اغېز لاندې رانشي. موږ ورځنۍ چارې ترسره کوو؛ خو فکر پرې نه کوو، یعنې د نوښت توښه مو د نشت…

موږ په ټوله کې د چغن کلمه د شور جوړونکي او بې ځایه څیزونو غوښتونکي ماشوم چې د ژړا په حالت کې یې غواړي استعمالوو؛ خو د دې کلمې جوړښت په اوسني شرایطو کې د وطن د هر وګړي حالت څرګندوي، چې له اوسني حالته په چیغو دي او د داسې حالت غوښتونکي دي، چې…

د منطق په علم کې د انسان ذهن له یوې هندارې سره تشبېه شوی دی. دغه تشبېه ګانې نه یوازې له منطق پوهانو سره په منطقي مفاهيمو کې ملې وې، بلکې کولای يې شول، چې د ځینو نورو مفاهیمو په رامنځته کولو کې هم اغېزمنې تمامې شي. له هندارې سره د انسان د…