ټولیزه منډيي – ادب – ادبیات، ایډیولوژي او عقلانیت

د یوه ښوونځي لوستي ځوان ښکنځلې مې ټولو بهر مېشتو ته ولیدې او بیا د ده په ځواب کې مې د ځینو بهر مېشتو د خولو ډزې ولیدې، چې سترګې یې پټې او خولې یې ورپرانیستې وې، له ځانه مې بد راغلل، هغې ټولنې ته حیران شوم، چې زه یې هم یو وګړی یم.
د فیسبوک، تویتر او نورو ټولیزو او ټولنیزو رسنیو فضا له خټو ډکې منډيي ته ورته ده، چې هرچا هرڅوک وویشت، بس ټولو یو بل سره لړلي دي.
سیاسي ښکنځلې، تورونه، مسخرې، کترې و کنایې، سپکاوي او اورني تیري د ایډیولوژیکو مکتبونو تبلیغاتي میراث دی. دا پر ګڼو ختیزو ناعقلاني ټولنو همداسې تېر شوی، لکه پرموږ چې یې لا هم سیوری غوړولی دی، خو نورې ټولنې ژر عقلانیت ته رسېدلي دي، ځکه هلته ځوان نسل، پخپلو مغزو فکر کوي او تعقل تجربه کوي، دوی ښکنځلې او سپکاوي له پلرونو او نیکونو څخه میراث نه اخلي.
ډېره ساده پوښتنه:
موږ په تېرو کلونو کې چې یو بل ته څومره ښکنځلې او سپکاوي کړي دي، څه مثبت بدلون یې زموږ په ملي ژوند کې رامنځ ته کړی دی؟
څه مو تر لاسه کړل؟
یوازینی ځواب به دا وي، چې : ” خپل زړونه مو تش کړي دي!”
یوه خبره به درته وکړم:
که د ښکنځلو او سپکاویو په مټ د ټولنیزې اصلاح لپاره هڅې کوئ، نو خبر اوسئ، چې لار مو تورکیستان ته ده!

راځئ، که څوک په ارواپوهنه، ټولن – آرواپوهنه، پیداګوژي، اخلاقو ( له فیلوسوفیک پلوه) فیلوسوفي، ادبیاتو او نورو ټولنیزو پوهنو پوهیږي، خپل ټول زور دې ووهي، مباحثې او مشاجرې دې وکړي او علمي پایله دې راوباسي؛ که دغو زرګونه میلیونه سپکاويو او ښکنځلو چې افغانانو یو بل ته کړي، د یوه نوک په اندازه اصلاح یې رامنځته کړې وي، بیا به موږ ټول ښکنځلو او سپکاویو ته اړم شو.
او که نه نو بله پوښتنه دا ده، چې عقلانیت ته به څه وخت وررسیږو؟
او که تاسو پوښتئ چې د ټولیز یا جمعي عقلانیت نښې څه دي او څه وکړو، چې ورورسیږو، زه به يې درته ووایم:
له ایډیولوژیک ځپلي نسل څخه تېر و هېر شئ – سره له دې چې هغوی تر ځینو ځوانانو په دې برخه کې اخلاقي چلند لري – یوازې ځوان نسل ژمنه وکړئ، چې نه چپ دي، نه ښي، نه د اخوانیت جنون لري او نه هم د تش په نامه کومونیزم…
هغه نسل چې نن و سبا یې په لاس کې ده، د دوی د بریا یوازینۍ لاره (افغان یووالی) او د ګډ دوښمن په وړاندې یوځای سره درېدل دي. ګډ دوښمن به هم زه دروښییم، ګډ دوښمن ( په پاکستان کې تولید شوی خشن افراطیت) دی. ګډ دوښمن پاکستان دی.
عقلانیت حکم کوي، چې هره هغه خبره له خولې او قلمه راونه باسو، چې دغه (افغان یووالي) ته زیان رسوي.
هر افغان ته ښکنځل او سپکاوی، له علمي او عقلي استدلال څخه تېښته او احساساتي ویناییزې ډزې او زړونه تشول د (افغان یووالي) له دیواله د خښتو راایستل او د ړنګولو هڅه ده.
ووایاست، د ګډ دوښمن د راپرځولو لپاره د (افغان یووالي) په لوري یو یو ګام اخلئ، که نه؟
وطن ژغورنې ته یوازې همدا یوه لاره ورغلې ده او بس!