نو روز،جشن نوشدن وجشن شگفتن ها است!/ کاندید اکادمیسین سیستانی

                                                                             ۲۰/۳/

۲۰۱۸

نوروز، روز اول  ماه حمل (فروردین) وآغاز فصل بهاراست. بسا ملتها نخستين روز سال خود را تجليل ميکنند و غالب کشورهاى اسلامى روز اول ماه محرم راکه سر سال هجرى قمرى است با تشريفات خاصى اعلام ميکنند. ملل عيسوى اول جنورى ( یا ژانويه) را که ادامه عيد ميلاد مسيح است به عنوان روز نخستين از سال نو عيسوى با شکوه خاصى جشن ميگيرند. ملل آريائى (که ازفرغانه تا عراق وترکیه وآذربائیجان  وهند گسترده اند) نیز  روز اول سال خورشيدى راجشن ميگيرند. مگر تنها در افغانستان وایران روز اول نوروز، روز آغاز سال هجری خورشیدی و تعطیل عمومی است .

متاسفانه هنوز هم متعصبین وکوته نظرانی پیدا میشوند که با تجلیل از نوروز سر مخالفت دارند و میگویند که جشن نوروز،رسم مجوس(زرتشتیان) است و بزرگداشت از آن بدعت وحرام. نمیدانم این چگونه فرهنگی است که خندیدن و شادمانی کردن و پوشیدن لباس نو و پاک را حرام میداند؟ این چی فرهنگی است که خوردن هفت میوه وحلوای سمنک را ناروا می پندارد، ولی غم خوردن وگریه کردن را ثواب میشمارد؟ این چی رسم وآئینی است که پوشیدن لباس نو و دیدار دوستان و اقارب  و بخشیدن وعفو کردن و هدیه دادن وهدیه گرفتن را نا روا، ولی عمل انتحاری ودهشت افگنی را مجاز و روا میداند؟

در اینجا میخواهم بگویم که  نوروز، جشن نو شدنها وجشن شگفتن ها و جشن ایجاد دوستی ها ورفتن به دیدار دوستان وآشنایان ورهاکردن غمها به دامان طبیعت  است. نوروز با چنین پیام هایی توانسته  از دل کوره راه های توهین وتهمت ها  بگذرد و سنگلاخ های عظیم تعصبات مذهبی را پشت سر بگذارد تا بالاخره به حیث یک سنت باستانی و جشن همگانی و بین المللی از سوی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شود.

محقق وباستان شناس دقیق کشور اقای حامد نوید در مقاله ممتعی که اساسات  علمی اندیشه گرامیداشت نوروز را شرح میدهد، می نویسد :« اندیشه ٔ نوروز زاده یک فرهنگ زراعتی و بزرگریست که با گذشت ایام به یک  رسم عنعنوی مبدل گشته است. مبرهن است که این بزرگداشت ها ممثل عقاید اوستایی نبوده بلکه بیشتر متوجه به تغییرات طبیعت است.  زیرا همه تغییرساعات روز وشب وفصل های سال ،زاده گردش زمین بدور خورشید است و به دین وآئینی ،تعلق ندارد. »

( www.afghan-german.net/upload/Tahlilha_PDF/nawid_h_nawroze_bastani.pdf)

در اوایل نشر اسلام از برگزاری جشن نوروز و سایر جشن های که در میان مردمان ساکن در پهنه وادی های  سیحون و سند تا دجله رایج بود، رسماً و عملاً ممانعت میشد و برگزار کنندگان را بنام مشرک و مجوس مورد پیگرد قرار می دادند. باشندگان  دلبسته به فرهنگ و سنن نیاکان خود در این وادی ها، با هوشیاری و زرنگی راه های را جستجو کردند تا حکام و خلفای اسلامی مانع برگرازی آئین نوروزی نگردند. آنها برای برگزاری این آئین حاضر شدند تا علاوه بر پرداخت مالیات های شرعی، یک مالیۀ غیر شرعی دیگری بنام هدایای نوروزی نیز برای خلفا بپردازند و درعوض اجازه داشته باشند تا از آئین نوروزی تجلیل بعمل آورند واین سنت را به آیندگان خود انتقال بدهند واین امر بیانگر کمال دلبسته گی مردم  به فرهنگ و سنن نیاکان و هویت فرهنگی شان است . 

جرجی زیدان مورخ معروف عرب زبان، از قول ابوبکر محمدبن يحيى صولى ، اديب ايرانى نوشته  میکند: درزمان معاويه خراج سواد (عراق) پنجاه هزار هزار ( پنجاه ميليون) دينار و هداياى نوروز و مهرگان نيز به پنجاه هزارهزاردينار ميرسيد. و در دورۀ حکمفرمائى حجاج بن يوسف ثقفى اين هدايا به چهل هزارهزار(چهل ميليون) دينار بالغ ميشد.( تاريخ تمدن اسلامی، جرجی زيدان، ج ۲، ص ۱۸۲)

معهذا در  دوران حکومت اموی وعباسی ،ساکنین فلات آریانا[ایران] کمتر میتوانستند آئین  نوروز وجشن های  سده و مهرگان را تجلیل کنند و فقط در دورۀ اقتدار غزنویان است که آئین نوروزی و جشن مهرگان و جشن سده بصورت هرچه پر شکوه تر برگزارمیگردید.

تنها گروهى که نسبت به جشن نوروز و دیگر جشن های باستانی خصومت ميورزید، روحانيت متعصب بود که ازطريق دستگاه حکومتى که براين روحانيت اتکا داشت، با برگزاری وگرامی داشت آن سر مخالفت می جنبانید. بطور مثال، به عقيده امام محمد غزالى درنيمه قرن پنجم هجرى: « آنچه براى سده و نوروز فروشند، چون شمشيرو سپرچوبين و بوق سفالين ، اين در نفس خود حرام نيست . وليکن اظهارشعار گبران است که مخالف شرع است و از اين جهت نشايد. بلکه افراط کردن در آراستن بازار به سبب نوروز، و تکلف هاى نوساختن براى نوروز نشايد. بلکه نوروز و سده بايد که مندرس شود و کسى نام آن نبرد، تا گروهى از سلف گفته اند، که روزه بايد داشت ، تا از طعام ها خورده نيايد و شب سده چراغ فرا نيايد، تا اصلاّ آتش نبيند. و محققان گفته اند، روزه داشتن اين روز هم ذکر اين روز بوَد. و نشايد که نام اين روز برند به هيچوجه!  بلکه با روزهاى ديگر برابر بايد داشت و شب سده ، همچنين ، چنان که از او خود نام و نشان نماند.»( امام غزالی، کيمياى سعادت ، ص  ٤٧٨-٤٧٩)

اين سند، بخوبى نشان دهنده تعصب مذهبى روحانيت مسلمان در مقابل برگزاری  آئين هاى باستانى و فراموش کردن آنها است که خوشبختانه موفق به نابودی این آئین نشدند.

یکی از اثرات مثبت گرامی داشت نوروز درکشورما اینست که کرزی را وا داشت تا از کمک های سرشار بین المللی  به افغانستان پانزده میلیون دالر را برای اعمار قصر باشکوهی در تپۀ پغمان کابل  برای پذیرایی مهمانان و رؤسای جمهورکشورهای حوزۀ فرهنگی نوروز اختصاص دهد وبه مصرف رساند. این قصر یگانه دست آورد عمرانی حامدکرزی در مدت ۱۳ سال حکومت اوست. کاش کرزی از اینگونه قصرها ده ها قصر دیگر در گوشه وکنار کشور میساخت،تا یادگاری از عمرانات دورۀ زمامداری اوباقی میماند، ورنه این پانزده میلیون دالر نیز مثل صدها پانزده میلیون دالر دیگر امداد خارجی در جیب دزدان و اختلاس گران اداره کرزی میرفت و کس نمی پرسید که چی شد و بکجا رفت؟

این متعصبین نمیدانند که در طول ۱۴۰۰ سال ازاین گونه تبلیغات برضد جشن نوروز زیاد گفته وشنیده شده ولی هیچکس نتوانسته جلو این آئین پسندیده را که پیغام آن: شادی کردن وخندیدن، ولباس نوپوشیدن و دید وبازدید دوستان ونزدیکان وخوردن هفت میوه وعفوکردن وبخشیدن تقصرات یک دیگراست، بگیرد ویا آنرا نابود کند. بلکه برعکس برسمیت شناختن آن از سوی مجمع سازمان ملل متحد درست بودن و بجا بودن برگزاری این سنت را تائید میکند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بنابر پیشنهاد مشترک ‏کشورهای ایران و افغانستان و تاجیکستان، در تاریخ (۲۳ فبروری۲۰۱۰) با ‏صدور قطعنامه یی نوروز  را به عنوان یک مناسبت جهانی به رسمیت شناخت ‏و از کشورهای عضو خویش خواست تا در بزرگداشت از این روز همکاری کنند.

پس از آن نمایندگان 12 کشور عضو سازمان ملل متحد از جمله: ایران ،عراق، افغانستان، هند، قزاقستان، پاکستان، تاجیکستان، قرغیزستان، ترکمنستان، ازبکستان، آذربایجان و ترکیه جشن وروز را در مقر سازمان ملل برگزار کردند. در این مراسم  برخی از سفرا و دپیلمات های کشورهای مختلف جهان حضور داشتند.

یان الیاسون معاون منشی عمومی سازمان ملل به همراه سفرای کشورهای حوزه نوروز طی سخنانی دیدگاه های خود را در خصوص این آیین کهن و باستانی بیان کردند.

او گفت: در چنین روزی میلیون ها نفر از مردم جهان به شادی و پایکوبی می پردازند .وی علاوه نمود که در روز اول بهار، نوزایی و تازگی طبیعت را جشن میگیریم و با نظاره آن به شادی می پردازیم، این روز ، روز یگانگی انسان و طبیعت است . الیاسون بر این نکته تاکید کرد که شادی چیزی است که بخصوص در این روزگار مردم جهان بشدت به آن نیاز دارند. معاون منشی سازمان ملل گفت :بهار لحظۀ به صلح رسیدن با طبعیت و بازتابی از امیدها و الهامات مشترک ما و آرزوی مشترک ما به صلح و تفاهم و عدالت بین المللی است. در حال حاضر بیش از 310 میلیون نفر از مردم جهان هر ساله این روز را جشن بگیرند.

نماینده دائم هند در سازمان ملل متحد ، اسوت کومار مبارجی در ستایش نوروز و ارزش های این روز تاریخی گفت: یکی از برجستگی های برگزاری این جشن در نخستین روز بهار این است که بهار نشانگر امید و آرزو است و به ما می آموزد که امید و آرزوی خود را از دست ندهیم. وی جوانه زدن گل ها و میوه های مختلف در این فصل را نشانه زیبایی و نوزایی توصیف کرد و گفت که طبیعت در این فصل و در این روز به ما می آموزد که می توان به آینده و زایش دوباره امید داشت. نماینده هند از مردم جهان خواست تا با گوش دادن به موسیقی درون خود بشنوند که طبیعت در این روز چگونه آنها را به اتحاد و دوستی دعوت می کند. وی افزود : عید نوروز حاوی ارزش ها و باورهایی از قبیل پیوند و برابری و صلح و عشق به همنوع است که منشور سازمان ملل متحد از آن ها الهام گرفته است.“( ایرنا،خبرگزاری رسمی ایران،۲۱/ ۳/۲۰۱۴)

از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ جشن مشترک نوروز در ایران وتاجیکستان و ترکمنستان و افغانستان با حضور رؤسای جمهورکشورهای حوزۀ نوروز برگزارشده است .ورؤسای جمهورکشورهای اشتراک کننده دراین جشن سخنرانی های مهم وپیام های نوید بخشی به همگرائی فرهنگی واقتصادی کشورهای حوزۀ نوروز ابراز داشتند.

پایان