فدرالیسم؛ آیا درد افغانستان را دوا خواهد کرد؟

از دیر باز فدرالیسم در افغانستان از سوی اندک شمار اشخاص و به خصوص امریکاییان مطرح بحث بوده است، کتاب تازه به چاپ رسیده آقای خرم در باره تلاش نمایندگان آمریکا مبنی بر بوجود امدن این نظام حکایت هایی را در خود جا داده است و حکومت آقای کرزی را مخالف این چنین نظام میداند. آقای خرم در کتابش گفته است که افغانستان بدون داشتن مرکزیت قوی نمیتواند به این نظام دل خوش نشان دهد و نیز بار ها آقای کرزی مخالفتش را در مورد نظام فدرالی ابراز کرده و آقای غنی نیز از موقف ماقبل اش پشتبانی می کند و بار ها شنیده ایم که گفته شده است افغانستان لابراتوار آزمایش نظام ها نیست و ظاهرن بیشتر از افغانها نیز ازین موقف پشتبانی می کنند.

در افغانستان کسی داعیه دار نظام فدرالی نیست، جز لطیف پدرام که این نظام را راه حل برای بحران بوجود آمده برای افغانستان می پندارد، آقای پدرام دلایل خودش را دارد و به این عقیده است که نظام ریاستی را کسانی می خواهند که در میان مردم نفوس نداشته و ترس از دست دادن قدرت را دارند.

در تازه ترین مورد، جوبایدن داوطلب نامزدی حزب دموکرات در انتخابات آمریکا در مناظره انتخاباتی این حزب با رقبای خود تلویجن راه حل فدرالیسم را برای افغانستان پیشنهاد کرده گفته است که “افغانستان را نمیتوانیم درست کنیم. درست شدنی نیست”

به روایت از آقای خرم، جوبایدن در زمان حکومت حامد کرزی نیز بحث فدرالیسم را با حلقه هایی از شمال کشور و با طالبان مطرح کرده بود، که به نظر می رسد نه طالبان و نه هم سیاسیون دیگر آنرا جدی گرفتند.

به نظر آقای جوبایدن افغانستان باید به سه دسته پارچه شود! پارچه ای از آن در دست طالبان/پشتونها، پارچه ای در شمال/تاجک ها و پارچه دیگری از ان در مرکز! اما این سه تکه آنهم در شرایط که حکومت مرکزی به بسیار مشکل میتواند والی ای را از سمت اش برکنار کند، جز ضد و بند هایی داخلی چیزی برای کشور به ارمغان نخواهد آورد.

در شرایط کنونی که شکاف های قومی و لسانی به اوج اش رسیده است کار حساب شده نخواهد بود که با فدرالیسم کردن نظام شکاف های موجود را عمیق تر بسازیم.

اما سوال اینست که چرا شماری از امریکاییان به نظام فدرالیسم دل خوش نشان می دهند؟

شاید آمریکاییان به این عقیده باشند که بمیان آمدن چنین نظامی میتواند هزینه جنگی شان را درین جا کمتر بکند و بتوانند به اهداف بزرگتر شان به سادگی برسند. آقای خرم رییس دفتر رییس جمهور پیشین و دستگاه حکومتی قبلی اما ترس بیشتر ازین را داشته و گمان می کردند که نسخه فدرالیسم را امریکا در تبانی با پاکستان می خواهد در کشور تطبیق بکند.

اما در شرایط کنونی جواب ما به این نسخه باید چگونه باشد؟

در گام نخست؛ امریکا هر چند از بزرگترین حامیان و کمک کننده های کشور می باشد و سیاسیون و دولتمردان ما بار ها از کمک ها وقربانی های را که آمریکا در افغانستان داده است قدردانی کرده، اما با آنهم باید برایشان گوش زد شود که نود و پنج در صد از این قربانی ها را افغانها متقبل شده است و تنها پنج در صد دیگرش به دوش آمریکا و ناتو می باشد. مجموع سربازان جان باخته امریکا در افغانستان تا کنون به 2300 تن می رسد و اما از آغاز بمیان آمدن حکومت وحدت ملی تا کنون شمار قربانی های سربازان ما به بیش از 45000 تن می رسد که خیره کننده است. ازین رو ما بار دیگر با تطبیق نسخه فدرالیسم نمیخواهیم خودمان را با وجود سپری کردن هجده سال بار دیگر به پرتگاه مواجع بکنیم.

دو؛ به نرمی و سادگی باید به بیرونیان گوش زد شود که هیچ نسخه ای خارجی درد این مرز و بوم را نتوانسته ملحم بکند، ازین رو بهتر است نحوه انتخاب نظام را به افغانها واگذارند و در راستای تقویت نظام موجود حکومت را یاری رسانند.

سه؛ امریکا بدون شک به منافع ملی خودش می اندیشد و گمان شاید برین باشد که نظام فدرالی میتواند هزینه های شان را کم بکند و به سادگی به اهداف شان دست یابند اما این گمانه زنی ها به گواهی از نسخه تاریخ درست نیست و باعث بلند رفتن هزینه ها و درد سر های جدید خواهد شد که عکس برداشت شان را در برخواهد داشت.

و در اخیر؛ کسانی که نسخه فدرالیسم را می خواهند در کشور تطبیق بکنند باید به خاطر داشته باشند که، افغانها با وجود ناتوانی و نابرابری ای که در مقابله با پاکستان دارند با آنهم تحت هیچ شرایطی تن به خواست پاکستان مبنی بررسمیت شناختن خط فرضی دیورند نداده اند. حتی که طالبان در زمان امارت شان این جرآت را به خود ندادند که این خط را رسمیت ببخشند. بنا بر ان چگونه میشود فکر فدرالیسم را در سر پروراند.

ما میدانیم که فدالیسم به معنی تجزیه کشور نیست، اما بهتر از ان میدانیم که فرصت مناسب برای برپا کردن این نظام اکنون نبوده و این بحث ها هوا خواهی درین جا ندارد.

جدایی ازین همه، میدانیم شکاف های قومی، لسانی و سمتی در کشور وجود دارد که علت آن جنگ های تنظیمی و گروهی بوده است و در چنین شرایطی نظام فدرالیسم این شکاف ها را عمیق تر می کند و نظام فدرالیسم  تا مرحم شدن به این درد نمک خواهد شد!