یارانه په شاعرۍ کې (طنز)

هغه ته جنۍ څه چې سړي کله هم په ناپامۍ کې خندلي نه و، بلکې کله چې به ماشومان نه ويده کېدل، نو میندو به يې په دې وېرول، چې دلبری راغی. له دې سره به هغوی داسې غلي شول، چې سپڼ به يې هم نه کاوه. دلبری نه لېونی و، نه بل څه. يوازې دا عیبونه يې وو، چې مخ يې تور، پوزه يې پلنه، د ملخ غوندې کلکې سترګې او په ونه لږ څه دربړ و. خو له دې سره سره دلبري بيا يو داسې صفت درلود، چې ډېر خلک يې نه لري او هغه صفت د هغه شاعري وه.
رښتیا چې ( په وچو ويالو خدای اوبه راولي)، ايله څو ورځې به کېدلې، چې دلبري د پېښور ښار په يوه لرې کلي کې کور په کرایه نیولی و او يو ماښام چې په يوه ځنځولي کټ کې خور ور پروت و، نو د مخامخ بام پر سر يې د برېښنا په تته رڼا کې يوه تکه سپینه پلنه جنۍ وليده. لومړی خو جنۍ په هغه دغه ځان مصروف ښوده، خو لږه شېبه وروسته يې سترګې د دلبري د سترګو سره وجنګولې او له دې سره يې هغه ته يوه خوږه موسکا وکړه. دلبري په ژوندينې جنت وليد. له ډېرې خوښۍ ورته کټ کې په زنګنونو کېناست او د ماشومانو په څېر يې خوله تر ډېره بېواکه پاتې وه. جنۍ لږه نور هم په بام وګرځېده، خو کله چې کښته کېدله، نو د باد څپې يې په سره کميس داسې لوبې وکړې، چې د دلبري د زړه پر کور يې زلزله راوسته. لږ وخت وروسته په داسې حال کې چې هغه کنډو ته سترګې څلور کړې وې، يو سپين لاس راښکاره شو او له دې سره يې دلبري ته کاغذ راوغورځاوه. دلبری په منډه ورغی او چې کاغذ يې پرانيست، نو دا بيتونه په کې ليکل شوي وو:
ستا سترګې د شاعر دي ای زما خوږه اشنا
واه واه واه
بادام مې ډېر خوښېږي هم مې خوښ دي شلتالان
راځي ورته توتيان
د بیتونو په لوستو د دلبري د خوشالۍ اندازه نه وه. کاغذ يې تر ډېره په زړه پورې کلک ونیو. هغه خوشاله په دې و، چې خدای پرې شاعره مینه کړه. لومړی يې زر زر په ايينه کې خپلو سترګو ته وکتل، بيا سنجيده شو، و خپل تخيل ته يې وويل، چې پاڅه! همدا دې وخت دی. هغه قلم راواخیست او په جواب کې يې ورته وليکل:
د سترګو نه دې زار شم د کېلې غوندې پسته يې
څه ښکلې مندسته يې
سبا شپې ته راوخېژه د بام سر ته په مینه
خلته به د بادامو دلبري ايښې وي سپينه
ګوزار که شلتالان کړمه په بام نو خرابېږي
د بام په ځای خلته به دروازه کې ځوړندېږي
د شعر تر ليکلو وروسته په منډه منډه لاړ او کاغذ يې د جنۍ کور ته وغورځاوه. د شپې بام او کنډو تر ډېره وڅارل، خو هغه بیا راښکاره نه شوه. د نورو شپو پر خلاف يې په دې شپه رنګا رنګ خوبونه وليدل. هغه سبا ورځې ته ډېر لېوال و. د هغه په څلوېښت کلن ژوند کې دا لومړی ځل و، چې يوې پېغلې ترې بادام او شفتالان غوښتي وو. سهار له خوبه وختي پاڅېد . په کور کې يې په ډېرو شیانو نظر واچاوه، خو کور يې د کنډۍ جومات و. بې د زړې مور له ګاڼې چې هغې ته يې د نیا له نیا نه پاتې وه، په بل څه يې سترګې خوږې نه شوې، نو خکه يې مور ته وويل:
مورجانې په ما ګرانې اوس هغه وختونه لاړل
چې خوار و زار به ناست و په خپل کور کې دلبری
شاعره پرې مینه شوه په ده پسې اوس ژاړي
په مینه کې دلبر نه شلتالان او بادام غواړي
چې مور يې په دې خبره پوه نه شوه، نو زر يې ورته دا بیت ووايه:
انږور دې مبارک شه زما مورې بختورې
روپۍ زما پکار دي ګنې زه ورپسې مرم
هغه چې له دېرو مرکو او د دلبري د ګورار له لاسه نوره پوزې ته راغلې وه، نو د دې شعر په اورېدو يې غېږ کې کلک ونیو، څو واره يې ښکل کړ او ورته يې وويل:
زويه نور خو هېڅ هم نشته، دغه ګاڼه دې له سره زار ده. همدا ستا کوژدې ته مې ساتلې وه. خدايه شکر چې زما په دلبري دې جنۍ مينه کړه. دلبري د مور د سپينو زرو ټوله ګاڼه وپلورله. ښې ډېرې روپۍ يې وکړې. په ښار کې يې نیم من بادام او يو من شفتالان واخيستل. ماښام يې بادام د بام سر ته وغورځول او شفتالان يې د جنۍ د کور په دروازه کې کېښودل او پخپله ورته مخامخ کټ کې پرېوت. لږ وروسته جنۍ د بام سر ته راوخته او چې کښته کېدله، نو په داسې حال کې چې د بادامو خلته يې په تخرګ کې نيولې وه، دلبري ته يې د مننې لاس څو ځله وښوراوه او د پناه کېدو سره سم يې يو کاغذ ورته راوغورځاوه. دلبری په منډه ورپاڅېد. په کاغذ کې دا اشعار ليکل شوي وو:
په سره جوړه کې به له تا سره اوسېږم
جانانه زه شرمېږم په دغسې خبرو
سره جوړه، خندېږم، شرمېږم، د داسې نازکو او خوږو خبرو په لوستلو دلبری په جامو کې نه ځايېده. لږه شېبه کې خيال د ناويېتوب په جوړه کې وروښوده او بيا يې دا وانګېرله، چې ګنې له ده يې سره جوړه غوښتې ، سبا ته يې په ښار کې د زرو روپو سره جوړه رانيوله. له ډېرې خوشالۍ يې د جامو سره نورې زر روپۍ هم کېښودې او ورسره يې دا شعر ورته وليکه:
د وصال وعده دې وکړه په ما ګرانې
د ديدن په خټو مخ زما اخېړ کړه
ما مې مور خبره کړې ده له تا نه
د کوژدې نېټه راوښايه اسانه
د معمول په څېر جنۍ ماښام د بام سر ته بيا راوخته. د جامو په ليدلو دومره خوشاله شوه، چې د کښته کېدو پر وخت يې هغه هوايي ښکل کړ. د دې صحنې په ليدلو نږدې بې هوښه شوی و. دلبری تر ډېره خومار ناست و، چې ښه ساعت وروسته په کاغذ وويشتل شو. هغه چې کاغذ پرانیست، نو په دې نظم يې سترګې ولګېدې:
دا ستا مور هم زما مور ده دلبر جانه
خو خبره دې کړه ولې یارانې نه
خدای به کار پخپله سم کړي صبر وکړه
څوک خبر نه کړې نور دغې پندانې نه
په دې شپه هم دلبري تر ډېره کنډو ته وکتل، خو هغه بيا راښکاره نه شوه. سهار بيا ښار ته لاړ، په پاتې روپو يې بنګړي، شامپو، مېخکي لنډه دا چې د ځان جوړونې لپاره پرې څه کېدل، هغه يې واخيستل او ورسره يې دا بيتونه هم ورولېږل:
اول دې نوم راته راوښايه پخپله
ته يې وړه بلبله زما سپينې کوترې
نور مې طاقت د صبر نشته بې له تا نه
زما ښايسته جانانه نور ما ته را په شا شه
تر دې وروسته هغه تر ډېرو ورځو پورې و نه ليدل شوه. دلبري ډېرې ورځې د هغې د ديدن په تمه خواري مزدوري و نه کړه. د ګاڼې روپۍ يې هم خلاصې شوې، خو لس ورځې وروسته چې يو ماښام د هجران په غمونو کې ډوب ناست و، يو کاغذ ورته راوغورځېد. کاغذ يې زر زر واخيست او چې يې وکوت، نو په دې اشعارو يې سترګې ولګېدې:
زه د خپلوانو کره تللې مېلمنه وم
چې کور ته په ستنه وم راولوېدم پټي کې
ز ما نامه ده نور بي بي
در به کړي خدای تا ته بچي
سوچونه مه کوه چټي
درې ورځې وروسته راته جوړه مرکه کړه
ته ختمه دا کیسه کړه له شونډو دې قربان شم
د شعر په لوستلو خدای خبر هغه څومره خوشاله شو؟! خو ورسره يې دا فکر هم وکړ، چې د نور بي بي پښه به د راغورځېدو سره ډېره ژوبله شوې وي، نو هماغه و، چې سهار د چرګانو د اخيستو په فکر کې شو، خو په دې خپه و، چې نورې يې روپۍ نه لرلې. رښتيا چې د مينې لمبو ته مفلسي څه ده؟! د کور ټولې کاسې، چایجوشونه، ديکچي، ستلونه او ټيمان يې سره له دوو بکسونو سره په کباړي خرڅ کړل. ښار ته لاړ . څلور دانې پاک کړي چرګان يې واخيستل او ماښام يې د بام سر ته له دې شعر سره يو ځای ګوزار کړل:
درې ورځې وروسته مې جرګه ده در روانه
زما ښايسته جانانه کوژدنه ضروري ده
جنۍ ماښام بام ته راوخته. د چرګانو خلته يې واخيسته او په سترګو کې يې دلبري ته د مينې خندا وکړه. لږ وخت وروسته په داسې حال کې چې دلبري کنډو ته سترګې څلور کړې وې، د پخوا په څېر ورته کاغذ راوغورځېد او په دې نظم يې نمانځلی و:
د الوګانو نه مې خوښ دي ډېر چرګان
همدا مې دی ارمان ـ واده کې به يې هم خورو
درې ورځې وروسته مې کوژدنه کړه تیاره
زما خوږه دلداره پنځه سپين ږيري بس دی
د دې شعر په لوستلو دلبری له ډېرې خوشالۍ نه په دوه دوه لګېده. په مور يې زېری وکړ. په درېو ورځو کې يې روپۍ په ډېر تکليف په پور پيدا کړې. پنځه کسه سپين ږيري يې لومړی کور ته راوستل.
نن د هغه د ارمانونو د پوره کېدو ورخ وه. نن هغه ورخ وه، چې دلبري يې ډېر ارمان کړی و. په زړه کې يې ويل، چې تر واده وروسته به زه هغو خلکو ته چې زما مور يې تشه ځولۍ رالېږله، ووايم، چې ای خلکو! زه هم انسان وم. ګوره ستاسې له لورګانو خدای سپینه او انداموره جنۍ راکړه. په لسګونو داسې ورته سوچونه هغه په لږه شېبه کې وکړل. ماسپښين مهال و، چې د نور بي بي کاله ته روان شول، خو هلته چې ورسېدل، نو دلبری هک پک ودرېد. د نور بي بي کور ته لوی قلف اچول شوی و. هغه لومړی له ډېرې حيرانتيا سپين ږيرو ته وکتل او بيا يې چې لاندې ځمکې ته وکتل، نو د دروازې سره يې يو کاغذ وليد. هغه يې راواخيست او چې يې پرانيست، نو دا په کې ليکل شوي وو:
دلبره زه چې ستا اشنا وم
باور دې وشه چې ايجړا وم
خدای دې نصيب کړه يوه ښکلې ماه جبینه
زما یاره شېرينه ـ مټيزه درنه لاړم
پېښور ـ ۱۹۹۹