عبدالغفور لیوال

ځینې سېمبولونه ځکه فردي یا ځانګړي سېمبولونه ګڼل کیږي، چې د یوه شاعر یا هنرمند له خوا د لومړي ځل لپاره کاریږي، د داسې سېمبولونو د تداعۍ او یا پوهېدلو اسانتیا لپاره کله کله شاعر هڅه کوي وړ قرینې هم راولي. رضا براهني د طلا در مس کتاب په حاشیه…

دا چې ویل کیږي: « ښځه له ښځې بلاربېدلای شي، خو ماشوم به یې یوازې غوښه وي او هډوکی به نه لري... یابل ځای وايي: کوم چا په هیندوستان کې خوب لیدلی و، چې په بصرې کې یې له کومې ښځې ماشوم شوی او بله ورځ هغه ښځه راغلې او ماشوم یې له ځان سره راوړی،…

دا لیکنه په دوو کوټلو خبرو ولاړه ده: ۱ـ هغوی، چې وايي: فرهنګ زدکړو – په تېربیا د ښځمنو پوهېدلو- ته اجازه نه ورکوي، فرهنګ نه‌پېژني او بې‌فرهنګه دي. ۲- هغه څه چې په لرې پرتو سیمو کې کله کله د خلکو ترمنځ د نجونو د زدکړو مخه نیسي، فرهنګي…

ولې؟ له پوهې و پوهانو څخه د واکمنو ویره نوې نه ده. له ډېرو لرغونو زمانو څخه ګڼ داسې روایتونه راپاتې دي، چې مستبدو واکمنو د خلکو پوهېدل د خپلو واکمنیو د زوال په مانا انګېرل او هڅه یې کوله خلک بې‌خبره او ناپوهه وساتي. عجیبه دا ده، چې د…

یو بې‌سیاله استعداد. یو غږ او یوه هنري نښه چې موږ څو نسلونو ورسره خندلي یا ژړلي دي. شادګل، رحیم‌داد نايي یا «د وطن مور» مجروح ځګیروی د وطن د تمثیل په سپېره ډاګ کې دغه خودرویه ګل، چې د ریدي او ترخې غرني عطر او د ژېړګلي سهارنی خوځون یې…

پښتانه او بلوڅ دواړه د خوني ښامار په غاړه تور ماښام کې برابر شول د دوی سر، د لیوه داړه د بلوڅو ملالۍ ده د سپوږمۍ په رنګ ولاړه دا ماه‌رنګه به اخر کړي د تیارو خونه ویجاړه د پښتین د زنځیر شرنګ ته تـــُرابان وهي رمباړه یو علي و بل یې…

پرته له هغو، چې ایډیولوژي، د واکغوښتنې لیوني حرص او سیاست یې عاطفه وروژلي وي. ایډیولوژي له انساني ارزښتونو سره څه لوبې کوي؟ دا یو پراخ ارواپوهنیز، ټولنپوهنیز، پیداګوژیک او بشرپوهنیز بحث دی. په لرغونیو دینونو کې به ځینو ولسونو خپلو…

زه مې هماغه وطن بېرته غواړم، چې هرسهار به یې نرګس د اوداسه په نیت شبنم نه ډکه لپه مخ ته وشیندله او ورپسې به وو کتار کشمالي ولاړ د مینې او رڼا په لمانځه. زه مې هماغه وطن بېرته غواړم چې هسکو غرونو یې د ورېځو له لمنو سره غاړه وړله او د…

څه موده وړاندې په یوه پرلیکه بحث کې وپوښتل شوم، چې د پوهه (علم) اسانه پېژاند څه دی؟ او که څو ځانګړنې یې یادې شي، چې له نورو بشري ارزښتونو سره یې توپیر اسانه وشي. هلته هم بحث خورا اوږد و مفصل وشو او هم په دې اړه لیکل ډېر شوي دي، په څو…

افغانان د ټول تاریخ په اوږدو کې بدوي انسانان نه وو. دوی «الحضارة» = مدني یا «القرویین» = کلیوال خلک وو او دي. اول به وګورو، چې «بدوي» څه ته وايي؟ د عربي ژبې تر ټولو دود سیند المنجد لیکي: بَدَاْ-ُ بَدَاوَة و بِدَاوَةً و تبدَّی: خرجٍ…