کمپاين و تلاش انگليس ها به نفع سپه سالار نادرخان

(از لابلای اسناد آرشيف انگلستان)

به تعقيب اسنادی که نشان ميداد سپه سالار نادر خان بهترين کانديد انگليس ها برای تاج و تخت بود، درينجا دو سند ديگری را از اسناد محرمانۀ  مربوط به دفتر هند بريتانوی در آرشيف لندن خدمت علاقمندان تاريخ معاصر افغانستان تقديم ميکنم که از کمپاين و تلاش انگليس ها به نفع سپه سالار نادرخان  پرده برمیدارد.

هردو سند با ميکوناچى ارتباط ميگيرد، کسی که در دوران اغتشاش منگل بحيث شارژدافير سفارت انگلستان  در کابل وظيفه داشت، در دوران اغتشاش شينوار، بحيث پوليتيکل ايجنت  يامأمور سياسى در ايجنسى کرم  همزمان  با  جاسوس مشهور انگليس، کرنيل لارنس مشهور به لارنس عربى تحت نام «پير کرم شاه» و اسم مستعار  «ايرمن شاو»، براى سرنگونى رژيم امانی فعاليت داشت ، و بعد از تخت نشينى محمد نادر خان بحيث سفير جديد انگلستان در کابل مقرر شد.

تلگرام شماره ۱۱۱-اين  مؤرخ ۲ فبرورى ١٩٢٩ کمشنر عمومى ايالت سرحدى شمال غربى ضمن ارزيابی اوضاع سمت جنوبی به مرکز و سفارت کابل اطلاع ميدهد که  در ولايات جنوبی ادعای علی احمد خان [برای پادشاهی افغانستان] بصورت عمومی هيچگاهی قابل قبول واقع نشده، تمام اقوام از حبيب الله [کلکانی] نفرت کامل داشته  و لغو اصلاحات باعث عکس العمل شديد و حمايت از امان الله خان شده  است . کانديدان  جديد مانند نادرخان و غوث الدين شايد مورد قبول قرار گيرند.  

تلگرام شماره ١١٢ مؤرخ ٣ فبرورى ١٩٢٩ کمشنر عمومى ايالت سرحدى شمال غربى نشان ميدهد که ميکوناچی حتی قبل از حرکت محمد نادر خان  از فرانسه براى اوبحيث پادشاه آيندۀ افغانستان  مشغول کمپاين بود. در ملاقات هاى وی  با ملک هاى عمدۀ قوم جاجى سه نکتۀ اساسى  مورد بحث قرار گرفته  و توافقاتی  حاصل شده بود. اين نکات عبارت بودند از (١) حمايت از نادرخان بحيث پادشاه، (٢) کمک بمقابل مداخلات روسيۀ شوروى، و (٣)  تعين ١٦ نماينده از هر قوم سمت جنوبى  بمقصد انتخاب پادشاه در جرگۀ که بعد از ماه رمضان دائر خواهد شد.    

در عين حال شاه محمود خان برادر کوچکتر محمدنادرخان  نيز شام پنجم فبرورى يک ملاقات شش ساعته با همفريز سفير انگليس در کابل داشت. شاه محمود خان درين ملاقات به سفير انگليس گفت که   درين چند روز آخر بحيث منشى خصوصى حبيب الله  کلکانى کار کرده و از طرف او مأمور شده است تا فردا براى تشويق اقوام به صلح و قبولی شاه آينده از طريق جرگه به ولايات مشرقى و جنوبى سفر کند.  وی راجع به حبيب الله کلکانی علاوه کرد که  او [حبيب الله کلکانی] دارای يک کرکتر قوی بوده و عدالت پسند ميباشد. وی کودتای حبيب الله را با کودتای رضاشاه مقايسه نموده  که به عقيدۀ  وی زياد دوام نخواهد کرد.  او مطمئن بود که حبيب الله به نفع  يکی از نجيب زادگانی که از خانوادۀ  امان الله نباشد و برای اقوم قابل قبول باشد، استعفا خواهد کرد.

به عقيدۀ شاه محمود خان جلوگيرى از وخامت اوضاع و خطر تخريب سفارت انگليس  يا به عبارت ديگر همه چيز به آمدن هرچه زودتر نادرخان و برادرانش بستگى دارد. درين ملاقات شاه محمود خان به سفير انگليس ميگويد که تمام پشتون ها از امان الله خان نسبت  مداخله اش در امور دينی و عنعنات  شان و خروج از دايرۀ  ايمان نفرت دارند.  (تلگرام شماره ١١٢ مؤرخ ٣ فبرورى ١٩٢٩ کمشنر عمومى ايالت سرحدى شمال غربى ).

منابع

–        اسناد محرمانۀ آرشيف هند بريتانوی در لندن ،   . تلگرام شماره ۱۱۱-اين  مؤرخ ۲ فبرورى ١٩٢٩ کمشنر عمومى ايالت سرحدى شمال غربى ، دوسيۀ  شماره    L/P&S/10/1301  اسناد سياسی و محرم.

–        اسناد محرمانۀ آرشيف هند بريتانوی در لندن ،  تلگرام شماره ١١٢ مؤرخ ٣ فبرورى ١٩٢٩ کمشنر عمومى ايالت سرحدى شمال غربى .

–        اسناد آرشيف انگلستان، تلگرام شماره ١٦٦ مؤرخ  ٨ فبرورى سفير کابل به وزارت خارجۀ انگلستان.

(پايان)