دولت غیر متمرکز چیست؟

منبع : استارز اند استرپز

نوشته : وهاب روفی

مترجم : سید جمال اخگر

پس از یک دهه درگیری خونین ، بلاخره هییات دولت افغانستان و گروه طالبان برای مذاکره در مورد توافق صلح در دوحه پایتخت قطر نشست را برگزار کردند.

آغاز مذاکرات بین الافغانی که در اوایل ماه سپتامبر آغاز شد، یک فرصت تاریخی و بی سابقه برای افغان ها می باشد. با این حال ، کسانی که از تاریخ افغانستان آگاه هستند بخوبی می دانند که این اولین تلاش برای صلح نیست و آخرین هم نخواهد بود.

افغان ها با رها برای احیای مجدد دولت ها و سیستم های متلاشی شده به این گونه گفتگو ها روی آروده اند. بدبختی این جاست که هر وقت می خواهند روی ساختاری مذاکره کنند ، بنیاد متزلزل راهکار های از قبل تجربه شده ی ناکام را اساس قرار می دهند. نشست دوحه نیز با نشست های قبلی که در طول چند دهه اخیر برگزار شده است ، چندان تفاوتی ندارد. به عنوان مثال ، نشست بن که در سال 2001 هییات جناح های سیاسی افغانستان پس از سرنگونی رژیم طالبان توسط ایالات متحده ، برای مذاکره در باره حکومت پسا طالبان دیدار کردند. و بالای حامد کرزی به عنوان رییس جمهور حکومت موقت تا زمان برگزاری انتخابات تحت نظر سازمان ملل توافق کردند یکی از نظام های کاملا متمرکز را بنیاد گذاشت.

نزده سال بعد ، پس از کشته شدن نزدیک به 15000 نفر و هزینه بیش از 2 تریلیون دالر آمریکا ، طالبان با چشم انداز نه چندان بهتر برای صلح دوباره باز گشتند . زلمی خلیلزاد فرستاده ویژه ایالات متحده در افغانستان در ماه مارچ توافق نامه ی را از جانب ایالات متحده در غیاب دولت افغانستان با طالبان به امضا رسانید. زلمی خلیلزاد در جلسه استماعیه اخیر کمیته فرعی امنیت ملی مجلس ایالات متحده گفت که ممکن مذاکرات دولت افغانستان با طالبان با شکست روبرو شود .

بیایید فرض کنیم که دولت افغانستان و طالبان بلاخره توافقنامه ی را به امضا برسانند ، آیا این کمک می کند که صلح بیاید ؟ تقریباً بصورت قطعی جواب منفی خواهد بود.

همه ای این گفتگو ها و نشست ها برای یک هدف صورت می گیرد : ایجاد یک دولت دارای قدرت متمرکز در افغانستان . راه که بار ها طی شده و بار ها با شکست مواجه شده است. تمرکز قدرت در واقع جاده است که احتمالاً به جنگ دایمی منجر می شود.

سیستم های اداری و سیاسی موجود در افغانستان کهنه و از کار افتاده است . آنها نمی توانند جوابگویی تحولات ژرف اجتماعی و سیاسی که طی چهار دهه گذشته در افغانستان بوجود آمده است ، باشند.

ساختار های سیاسی کنونی افغانستان که توسط قانون اساسی مصوب 2004 که نسخه اصلاح شده قانون اساسی سال 1964 است ، هنگامی که کشور دارای سیستم شاهی بود ، ایجاد شده است.

قانون اساسی افغانستان با قرار دادن رئییس جمهور در راس قوه سه گانه دولت، مسئولیت سترگی را بر دوش رئیس جمهور گذاشته است. تمرکز قدرت به حدی شدید است که نه تنها والیان 34 ولایت بلکه ولسوالان ، شاروالان و فرماندهان پولیس نیز از سوی رئییس جمهور منصوب می شوند. حتی هزینه ها خریداری های هر ولایت باید به امضای رئییس جمهور صورت گیرد.

لازم نیست یک اقتصاد دان خطرات و اثرات ناگوار انحصار قدرت را که بریک فرد تحمیل می شود، مشاهده کند.

تصور کنید که اگر رئیس جمهور آمریکا نه تنها اعضای کابینه خود ، بلکه حاکمان ایالتی ، شهرداران ، فرمانده پولیس ، اشخاص که ، بانک ها و موئسسات را اداره می کنند، منصوب کند ، چگونه خواهد بود؟

افغانستان بیشتر سیتم های سیاسی متمرکز را تجربه کرده است ، و به گورستان هریک ازین سیستم ها مبدل شده است.

احمد مسعود فرزند احمد شاه مسعود فرمانده نظامی( که چند روز قبل از حملات 11 سپتامبر ترور شد)

در روزنامه نیویارک تایمز نوشت : برای یک صلح پایدار و نظام سیاسی عادلانه در افغانستان ، باید ساختار های سیاسی و اداری از حالت متمرکز که قدرت و منابع مالی را در دفتر رئیس جمهور با کمترین پاسخگویی منحصر کرده است بیرون شود.

فقدان یک نهاد اساسی برای تقسیم قدرت میان پایتخت و ولایات و سیستم این که ” هرکسی برنده شد همه چیز را می برد” در دولت مرکزی یک رقابت نا سالم را برای ریاست جمهوری به راه انداخته است .

الکساندر یکتن از اعضای مرکز مطالعات استراتیژیک و بین المللی امور خارجه نوشته است که ” سیستم حکومت غیر متمرکز نه تنها از لحاظ تاریخی در افغانستان کار برد دارد بلکه از لحاظ تیئوری برای نهادینه شدن دیموکراسی نیز مهم است ”

رئیس جمهور بعدی ایالات متحده نباید سعی کند تا به مشکلات افغانستان با استفاده از راه حل نظامی رسیدگی کند . باید افغان ها را به حال خود گذاشته تا ریشه منازعات چندین ساله را که همانا تمرکز قدرت است، از بیخ برکنند. به ولایات اجازه داده شود تا مانند ایالت های آمریکا از صلاحیت های بیشتر برخوردار باشند.

جنگ در افغانستان با تهاجم نیروهای آمریکایی و حتی با روی قدرت آمدن طالبان آغاز نشده است . از تجاوز اسکندر کبیر در سال 330 قبل از میلاد تا حمله مغول ها در قرن 13 ، جنگ های افغان انگلیس در دهه 1800 ، حمله شوروی در دهه های 1970 -80 و جنگ های داخلی در دهه 1990 این کشور در آتش جنگ می سوزد.

مذاکرات مانند دوحه ، ولو اگر نوید بخش هم باشند ، نه مسائل افغانستان را حل می کند و نه ایالات متحده را به هدف شکست القاعده و تروریستان وابسته به آن می رساند.

تا زمانی که قدرت در افغانستان متمرکز باشد ، ما فقط می توانیم شاهد ادامه مداخلات خارجی ، پناه گاه های امن برای تروریستان ، هرج و مرج و جنگ بی پایان خواهیم بود.

آغاز دور جدید سفر های زلمی خلیلزاد برای تقویت پروسه صلح افغانستان/ نیلوفر مستعد

پروسه صلح در دوحه بخاطر اختلاف روی دو مورد که مانع اصلی برای ایجاد طرز العمل آغاز گفتگوی های رو در رو پنداشته میشود متوقف شده است.

طالبان فقه حنفی را در صورت مواجه شدن به موضوعات اسلامی اساس کار خود می شمارند و در ضمن تاکید دارند که توافق نامه صلح آمریکا با این گروه به عنوان توافقنامه مادر پنداشته شود.

اما حکومت افغانستان اساس قرار دادن فقه حنفی و نادیده گرفتن فقه جعفری را که دو مذهب رسمی در کشور میباشد خلاف ارزش های حقوق بشری و حقوق اتباع کشور دانسته و تاکید دارد که توافقنامه میان آمریکا و گروه طالبان را اساس مذاکرات ندانسته زیرا این توافق نامه میان گروه طالبان و آمریکا میباشد ولی مذاکرات جاری مذاکرات دولت جمهوری اسلامی افغانستان با گروه طالبان است که کاملاً مجزا از آن توافق نامه میباشد. اختلاف نظر های روی مسایل مختلف تا جای رسیده است که زلمی خلیلزاد در یک مصاحبه خود با انستیتوت صلح آمریکا هفته گذشته این پروسه را تضمین نشده خواند و بیان داشت تا زمانی که طرفین به یک توافق سیاسی دست نیابند طالبان حاضر به آتش بس نخواهند شد.

حالا به نظر میرسد که زلمی خلیلزاد با درک عمیق از اختلاف نظر ها و برای رفع آن و تقویت این پروسه سفر های جدید خود را به منطقه و به بخصوص کشور های پاکستان، قطر و هندوستان و ازبکستان آغاز نماید.

سوال اساسی که مطرح میشود این است که زلمی خلیلزاد در این دور از سفر خود روی چی موضوعات تمرکز خواهد داشت و از حامیان این پروسه چی انتظار دارد؟ در این نوشتار تلاش میشود تا روی جواب سوال هذا پرداخته شود.

زلمی خلیلزاد به احتمال زیاد در سفر خود به پاکستان تلاش خواهد نمود تا دیدگاه های جدید این کشور را در مورد پروسه صلح بطور واضح داشته باشد و از او بخواهد تا بطور علنی همکاری های خود را به رخ رسانه ها و میز گفتگو های صلح در قطر به نمایش بگذارد. زلمی خلیلزاد ممکن در این دور از سفر خود برای پاکستان در خفاء امتیازات را از جانب دولت امریکا در نظر بگیرد تا این کشور راضی سازد و الی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا طالبان را وادار نماید تا از خواسته ها خود کوتاه آمده و مذاکرات رو در رو را آغاز نمایند و ضمناَ تلاش خواهد نمود تا پاکستان را قناعت داده تا یک آتش بس موقت را بر گروه طالبان بقبولاند تا این مورد برای اداره دونالد ترامپ در انتخابات یک دست آورد بزرگ در سیاست خارجی تلقی شده و آرای دونالد ترامپ بالا برود.

پروسه صلح افغانستان وهمکاری پاکستان در این مورد با همکاری دهلی نو همچنان گره خورده و خلیلزاد نگرانی های دهلی نو را به خوبی درک میکند، در صورت که پاکستان بتواند اهداف استراتیژیک خود را از طریق گروه طالبان پیاده نماید ، هند آرام نه نشسته این پروسه را تخریب و یا به چالش خواهد نمود.

روی همین دلیل زلمی خلیلزاد به هند نیز سفر خواهد داشت و امتیازات را به این کشور در خفاء در رابطه به موضوع کشمیر خواهد سپرد و از طرف این اطمینان را به دهلی نو خواهد داد که در صورت توافق گروه طالبان با دولت جمهوری اسلامی افغانستان بر منافع هند در افغانستان و منطقه صدمه و لطمه نخواهد رسید.

در کنار سفر زلمی خلیلزاد به هند و پاکستان ممکن به کشور های دیگر چون ازبکستان، ترکمنستان، ترکیه و سویدن نیز سفر های خواهد داشت و از این کشور ها خواهد خواست تا فشار های لازم را بر گروه طالبان و وارد نمایند تا پروسه صلح متوقف نشده و به یک نتیجه سیاسی دست یابد.