زنان و پاسداری از ارزش‌ها/ تمنا شینواری

فعالیت‌ها و حضور زنان افغانستان پس از طالبان، نشان مهمی از مردم‌سالاری و حقوق شهروندی است. تلاش و فعالیت هدفمند زنان افغانستان در هژده سال گذشته نشان داد که زنان افغانستان می‌تواند در عرصه‌های مختلف اجتماعی-سیاسی نقش آفرینی کنند. جنبش زنان از مباحث مطرح جامعه شناسی و به طور کلی علوم اجتماعی در سال‌های اخیر است. این نوع جنبش‌ها از حرکت‌های مهم اجتماعی به شمار می رود. ظهور آنان در پروسه دموکراسی اهمیت زیاد دارد. جنبش نوین زنان افغانستان پس از طالبان یکی از دست آوردهای مهم دموکراسی و نظام نوین بوده است. با این‌که زنان تحت قیمومت و رهبری کدام زن و یا جریان فیمینستی قرار ندارند؛ اما تلاش‌هایی زنان و دختران در عرصه‌های آموزش و پرورش، سیاست، اقتصاد و اجتماع نشان می‌دهند که زنان افغانستان هدفمندانه و با سرعت گام‌های بلندی را به سمت توسعه و روشنگری بر می دارند.
در هژده سال پسین کشورهای که خودشان را حامی دموکراسی و حقوق زنان در افغانستان به معرفی گرفته بودند و بخاطر مطالبات حقوق زن، پول‌های هنگفتی را به مصرف رساندند؛ اما تا هنوز وضعیت حقوق زنان در افغانستان قناعت‌بخش نیست. زنان در بسیاری روستاهای افغانستان هنوز محکمه صحرایی می‌شوند، به بد داده می‌شوند و در ملا عام سنگسار می‌گردند.
در اکثر مناطق افغانستان زنان حق تحصیل و درس خواندن را ندارند.
زنان هنوز از ابتدایی‌ترین حقوق شان محروم مانده اند.
زنان هنوز نمایندگان واقعی در دولت، پارلمان و رسانه‌ها ندارند، بسیاری این نارسایی‌ها بر می‌گردد به وجود جنگ‌سالاران، گروه‌های جهادی، طالبان و دیگر نیروه‌های ضد زن که بخاطر منافع شان می خواهند، همیشه زن در این جغرافیا قربانی باشد و قربانی گیرد؛ اما زنان فعال اند و قدرتمندانه تلاش می‌کنند. حکومت وحدت ملی در چند سال پسین برای زنان تلاش‌های مهم و اثربخشی داشته است.
شکست طالبان در سال2001 فرصت جدیدی را در اختیار زنان قرار داد، به خصوص این که بد رفتاری طالبان با زنان به یکی از نکات مهم دستور کار چندین نهاد غربی، سازمان‌های حقوق بشری و دیگر کنش‌ گران تبدیل شد. بخشی از این امر که زنان در عرصه سیاست تا حدی به خوبی حضور دارند، ناشی از همین توجه بین المللی به امور زنان است. ورنه خیلی از مردان و زنان در افغانستان باهمان فکر طالبانی زندگی می کنند. اینکه زنان در ولسی جرگه و مشرانو جرگه از نرخ نسبتا بلند مشارکت نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر به شمول کانگرس ایالات متحده برخوردارند، یک نوع امتیاز دهی به زنان کشور محسوب می شود که حاصل حمایت های جهانی از زنان افغانستان می باشد. کارشناسان به این باور اند که وکلای زن از قدرت تصمیم گیری واقعی در این نهادها برخوردار نمی باشند. علاوه بر آن در یک جامعه پدر سالار، زنان افغان هنوز هم با محافظه‌کاری و تند روی‌های اسلامی و با موانع خانواده‌گی و اجتماعی و با چالش‌های جنسیتی روبرو هستند. مخالفان حکومت در افغانستان، هرگونه حقوق زنان را هجوم فرهنگی غرب تعبیر می کنند و حامیان حقوق زنان اغلب به دلیل ارتباط شان با دنیای غرب مورد تهدید و حمله قرار می گیرند.
بعد از روی کار آمدن حکومت موقت و مساعد شدن نسبی شرایط، زنان افغان بیشترین حمایت را از نهادهای دموکراتیک داشته اند.
حکومت وحدت ملی فضای سیاسی-اجتماعی را بیشتر به زنان باز کرد. رئیس جمهور با جدیت و قاطعیت از نقش زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی-سیاسی حمایت می‌کند. او برای اولین بار زنان زیادی را در راس کابینه و منابع قدرت گماشت. هر روز نقش زنان در منابع قدرت بیشتر و بیشتر می‌گردد.
حالا که گفتگوهای صلح با طالبان سر زبان‌هاست. تاکید اکثر زنان بر این است که رعایت نقش زن درهمچو موارد عدالت همه‌گیر‌خواهی پیرامون نصفی از پیکر جامعه است و هر صلح بدون عدالت دیر یا زود همراه با صفحه دیگری از نتایج فاجعه مرگبار همراه است. بیایید بپذیریم که یک قسمتی از جنگ‌های خانمان‌سوز جهان، دوام جنگ‌هایی می‌باشد که در نتیجه انعقاد صلح بدون عدالت دوباره مشتعل شده است.
زنان افغانستان اکنون از تجربه و پختگی سیاسی در عرصه‌های گوناگون و از آن جمله از دخالت مستقیم در سیاست‌های کلان ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی برخورداراند. آن‌ها توانایی و ظرفیت‌های لازم مواصفات سیاسی و تخنیکی پیشبرد و مدیریت گروه‌های مذاکره‌کننده را دارند؛ پس چه بهتر که با در نظرداشت شاخص‌هایی که تا حال به آن اتکا شده است برای زنان در کتگوری‌های ذیل در ترکیب هیات‌های مذاکره‌کننده نقش داده شود:
به‌حیث عاقدین: در برخی ماموریت‌های فرعی یا اصلی رهبری مذاکره‌کنندگان به دوش زنان باشد و در انتهای موفقانه مذاکرات و گفتگو صلاحیت تصمیم‌گیری، عقد و امضای موافقت‌نامه را داشته باشند.
به‌حیث مدیران تسهیل‌کننده: برای زنان اجازه داده شود که در ترکیب ماموریت‌های مذاکره‌کننده در داخل گروه مذاکره‌کننده و یا در بیرون تیم گروه رسمی‌ مذاکره‌کننده به‌حیث تیم سایه؛ به‌حیث تسهیل‌کننده نقش خود را ایفا کنند.
به‌حیث ناظر و گروه فشار: در عین زمان که در هیات‌های مذاکره‌کننده زنان حضور پررنگ داشته باشند، گروهی از زنان بایست در حاشیه مذاکرات به‌حیث ناظر و گروه فشار موجود باشند.
به‌حیث مذاکره‌کنندگان: زنان باید در ترکیب گروه مذاکره‌کننده ماشینری اصلی باشند. فراموش نشود زنانی که به این منظور برگزیده می‌شوند بر علاوه مواصفات و شایستگی سیاسی با در نظرداشت حساسیت‌های دینی و محیطی این ماموریت باید از شهرت خوب اخلاقی و سجایای نیک نیز برخوردار باشند.
حکومت به هیچ‌صورت نقش زنان را در پروسه صلح نادیده گرفته نمی‌تواند. همین اکنون زنان زیادی در شورای عالی صلح کار می‌کنند. رئیس جمهوری اسلامی افغانستان با نخبگان زن، استادان دانشگاه و دیگر فعالان زن همیشه پیرامون موضوعات سرنوشت ساز رای زنی دارد.
اکنون حکومت وحدت ملی افغانستان در طول تاریخ خویش بلندترین تعداد زنان در بست‌های دولتی ارشد را دارا می‌باشد.
نظر به آمار دولتی زنان ۲۸٪ در مشرانو جرگه و ۱۸٪ در ولسی جرگه افغانستان بشمول چهار وزیر در کابینه و نه معین وزراء را تشکیل می‌دهد.
20%وظایف سکتور عامه را زنان اجراء می نمایند. چهار سفیر و یک والی از زنان در افغانستان وجود دارد.
در شورای عالی صلح اکنون یک زن منحیث معاون و یک زن منحیث مشاور ایفای وظیفه می نمایند.
به تعداد ۲۴۰ قاضی در سیستم عدلی و قضائی افغانستان موجود است و حکومت وحدت ملی تعهد نموده است تا اشتراک زنان را درتمام سطوح تأمین نماید. اما به هیچ‌صورت حضور این زنان در مشارکت اجتماعی و سیاسی بسنده نیست.
حکومت افغانستان متعهد به مساوات جندر و اتخاذ پلان کاری ملی برای زنان افغانستان و پلان کاری ملی در تطبیق مقرره 1325 شورای امنیت سازمان ملل روی زنان، صلح و امنیت می باشد.
نقش زنان در حکومت وحدت ملی خیلی‌ها محسوس بوده است. کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی برای زنان در سطوح رهبری برنامه‌هایی نیز دارد. در این اواخر زنان و دختران جوانی در ناحیه‌های شهرداری کابل گماشته شدند. بسیاری زنان در نقش تصمیم گیرنده عمل می کنند.
فعالان حقوق زن با شعارهای”ما به عقب بر نمی‌گردیم” نشان دادند که زنان امروز افغانستان بیش از هر زمان دیگر قدرتمند، نترس و جسور استند. این یک‌صدایی نشان از یک جنبش نیرومند زنانه در کشور می باشد. جنبشی که رهبری آن را زنان و مردانی که به حقوق شهروندی و حقوق زن باوردارند، در دست دارند.
زنان زیاد مصروف سرمایه گذاری‌های خصوصی استند. حضور اجتماعی زنان شکوهمند و پُر بار است. حالا زنان بیش از هر مقطع تاریخی دیگر در افغانستان حضور مهم در عرصه‌های مختلف دارند. از سیاست، اقتصاد و آموزش گرفته تا کارهای مهم راهبردی و استراتیژی. پس نقش زنان در مطالبات و معادلات صلح و سیاست مهم و انکارناپذیر خوانده می شود.