پيشکش يک قسمت بزرگ خاک افغانستان توسط سردار محمد نادر خان به انگليس ها

(به رويت اسناد آرشيف محرمانۀ استخبارات انگليس)

سپه سالار محمد نادر خان وزير حربيهٔ رژيم امانی بعد از آنکه در دوران اغتشاش جنوبی بحيث سفير افغانستان به فرانسه فرستاده شد،  از سال ۱۹۲۴ تا آنکه در خزان سال ۱۹۲۶ از پست سفارت استعفا داد و جهت تدای توبرکلوز به سويس رفت، در پاريس بود. « هاشم خان در روسيه سفير بود  ولی همزمان [با ستعفای سردار نادر خان] به تهران تبديل شد . وی ميخواست قبل از احراز وضيفهٔ جديدش به کابل برود اما امان  الله خان اجازه نداد، ولی به وی رخصت داد تا برای ديدن نادر خان به سويس برود. در لندن، انگليس ها با فعاليت های اين خانواده، که آنرا بنام نادر و کمپنی ياد می کردند، علاقه نشان ميدادند». (ريه تالی ستيوارت، آتش در افغانستان ۱۹۱۴-۱۹۲۹، صفحه ۳۰۵).

در اين جا توجه خوانندگان عزيز را به يکی از اسناد مهم آرشيف محرمانهٔ استخبارات انگليس جلب ميکنم که از محرميت برامده است، تا خود بخوانند و قضاوت کنند:

سردار محمد نادر خان  به تاريخ ١٠ ماه جنورى ١٩٢٦ در ملاقات  با”رابرت هوجسن”، سفير انگستان در مسکو ، که مصروف ديدار از فرانسه بود، خواست به او فرصت داده شود تا نظريات خود را با «کسى که از اعتماد دفتر هند بريتانوى برخوردار باشد» طرح کند.  نظريات او راجع به  پيوستگى بيشتر به بريتانيا و مخالفت با روسيه بود.  او گفت که وى و برادرش محمد هاشم خان، سفير در مسکو، درين رابطه هم نظر بوده وفکر ميکنند که بزودى  از آنها خواهند خواست به کابل برگردند. او علاوه کرد «من فکر ميکنم موجوديت ما در کابل ضروريست.  من در نظر دارم از تمام امکانات براى تفاهم با بريتانياى کبير استفاده کنم، من تنها ضمانت آزادى کشورم را [؟] درين ميبينم.». سپه سالار محمد نادر خان گفت که «ترتيب دوستانۀ مسئلۀ حدود سرحدات ، براى سرحد طبيعى، قدرتمندانه کمک خواهد کرد بسيارى از علل اختلافات را از بين برد». او درين رابطه پيشنهاد کرد درياى کنر بحيث سرحد طبيعى افغانستان و هند بريتانوى شناخته شود و قسمت بزرگى از خاک کنر تحت قلمرو انگليس ها قرار گيرد. او گفت که «ميخواهد سرحد شرقى افغانستان با هند بريتانوى  درياى کنر باشد».

انگليس ها در آن زمان تبصره کردند که اگر اين گفتۀ سپه سالار محمد نادرخان جدى باشد، پيشکش يک قسمت بزرگى از خاک افغانستان شايد کوششى باشدبراى کسب حمايت بريتانيا در رابطه با يک کودتاى پيش بينى شده .

منابع:
1. اسناد محرمانۀ آرشيف لندن، خلاصۀ راپور هاى مربوط به افغانستان ازفبرورى ١٩١٩ تا سپتمبر ١٩٢٧، تهيه شده
توسط ريچارد راى ميکوناچى. L/P&S/20/B285
2. Stewart, Rhea Talley (2000). Fire in Afghanistan, 1914-1929; faith-The First Opening to the
West Undone by Tribal Ferocity Years Before the Taliban. Second Edition, originally
published by Doubleday. همچنان (آتش در افغانستان) ترجمه يار محمد کوهسار، ص ٣٠٥.