د ښځو پر حقونو محدودیتونه؛ پر طالبانو د مرستو بنديدو ګواښ

خو مېرمن اوتونبایوا د ملګرو ملتونو امنیت شورا غونډې ته وويل چې د طالبانو له خوا پر ښځو باندې لګول شوو بندیزونو دغه مرستې په خطر کې اچولي دي. طالبانو د نجونو پر مخ د متوسطه ښوونځيو او لیسو دروازې تړلي او پوهنتونونو ته له تلو ېې هم منع کړي دي.

همدارنګه ښځې نشي کولای پارکونو ته ولاړې او په خیریه غیردولتي سازمانونو کې کار وکړي. ښځې اجازه نه لري چې له نارينه محرم پرته له کوره ووځي او له کوره باندې ېې باید مخونه پټ وي.

اوتونبایوا وويل: «که چېرته ښځو ته د کار اجازه ور نه کړل شي، احتمال شته چې پر افغانستان باندي مرستي کمې شي.» هغې زیاته کړه: «که چېرته د مرستو مقدار کم شي، په هغه صورت کې به افغانستان ته د انتقالیدونکو نغدو ډالرو مقدار هم کم شي کوم چې د مرستو د ملاتړ له پاره ورته اړتیا ده.»

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو استازې وويل چې د طالبانو د لګول شويو محدودیتونو له کبله په نورو پراختيايي برخو کې د لا ډيرو مرستو په هکله بحثونه هم ځنډول شوي دي، لکه د کوچنیو زيربنايي پروژو یا د اقلیمي تغیراتو له اغیزو سره د مبارزې د پالیسو په برخو کې.

امریکا متحده ایالات د افغانستان له پاره د ملګرو ملتونو د مرستو په پلان کې تر ټولو ستر ډونر دی چې په ۲۰۲۲م کال کې ېې څه باندې یو ميلیارډ ډالر مرسته کړې ده.

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت وياند، نید پرایس، د دغو مرستو د احتمالي بندیدو په اړه د يوې پوښتنې په ځواب کې وويل چې واشنګټن د مرستو د لیږد د بندولو پر اغیزو فکر کوي او په دې هکله له ملګرو ملتونو سازمان سره پر نژدې سلا مشورو بوخت دی.

پرایس زیاته کړه امریکا متحده ایالات غواړي د دې ډاډ رامنځ ته کړي چې «طالبان دې داسې ېو ناسم خیال و نه لري چې دوی به دواړه څه کولی شي، هم به د افغانستان خلکو سره کړي ژمنې عملي نه کړي او هم د نړېوالې ټولنې له عواقبو سره مخ نه شي.»

طالبان تر شل کاله جګړې وروسته، د ۲۰۲۱م کال په اګست کې له افغانستانه د بهرنیو قواوو تر وتلو وروسته واک ته ورسیدل. طالبان وايي چې دوی د ښځو حقونو ته د اسلام دين په چوکاټ کې درناوی کوي، خو دوی دغه خبره له اسلام څخه د خپل سخت تفسیر له مخې کوي.

د ملګرو ملتونو په سازمان کې د متحده عربي اماراتو استازې، لانا زکي نسیبه وايي چې طالبان «په سیستماتيک ډول ښځې او نجونې له خپلو اساسي حقونو څخه بې برخې کوي. د هغوی دغه تصمیم له اسلام او افغان کلتور سره هيڅ ربط نه لري او لا دغه هیواد په نړیواله انزوا کې اچوي.»

مېرمن اوتونبایوا د ښځو نړېوالې ورځې په مناسبت د افغانستان په اړه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا غونډې ته وويل چې په ابتدا کې یو شمیر افغان مېرمنو د طالبانو له راتلو هرکلی وکړ، ځکه په دې کار سره په افغانستان کې جګړه پای ته ورسیده، خو ډير ژر ېې خپلې هيلې له لاسه ورکړې.

هغې زیاته کړه: «د طالبانو تر کنټرول لاندې افغانستان د نړۍ په سطحه د ښځو د حقونو د تر ټولو سرکوبه کونکی هیواد په توګه پاتې شوی دی.» هغې وويل د دې درکول سخت دی چې یو حکومت دې څنګه د خپل نفوس د نیمايي برخې د اړتیاو خلاف حاکمیت وکړي.