آنه ماری شیمل، اسلام شناس تکرار نشدنی

 “من میخواستم نشان دهم که چطور مسلمانان پیامبر شان را دوست دارند مثل که اقبال میگوید: قِسم که خون در رگهای مسلمانان جریان دارد همان قِسم محبت پیامبر اسلام (ص) در قلب ها و روح های مسلمانان موجود و ابدی است “آنه ماری شیمل.

تحقیق و مطالعات در باره اسلام ، فرهنگ ، ادبیات ، هنر و تمدن اسلامی و یا به شکل کوتاه اسلام شناسی و شرق شناسی تاریخ از خود دارد ،اما انگیزه ها برای تحقیق و مطالعات در اسلام شناسی و شرق شناسی ، و روش تحقیق  همیشه یکسان نبوده . از همان اوایل اسلام در اروپا و دفاع مردم مغرب زمین تا مبارزه با اسلام و تا استعمار مغرب زمین در جهان اسلام و بالاخره عصر جدید امروز ، همه اینها سبب توجه بسیار زیاد مردم مغرب زمین به اسلام و شرق شد . با وجود اینکه همیشه روش و انگیزه های شرق شناسی و اسلام شناسی که اروپایان داشت در حال تغیر بوده ، اما کمتر شدن تحلیل و انگیزه های  خصمانه استعماری و زیاد شدن انگیزه های علمی و تحقیقی از ویژه گی های عصر امروز است .

آنه ماری شیمل، از محقیقن ، اسلام شناسان و شرق شناسان است که روح لطیف وی از انگیزه های خصمانه پاک بود، و عدالت را در رأس مطالعات و نوشته های خود جاه داده بود .

خداوند به بانو آنه ماری شیمل روح داد و در آلمان زندگی بخشید، در نوجوانی دکترا گرفت ، پروفیسور شد و از پوهنتون های معتبر جهان اسلام و دنیای غرب درکترای افتخاری دریافت کرد .

اما زندگی این بانو گرامی کاملا متفاوت بود نسبت به دیگه بزرگان، اندیشمندان و پروفیسران جهان . زندگی بانو ماری شیمل از زمان نوجوانی دیگرگون شد، درست همان زمان که با محمد (ص) ، مولانا ، اقبال و شمس آشنا شد.

محبت وی با این بزرگان جهان اسلام سبب شد تا بانو دهها کتب ، مقالات و سخنرانی ها در جهان در باره اسلام ، فرهنگ اسلامی و ادبیات جهان اسلام داشته باشد .

بانو گرانقدر با نشان دادن چهره انسانی و روحانی پیامبر اسلام (ص)  به دنیای غرب تلاش و سعی کرد توهمات و تصورات اشتباه غرب نسبت به پیامبر اسلام (ص) را روشن سازد و نشان دهد که در اشتباه اند.

انه ماری شیمل زنی است که هم تحسین شده و هم دشنام شنیده است ، در مناطقی از جهان اسلام مثل قدیسه ای مورد عزت ، احترام و تکریم قرار گرفته اما در مناطقی دیگر خاصا مناطق غربی به سبب نزدیک بودن وی با اسلام و همدلی با فرهنگ ، ادبیات و تمدن اسلامی و نوع نگاه بسیار عارفانه و به خصوص به شوه ای بسیار عالی و بی غرضانه به اسلام ، تحت رنج ، فشار و تعذیب روحی قرار گرفته . اما همیشه راهش را ادامه داد ، تحقیق کرد ، مطالعه کرد ، از جهان اسلام دیدن کرد ، سالهای زیاد از عمر گرانبها خویش را وقف ترمیم جسد پوسیده فرهنگ ، ادبیات و هنر اسلامی نمود و با نوشته های ارزشمندش میراث را هم به جهان اسلام و هم به جهان غرب به جاه گذاشت که نظیرش را شاید در چند قرن دیگه نیز نتواند کسی ببیند.

در باره اسلام تصویر بسیار لطیف و عجیب را ارایه میکند و در مورد محبت با عرفان اسلامی و درکش از اسلام میگوید : تصویر که من از اسلام دارم تنها نتیجه دهها سال سر و کار من با فرهنگ، ادبیات، جامعه و افکار مسلمانان نیست، بلکه من خودم آن را در جهان اسلام و از اکثریت طبقات مسلمانان برداشت کرده ام .وی با نگرشی بسیار ظریف و لطیف سعی نموده که مهر و محبت پیامبر اسلام (ص) را در دل مسلمانان عرب و عجم جستوجو کند . در کتاب “محمد پیامبر خدا (ص)” میگوید : شاید مردم و خواننده گان مغرب زمین که با سنت و فرهنگ آمیخته به نفرتی چندین قرنی نسبت به محمد (ص) پرورش یافته و بزرگ شدند ، بسیار تعجب کند اگر دریابند که در همه خبر ها ، گذارش ها و احادیث بر خصلتی که در وجود پیامبر اسلام (ص) به طور اخص تاکید رفته است فروتنی و مربانی اوست ، این همان نکته ای است که در مغرب زمین به شدت بر خلاف ان تبلیغ می شود و مدام تلاش شده که پیامبر (ص) مهربان اسلام را شخصی خشن و جنگ طلب معرفی کنند .

بانو عزیز علاقه و تحقیقات زیاد در باره تصوف ، عرفان  و فرهنگ اسلامی داشت ، تا اینکه حتی میتوان گفت خانم شیمل هم به نوعی عارف مسلک بود. در بین عارفان ، اندیشمندان و بزرگان فرهنگ و هنر اسلامی خانم شیمل علاقه زیاد به مولوی داشت .در مورد آشنایی اش با مولوی و عرفان اسلامی مینویسد: من از همان اوایل نوجوانی تحت تاثیر مولانا بودم و در تمام زندگی مثنوی و عرفان مولانا مونس و همدم من بوندن. جای دیگر مینویسد در سالهای پر خوف و بیم و دهشت بار جنگ و بمباران های ویرانگر متفقین به مثنوی مولانا پناه برد و با خواندن مثنوی ، خود را از غم هر روزه می رهانید.

به راستی بانو شمیل با روح و نفس مولانا زندگی می کرد و در سختی های زندگی خویش به اشعار مولانا پناه میبرد ،
در باره علاقه ای بیش از حد وی با مثنوی و مولانا  میگوید: اگر بپرسید کدام یک از ابیات هست که دها سال در عمیق ترین و سخت ترین غم هایی که احساس می کردم ، به من تسلی خاطر داد و روحم را ارام میکرد ، این بیت را می خوانم:
و اگر بر تو ببندد همه ره ها و گذرها
ره پنهان بنماید ، که کس آن را نداند

خانم شیمل با داشتن چنین علاقه ای همه کسان که تشنه معنویت و معرفت است مجذوب خود کرده است.

در قدم دوم ، در نوشته ها و مطالعات خانم شیمل علامه اقبال لاهوری (رح) نقش عمده ای را به خود اختصاص می دهد، اقبال ، اندیشه های اقبال ، طرز فکر نگاه و انگیزه های اقبال در مورد فرهنگ اسلامی و شخصیت پیامبر مسلمانان (ص)   ، توجه این بانو گرامی را به خود جلب کرد ، میتوان بگویم که در تمام نوشته ها و بیش از صد اثر بانو شمیل به سختی میتوان یافت که اشاره ای به اقبال نکرده باشد و یا از آثار و اندیشه علامه اقبال لاهوری رح یاد نشده باشد.

در مشهور ترین کتاب وی “محمد پیامبر خدا (ص)” یک فصل کاملا جدا را به اقبال لاهوری اختصاص نموده و به شیوه ای بسیار عارفانه و عادلانه از اندیشه اقبال درخصوص پیامبر اسلام (ص) یاد میکند ، و این گنجینه گرانبها را به بیت از اشعار علامه اقبال لاهوری به پایان میرساند ، که مفهوم آن چنین است :

” قسم که خون در رگهای مسلمانان جریان دارد همان قسم محبت پیامبر اسلام ص در قلب ها و روح های مسلمانان موجود و ابدی است”.

عشق او سرمایه جمیعت است
همچون خون اندر عروق ملت است .

از مهمترین نوشته ها و آثار وی میشود به این صورت یاد آوری کرد :
محمد (ص) پیامبر خدا
زندگی و افکار مولانا
شکوه شمس
عشق به خدای یکتا
از سنایی تا مولوی و اقبال
من بادم تو آتش
زن در عرفان و تصوف اسلامی
ادبیات اسلامی هند
و دهها کتب دیگر….

یکی از مهمترین آثار وی کتاب و گنجینه “محمد(ص) پیامبر خدا ” است ، چنانکه خود میگوید : حاصل چهل سال علاقه وی نسبت به شخصیت پیامبر اسلام (ص) است.

هیچ انسان خوب و بد در این دنیای فانی ابدیت ندارد ، بانو شیمل نیز در سال 2003م  با بشریت وداع گفت و روحش را به حق تعالی سپرد . طبق وصیت او حدیث از بزرگان اسلام را به سنگ قبر وی نوشت که متن ان چنین است :مردم خواب هستند ، و وقتی می میرند بیدار میشوند.

  بانو رفت اما گنجینه را از خود به جاه گذاشت که نه تنها به جهان اسلام بلکه به مغرب زمین نیز  ارزش بسیار زیاد دارد و آن گنجینه آثار ، اندیشه ها و نوشته های این بانو است . بر ما وجوب است که یاد این بانو گرامی را تا ابد زنده نگهداریم ، تمام بشریت و خاصا مسلمانان مدیون بانو شیمل استند .
روحش شاد و یادش گرامی باد