غني ولې مشورتي لويه جرګه جوړوي؟ / خوشحال آصفي

په داسې حال کې پخواني ولسمشر حامد کرزي او د حکومت ځينو متقدو سياستوالو په بار بار د لويې جرګې د رابللو غوښتنه کړې؛ په تازه کې ولسمشر غني ويلي چې د سولې د روانو هڅو او له طالب سره د مذاکراتو په اړه به د روان کال په کب مياشت کې مشورتي لویه جرګه جوړه کړي. ولسمشر غني د دوشنبې په ورځ د سولې د ملي مشورتي پروسې غونډې ته په وینا کې وویل چې په هیواد کې به د سولې لپاره راتلونکې میاشت (کب) په پلازمېنه کابل کې یوه لویه مشورتي جرګه راوبولي.

په ورته مهال پخواني ولسمشر چې پخوا د لويې جرګې په دايرولو ټينګار کاوه؛ د سولې په اړه د ولسمشر غني لخوا د مشورتي لويې جرګې د جوړېدو هرکلی کړی دی. کرزي ويلي «ما پر له پسې د لویې جرګې پر رابللو ټینګار کړی، زه د خلکو رول ته درناوی لرم او لویه جرګه له اوسنیو ستونزو زموږ د خلکو د خلاصون یوازینۍ لار ګڼم؛ اوس هم د تلپاتې سولې لپاره لویه جرګه ضروري ګڼم او ملاتړ یې اعلانوم.»

له کله چې د حامد کرزي د واک موده پای ته رسېدلې، په ځلونو یې د لویې جرګې غوښتنه کړې ده. د ده منتقدان وايي چې کرزی فکر کوي چې د لویې جرګې برخوال به ووايي چې کرزی دې بیا د دولت ريیس شي، خو کرزي تېره ورځ دا راپورونه رد کړل چې ګويا کرزی غواړي د موقت حکومت مشر شي.

غني ولې مشورتي لويه جرګه جوړوي؟

دوه اساسي اړتياوې شته چې ولسمشر غني يې د مشورتي لويې جرګې په رابللو مجبور کړی دی.

لومړی؛ د سياسيونو فشار: په داسې حال کې چې ولسمشر غني په بار بار د موقت حکومت له جوړېدو سره مخالفت کړی، خو دا چې په وروستيو کې له حکومت سره د سياسيونو مخالفتونو اشرف غني اندېښمن کړی؛ نو ځکه يې دغو اندېښنو ته د ځواب او د سياسيونو د خولې بندولو په فکر کې شو. په دغه لړ پخوانی ولسمشر حامد کرزی يو د حکومت له منتقدينو څخه دی چې په ورستيو کې يې د لويې جرګې د بحث په راپورته کولو سره اشرف غني او خلکو ته دا اندېښنه پيدا کړې چې ګويا کرزی د لويې جرګې د دايرولو له لارې غواړي موقت حکومت لاره جوړه او په خپله د موقت حکومت مشر شي.

نو د دې لپاره چې اشرف غني د کرزي صیب او د حکومت د نورو منتقدو سياسيونو خوله بنده کړي؛ د سولې مشورتي جرګه جوړوي چې اجرايوي صلاحيت نه لري او د حکومت د بدلون يا د موقت حکومت د جوړولو صلاحيت هم نه لري. په دې سره له يوې خوا به اشرف غني د سياسيونو هغه بهانه له منځه وړي چې ګويا د سولې لپاره بايد لویه جرګه جوړه شي او له بل لوري به يې هغه اندېښنه هم له منځه وړي وي چې ګويا موقت حکومت دې جوړ شي.

دويم؛ د طالبانو بهانه له منځه وړل: د اوسني حکومت له بار بار غوښتنو او پر پاکستان د امریکا د فشارونو سره سره بيا هم وسله وال طالبان له افغان حکومت سره خبرو ته نه دي حاضر شوي. دغه ډله په حکومت تور پورې کوې چې د سولې نیت نه لري او يواځې د ولس په سترګو کې شګې اچوي. اوس غني د دې لپاره چې د طالبانو دا بهانه ورکه کړي چې ګويا حکومت د سولې نیت نه لري، حکومت ته د ولس غوښتنې ارزښت نه لري؛ مشورتي لویه جرګه جوړوي چې د ولسونو استازي به په کې ګډون ولري او د طالب سره د سولې په اړه به خپل نظرونه له حکومت سره شريک کړي.

د طالبانو غبرګون به څه وي؟

دېته په کتو چې طالبانو په تېر کې د هر هغه اقدام په اړه منفي نظر ورکړی چې نوښت يې د افغان حکومت په لاس کې وي؛ نو داسې ښکاري چې د سولې اوسنۍ مشورتي جرګې او د دغې جرګې له پريکړې سره به هم مخالفت وکړي. دا ډله به يو ځل بيا دغه مشورتي جرګه امريکايي، نمايشي او حکومتي وبولي او ورسره به مخالفت څرګند کړي. ځکه په تېر کې وليدل شول چې طالبانو د هر هغه اقدام مخالفت کړی او د امريکايې ټاپه يې پرې لګولې چې نوښت يې د افغان حکومت يا د حکومت له دوستانو سره وي.

د مشورتې لويې جرګې ګټه به څه وي؟

که له يو لوري دغه مشورتي لویه جرګه د سياسيونو بهانې له منځه وړي؛ له بل لوري به د سولې په اړه ملي اجماع رامنځته کړي. ځکه د سياسيونو غوښتنه به ومنل شي چې ګويا حکومت دې د سولې په روانو خبرو کې له ولس سره مشوره وکړي. نو کله چې د سولې روانو هڅو په اړه په مشورتي لویه جرګه کې خپل نظرونه ووايې نو سياسيونو ته بيا له دغې پروسې سره د مخالفت پلمه ورکه شي. همداراز که په دغه جرګه کې د طالبانو پخواني استازي هم ګډون وکړي نو د طالبانو په نيت او غبرګون به هم تاثير وکړي او بيا به طالب ته هم د مخالفت پلمه نه وي پاتې.