من تقریباًچهل سال دوران جوانی خود را درکابل گذشتانده ام (از ۱۳۳۴-۱۳۷۳ش) .در ابن سینا ودارالمعلمین درس خوانده ام ودرپوهنتون کابل تحصیل کره ام وپس از فراغت از پوهنتون در لیسۀ نادریه کابل معلمی نموده ام و بعد از شش کار درمعارف ولایات نیمروز وهلمند دوباره درکابل دراکادمی علوم افغانستان کارکرده ام ودراین مدت بارها برای تماشای فیلم به «سینمای زینب»( واقع میان چهار راهی شیرپور وچهار راهی حاجی یعقوب شهرنوکابل) رفته ام و یا نمایشنامه دیده ام ویا برای اشتراک درمحافل تجلیل از روز معلم به آن تالار رفته ونشسته ام ولی حتی یکبار هم از زبان کسی نشنیده ام که این «زینب ننداری» که یک سینما یا یک صالون نمایشات بنام او مسمی شده ،کیست وکجائی است؟
البته برخی میگفتند که زینب اسم خواهر ظاهرشاه وخانم سردارداودخان است وممکن است این سینما بنام او گذاشته شده باشد،وگاهی من با خود میگفتم که زینب اسم دختر میرویس خان هوتکی است وزنی بودکه درهنگام محاصرۀ قندهار از سوی نادرافشار، با هدایت برادر خودشاه حسین هوتکی قرآن را برسرنهاد وبه شفاعت به اردوگاه نادر افشار رفت و از او خواست تا بشرافت قرآن از قتل مردم وخانواوده او درگذرد در آنصورت دروازه های شهر بروی قشون او باز خواهد شد! وباخودمیگفتم شاید سینما زینب باسم او مسمی شده باشد اما جواب قناعت کننده ای نمی یافتم تا سرانجام در ۲۴ جولای سال ۲۰۲۱ یک محقق افغان جناب احسان لمر، این راز سربمهر را افشاء نمود وضمن مقالتی درقاموس کبیرافغانستان نوشت که ،زینب عنایت سراج، نخستین رئیس موسسۀ نسوان کشوردختر سردار عنایت الله خان سراج برادر اعلیحضرت امان الله خان بود.
آقای لمر مقاله اش را با سخنان سیدجمال الدین افغان آغاز میکند که در باره نقش مادر درتربیت اولادگفته بود: « مسلمانان اگر به زنان اجازه تحصیل را ندهند، از ضعف، جهالت و رسوایی نجات نه می یابند. طفل در آغوش مادر خود تعلیم ابتدائی، تفکر و اخلاق را فرا میگیرد و آغوش مادر اولین مدرسه فطری انسان است که درآن طفل از مسائل دین و دنیا آگاه میگردد و اخلاق و شخصیتش شکل مي گیرد … اگر مادر جاهل، و بی بهره از علم باشد و با وجود موجودیت مردان لایق و کاردان وجامعه مرفه و آباد، این نعمات هیچگاهی به نسل بعدی انتقال نمی یابد و تمام ملت بزودی درقعر ذلت فرو خواهد غلطید. در عرصهً جهان وقتی یک نسل رو به نابودی میرود، اگر اطفال شان از مادران خود تعلیم و تربیت درست ندیده باشند، قادر نخواهند بود افتخارات خانوادگی و ملی خویش را حفظ نمایند.» (احسان لمر،قاموس کبیر افغانستان،خانم زینب عنایت سراج، نخستین رئیسۀ دمیرمنوتولنه)
آقای لمر در ادامه مینویسد:«خانم اسما رسمیه طرزی و محمود طرزی هر یک فرزندان نهایت وطندوست و عاشق میهن و مردم کشور تربیت نمودند که مرحومه خیریه عنایت سراج ــ مرحومه ملکه ثریا و مرحوم عبدالوهاب طرزی هریک نام نهایت آشنا در این راستا در کشور بودند و هم ایشان فرزندانی مانند خویش به جامعه تقدیم داشتند که مرحومه زینب عنایت سراج هم یکی از ایشان است.
خانم زینب اولین رئیسه رسمی موسسه نسوان یا «دمیرمنو ټولنه» می باشد که از سال (۱۳۲۹ ش ــ ۱۹۵۰ م) الی وفات شان تصدی امور این اداره را به عهده داشتند. ایشان مصدر خدمات مهمی برای انکشاف موسسه و ارتقای سویهً ذهنی و تربیوی زنان افغان گردیده که این خدمات شان در تاریخ د میرمنو
ټولنه فراموش نا شندنی ست.
محترم حفیظ الله ناطق می نویسد: «دهه ۱۳۲۰( ۱۹۴۱ م) پدرم سر معلم ، و مرحومه زینب عنایت سراج رئیسه موسسه نسوان بودند كه در عقب هوتل كابل فعالیت و به همكاري خانم هاي باسواد مصدر خدمت به خانم ها و دختران شدند من طفل بودم و ایشان را بخاطر دارم كه با پدرم میرفتم.
چون پدرم سر معلم مکتب پسران شهدا در زمان اعلیحضرت امان الله خان بودند خاطرات زیاد ان را با من یاد مي كردند و از زینب جان و بخصوص مهرباني شان با معلمین و شاگردان و این کہ متواضع و مودب و دلسوز بودند و سخت علاقه مند تعلیم و تربیه نسوان كشور چیزی دیگر بخاطرم نمانده است بجز اینكه یك چاشت با پدرم یکجا در مقام ریاست شان نان بسیار عادی مثل سایر معلمین و کارمندان خوردم.»
محترم هاشم اکبر نوشته اند: «خانواده محترم سراج خیلی بزرگ و شخصیت های خوبی در بین شان است یکی از آن مرحوم داکتر صاحب کبیر سراج که از دوستان بنده بودند به هفت زبان تسلط کامل داشت. پسر بزرگ شان هم داکتر در برلین است اما متاسفانه که زیاد به تاریخ خانواده خود ارزش قائل نیستند نمی دانم که علت چیست؟ دو سفیر در برلین از خانواده سراج داشتیم. کاکا یشان عنایت الله سراج در برلین دفن ولی کدام کاری برایش نکردند. امید شما تاریخ این خانواده را بهتر شرح و بیان نمایید.»
یکی دیگر از کارنامه های بیدار گرانه خانم زینب نشر مجلهً میرمن در سال ( ۱۳۳۲ ش ــ ۱۹۵۳ م) چون ستارهً درخشانی تجلی نمود. نمایندگی های آن از قندهار شروع و بعد به همه ولایات افغانستان شروع به فعالیت نمود. در چوکات آن موسسه تأسیس یک سالون سینما تیاتر رویدست گرفته شد که به یک سلسله فعالیت های هنری و ثقافتی دست زد.
زینب ازدواج نکرده بود و در برج جدی سال ۱۳۳۷ ش ـ (دسمبر 1958 م) به اثر مرض سرطان در برلین وفات نمودو به پاس خدمات شایستهً شان سینمای موسسه نسوان به بنام شان یعنی «زینب ننداری» مسمی گردید.»
(ارشیف مقالات احسان لمرُ مقاله ۱۵۲)
پایان ۱۶/۱/ ۲۰۲۲
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.