تحمیل اراده‌ که پشت نقاب «ألعلماءُ ورثةُ الأنبیاء» پنهان شده است

حکم به بیرون از دایره‌ی اسلام بودن ملاهای حامی نظام، کج‌خوانی آشکار از مفاهیم و قواعد فتوا و سوی استفاده از منبر است. حالا قدرت (قدرت به‌مثابه‌ی سلطه) امکان تحمیل اراده‌ی شخص بر رفتار اشخاص دیگر خوانده بود؛ این یعنی ایجاد گونه‌یی پیوند استیلایی که در آن، شخص، تحمیل اراده‌ی خود بر دیگران را حق خود دانسته و از دید پیروان نیز این صلاحیت حق او دانسته می‌شود. سلطه‌یی که تریبون‌های سیاسی مذهب در پی اعمال آن استند، از همین گونه‌ی قدرت است. ملای سیاسی حق خود می‌داند که اراده‌ی (برخاسته از خوانش خود از دین) را بر اشخاص دیگر تحمیل کند؛ زیرا او خود را صاحب حقیقت و تنها باسواد در خواندن پیام دینی می‌داند. در سوی دیگر این پیوند عمودی و تک‌صدا، «رعیت» نیز این حق را برای او به رسمیت می‌شناسد.

حالا، برساختن چنین استیلایی نیازمند کارکرد یک گفتمان است؛ گفتمانی که در پهلوهای مختلف زندگی فردی و اجتماعی، «عوام کالانعام» را قانع به پیروی و سربازی تربیون سیاسی مذهب کند. این همان گفتمانی‌ست که در مسیر تاریخ می‌بینیم، سیاست دینی (در ادیان گوناگون) چطور با تکیه بر آن، ایجاد استیلا و تحمیل اراده‌ کرده است.

عناصر ریز و درشت این گفتمان را در روساخت و‌ژرف‌ساخت ایدیولوژی‌های کج‌روانه‌ی دینی به‌آسانی می‌توان برشمرد. ملا مجیب نیز با تکیه بر فتواهای اغواکننده‌ی سیاسی -که از عناصر کوچک گفتمان نامبرده است- با ابزار قرار دادن مفهوم گناه کبیره در پی تحمیل اراده‌ و خوانش سیاسی-دینی خود بر جامعه است.

تحمیل اراده‌یی که پشت نقاب «ألعلماءُ ورثةُ الأنبیاء» پنهان شده است. با داشتن سواد نسبی -غیرایدیولوژیک- دینی هم می‌توان فهمید، سخنان امروز او در حمل دادن کنشِ «حمایت مردم از نظام» به گناه کبیره و حکم به بیرون از دایره‌ی اسلام بودن ملاهای حامی نظام، کج‌خوانی آشکار از مفاهیم و قواعد فتوا و سوی استفاده از منبر است. این‌جا با این بخش از سخنانش کاری ندارم که آیا واقعاً این نظام سیاسی شایسته و بایسته‌ی حمایت است یا نه، اما استفاده‌ی ابزاری و بسیار ایدیولوژیک او از نگاه تقدس‌گرایانه‌ی مردم (مقتدی‌هایش) به منبر، برای تحمیل اراده‌ و تعمیم خوانش خشونت‌آلود و آشتی‌ناپذیر او از دین کاری‌ست که از دلایل پایه‌ای به‌خاک و خون ماندن این سرزمین است. جامعه‌یی که نهال آشتی و بوته‌ی ترقی در آن ریشه نمی‌گیرد، قرن‌هاست از همین گفتمان بر خاک او سم‌پاشی می‌شود.