تاثیر بودجه عادی و انکشافی بالای رشد و استخدام

استاد عبادالله درمان-

در ابتدا باید بدانیم که بودجه چیست؟ و بودجه عادی و انکشافی چیست و همچنان استخدام چیست؟

بودجه سند رسمی است که در آن عواید و مصارف برای یک مدت معین معمولاْ یک سال پیش بینی میشود یعنی در سال پیشروی عواید و مصارف معلوم میشود که به چه اندازه عواید داریم و به چه اندازه مصارف طوریکه همه میدانند که یک حکومت بخاطر پیشبرد وظایف اش به دو نوع بودجه نیاز دارد. پس ما بودجه را به دو بخش تقسیم می کنیم بودجه عادی و بودجه انکشافی.

۱- بودجه عادی عبارت از بودجه است که بخاطر مصارف روزمره یک حکومت برای یک سال در نظر گرفته می شود یعنی مصارفیکه همه روزه میباشد و همیشه در جریان میباشند مانند معاشات، البسه، روغنیات، قرطاسیه باب، تجهیزات و غیره.

۲- بودجه انکشافی عبارت از بودجه است که بخاطر مصارف انکشافی برای یک سال در نظر گرفته میشود، بودجه انکشاف همان بودجه است که ارتباط مسقیم با بالا رفتن سطح زندگی مردم دارد یعنی به هر میزان بودجه انکشافی بیشتر باشد به همان اندازه کار های انکشافی بیشتر صورت میگیرد و دولت ها می توانند خدمات بیشتری را برای شهرواندن عرضه نمایند، بودجه انکشافی شامل بخش های عمدتاٌ پروزه های عمرانی می باشد مانند اعمار ساختن سرک، پوهنتون، مکتب، بند برق، جاده های ترانزیتی بزرگ و غیره.

۳- استخدام عبارت از پرکردن و پر نگهداشتن بست های خالی میباشد، یعنی بست های که در یک اداره خالی میباشد افراد مستحق را پیدا نموده برای بست های مذکور افراد با استعداد انتخاب کرده.

حالا مطالعه میکنیم که بودجه عادی و انکشافی چه تاثیر بالای استخدام دارد

یکی از وظایف حکومت این است که برای مردم زمینه کار را مساعد بسازد و مساعد ساختن زمینه کار برای بودجه ضرورت است، طوریکه در بالا تذکر دادیم که بودجه عادی بخاطر مصارف روزمره میباشد که یک بخش آن معاشات است پس بودجه عادی تاثیر مستقیم بالای استخدام دارد، یعنی اگر بودجه عادی هر قدر بیشتر باشد افراد زیاد استخدام میشوند، برای وضاحت بیشتر بودجه افغانستان را مثال میدهیم.

بودجه سال ۱۳۹۸ جمعاْ ۳۹۹ میلیارد افغانی میباشد که از آنجمله بودجه عادی ایش ۲۷۶ میلیارد افغانی و بودجه انکشافی ایش ۱۲۳ میلیارد افغانی میباشد که بودجه عادی حکومت افغانستان بیشتر از بودجه انکشافی آن است، بودجه عادی کشور برای آن بیشتر است که در افغانستان تعداد زیادی از مدرم بیکار هستند ولی دولت بخاطر رفع این مشکل بودجه عادی را زیاد در نظر گرفته است تا بتواند مردم بیشتر را در دوایر دولتی استخدام نموده تا از یک طرف مشکلات اقتصادی مردم افغانستان رفع گردیده و از سوی دیگر مشکلات استخدام نیزرفع شود یعنی بیکاری از بین برده شود.

پس برای اینکه بهتر فهیمده شود هم بودجه عادی و هم بودجه انکشافی بالای استخدام تاثیر مستقیم دارد ولی از بودجه عادی بیشتر میتوان استخدام را رشد داد.

بودجه انکشافی نیز در رشد استخدام نقش مهم را بازی میکند ولی به شرط اینکه بودجه انکشافی مصرف شود اگر بودجه انکشافی مصرف نشود نمی تواند که در رشد استخدام نقشش را ایفا نماید طوریکه حکومت افغانستان همواره با این مشکل همیشه روبرو بوده و لی خوشبختانه در سال مالی 1397 مصرف بودجۀ انکشافی تا سقف 91 فیصد افزایش یافت که یک دستآورد قابل ملاحظه محسوب میگردد.

وزارت مالیه همه سالها برای وزارت خانه ها هم بودجه عادی و هم بودجه انکشافی را در نظر میگیرد که در این اواخر با تلاش ها و جلسات متدوام خوشبختانه ظرفیت مجموعی مصرف بودجۀ ملی به سطح حکومت افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.

اگر وزارت خانه ها بودجه انکشافی خویشرا به وقت و زمان خود مصرف کنند با مصرف کردن بودجه انکشافی برای مردم زمینه کار مساعد میشود به طور مثال وزارت معارف را در نظر میگیرم.

در سال 1397 وزارت معارف در نظر داشت که در 10 ولایت مرکزی مکاتب را بسازد ولی به مشکلات گوناگون نتوانیست که در 10 ولایت مکاتب را بسازد ولی در 3 ولایات توانست که مکاتب را بسازد که با ساختن مکاتب زمینه کار در همان سه ولایات برای مردم مساعد شد، یعنی اعمار کردن مکتب یک پروژه انکشافی است و زمینه کار های مقدماتی ایش شروع میشود مردم مصروف کار میشود.

در ساخت و ساز مکتب تهیه پلان که افراد که در بخش تهیه پلان تحصیلات داشت مصروف کار میشود، بعداً کار های عملیاتی اش که افراد مربوطه که برای عملی ساختن پلان ضرورت است مصروف میشود یعنی به صورت خلاصه اگر بگویم از اعلان پروژه انکشافی تا تکمیل شدن پروژه تعداد زیاد مردم مصروف کار میشوند.

در اخیر  اگر بگوئیم که بودجه انکشافی به صورت غیر مستقیم بالای رشد استخدام تاثیر دارد یعنی اگر پروژه باشد برای مردم کار  است ولی اگر پروژه نباشد بری مردم کار نیست ولی بودجه عادی این قسم نیست، بودجه عادی ارتباط مسقیم دارد بالای رشد استخدام بخاطریکه حکومت ها همیشه در توسعه و پیشرفت میباشد اگر حکومت ها پیشرفت میکند توسط مردم و مردم برای دولت کار میکند یعنی بودجه عادی بخاطر استخدام میباشد.