انستیتو مطالعات خاور میانه: سپاه پاسداران همچنان از مهاجران افغان‌ برای فاطمیون سربازگیری می‌کند

در پژوهشی تازه که از سوی ‘انستیتوی مطالعات خاورمیانه ‘ در واشنگتن منتشر شده، آمده که با وجود نگرانی دولت افغانستان از گسترش سربازگیری لشکر فاطمیون، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران همچنان به سربازگیری خود از بین افغان‌ها ادامه می‌دهد.

دولت افغانستان پیش از این ضمن تاکید بر عدم استفاده از “احساسات و ناگزیری‌های” مهاجران افغان در کشورهای همسایه، تلویحا خواهان منحل کردن لشکر فاطمیون شده بود.

این پژوهش که روز پنج‌شنبه (۲۴ عقرب/ آبان) در انستیتوی مطالعات استراتژیک افغانستان به بحث گرفته شد، توسط توبیاس اشنایدر، نویسنده این تحقیق با نام ” لشکر فاطمیون، جنگ‌جویان افغان در جنگ داخلی سوریه” تهیه شده و نسخه‌ای از آن در موسسه خاورمیانه که بیش از ۷۰ سال تجربه تحقیق دارد و حوزه پژوهش‌های آن مسایل روز خاورمیانه است، چاپ شده است.

این پژوهش به بررسی خاستگاه و گسترش لشکر فاطمیون و نقش آن در جنگ داخلی سوریه پرداخته است.

در این تحقیق به تاثیر جنگ سوریه بر جامعه هزاره‌ها و شیعه‌های افغان در ایران و “ستیزه‌جویی فراملی در افغانستان” پرداخته شده است.

این گزارش اشاره‌ای به بازگشت کهنه‌سربازان جنگ به افغانستان ندارد و شواهدی در دست نیست که نشان دهد این نیروها تهدید باالفعلی را متوجه افغانستان کرده باشد.

از نکات کلیدی این تحقیق می‌توان به نحوه شکل‌گیری لشکر فاطمیون از میان شماری از شهروندان هزاره‌ و شیعه افغانستان ساکن ایران در زمان جنگ ایران و عراق و جنگ‌های داخلی افغانستان اشاره کرد که دراین اواخر به عنوان بخشی از نیروی اعزامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ‌های سوریه و عراق نیز حضور داشته‌اند.

لشکر فاطمیون در سال ۱۳۹۴ از ادغام نیروهای تیپ ابوذر در زمان جنگ ایران و عراق و نیروهای مجاهد افغانستان زیر نظر سپاه ایران شکل گرفت.

دراین گزارش به مطلب روزنامه ایرانی کیهان در مورد نحوه شکل‌گیری گروه فاطمیون اشاره شده است. روزنامه کیهان منشاء گروه فاطمیون را “لشکر کوچک و در نوسان داوطلبانی” عنوان کرده است که از آنها به نام “سپاه محمد” یاد شده است. این سپاه در جنگ ایران و عراق جنگیده است و بعدا در دهه ۱۹۹۰ برای مبارزه با گروه طالبان به افغانستان بازگشته اما براساس گزارش کیهان، بعدا مجبور شده که منحل شود.

در گزارش مرکز مطالعات خاورمیانه به نقل از روزنامه کیهان آمده است که علت انحلال این گروه، ترس از پیگرد دولت جدید افغانستان و حامیان ائتلاف تحت رهبری آمریکا بوده است. این جنگجویان بعدا در شهر مشهد ایران گردهم می‌آیند و با فرماندهی علی‌رضا توسلی برای “دفاع از حرم بی‌بی زینب” در دمشق به سوریه فرستاده می‌شوند.

در گزارش مرکز مطالعات خاورمیانه به نقل از محمد حسن حسینی، یکی از فرماندهان فاطمیون که بعدها کشته‌ شد، شمار مجموع لشکر فاطمیون به طور “واقع‌بینانه بین ۱۲ تا ۱۴ هزار جنگ‌جو” خوانده شده است.

احمد شجاع، سردبیر مجله ‘مرور سیاست عمومی جورج‌تاون ‘ به این باور است که انگیزه‌های افغان‌ها برای شرکت در جنگ سوریه ایدئولوژیک، مالی و ماجراجویی است اما مسئله مالی همیشه مطرح بوده است.

به باور آقای شجاع بحث درباره فاطمیون در رسانه‌ها دچار بزرگنمایی نیز شده است چون اطلاعات کمی در باره این گروه وجود دارد که در شرایط حساس افغانستان باید این مسئله مورد توجه قرار بگیرد.

احمد شجاع عدم تمدید اقامت مهاجرین افغان به خصوص اعضای فاطمیون در ایران را یک اهرم فشار از سوی حکومت ایران می‌داند که همیشه مهاجرین افغان را در برابر خواست ایران آسیب‌پذیر کرده است.

آقای شجاع بر ادغام مجدد اعضای فاطمیون در جامعه افغانستان تاکید می‌کند و بدین باور است که اگر در این مورد اقدامی صورت نگیرد به دلیل فقر اقتصادی احتمال زیادی وجود دارد که آنها دوباره به این گروه بپیوندند.

آرین شریفی، پژوهشگر و رئیس پیشین ارزیابی تهدیدات دفتر شورای امنیت ملی افغانستان با اشاره به حضور ” ۱۴ تا ۲۱ هزار” افغان‌ در سال ۲۰۱۷ میلادی در جنگ‌های سوریه، عراق و یمن این مسئله را یک تهدید کلان انسانی برای اتباع افغانستان می‌خواند، و معتقد است که مهاجران افغان در ایران از این بابت بیشتر مورد تهدید قرار دارند.

به گفته آقای شریفی اعضای فاطمیون با بازگشت به افغانستان به دلیل این که سربازان ایدئولوژیک هستند، می‌توانند به عنوان یک نیروی بالقوه در منازعات داخلی افغانستان شرکت کنند.

بازماندگان و فراری‌های فاطمیون

در پژوهش انستیتوی مطالعات خاورمیانه به مصاحبه‌هایی اشاره شده است که از آنها به عنوان “بازماندگان و فراری‌های فاطمیون” نام برده شده است. روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر که با این افراد مصاحبه کرده‌اند، تصویر ناخوشایندی از سربازگیری و نیز زندگی و خدمت در لشکر “ظاهرا داوطلب فاطمیون”، ارائه می‌کنند؛ از ۴۵۰ تا ۸۰۰ دلار حقوق ماهانه که توسط استخدام‌کنندگان پرداخت می‌شود تا پیشنهاد خدمت در لشکر فاطمیون در سوریه به زندانیان و اخراج شدگان به دلیل نداشتن مدرک اقامت در ایران.

در این گزارش به مصاحبه محمد علی فلکی از رهبران ایرانی گروه فاطمیون با خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران اشاره شده است. آقای فلکی در این مصاحبه گفته: “ما در ایران، گاهی به [افغان‌ها] به عنوان مجرم، دلال مواد مخدر، دردسرساز یا کارگر ساختمانی نگاه کرده‌ایم.خون آن‌ها به ما ثابت کرده است که ۲.۵ میلیون افغان در ایران است و ما باید نسبت به آن‌ها نگاه مثبت داشته باشیم.”

در بخش “آموزش و تجهیزات” این گزارش آمده است که داوطلبان افغان پس از پیوستن به فاطمیون، بین دو تا چهار هفته آموزش‌های ابتدایی پیاده‌نظام می‌بینند که توسط کادرهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حداقل ۹ اردوگاه مدیریت و اجرا می‌شوند.

بر اساس این گزارش آن عده از اعضای فاطمیون که از جنگ سوریه برگشته‌اند، گفته‌اند که تلفات بالای این لشکر به دلیل آماده نبودن اعضای آن از لحاظ روحی و تاکتیکی و اعزام به خطرناک‌ترین خطوط مقدم نبرد با گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) بوده است.

در این گزارش موسسه خاورمیانه به شمار تلفات بالای فاطمیون طی سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ میلادی نیز اشاره شده است. در این دو سال فاطمیون تا ۴۵ نفر در هر ماه در جنگ علیه شورشیان در حلب و چندین کارزار دیگر علیه داعش در مناطق شرقی سوریه متحمل تلفات شده است.

دراین گزارش به نقل از پاملا کانستبل، گزارشگر واشنگتن‌پست آمده است که در ماه جولای/ژوئیه ۲۰۱۸ وی با تعدادی از افراد بازگشته از سوریه ملاقات داشته که در تلاش هستند به زندگی عادی در افغانستان بازگردند اما دیگران به دلیل ضرورت اقتصادی بارها و بارها برای فاطمیون و سوریه ثبت نام می‌کنند.