د لندن کنفرانس

پر ۲۶ فبروري ۲۰۲۳ م، لندن کې د برتانیا میشتو افغانانو اسلامي ټولنې په نوښت یوہ لویه او پرتمینه غونډہ رابلل شوې وہ

چې مشر ویناوال یې د افغانستان نامتو سیاستپوہ ډاکتر فاروق اعظم او د غونډې موخه د ھیواد پهروانو حالآتو، ننگونو،

فرصتونو او بھرمیشتو افغانانو پر مسؤلیتونو رڼا اچول و.

مجلس د قاري صیب فرمان الله علَم لخوا د قرانکریم په تلاوت پیل شو.

د دریځ چارې د برتانیا میشتو افغانانو د اسلامي ټولنې فعالو غړ‎یو، عبد المالک نیازی افغان او انجنیر محمداقبال پر مخ وړ‎ې.

د مجلس پرانستو وینا د یادې ټولنې مشر ښاغلی حسن ظفر بشر وړ‎اندې کړ‎ہ.

ھغه ډاکتر صیب اعظم او د غونډې نورو درندو گډونوالو ته د ښه راغلاست تر ویلو پس وویل:

وطن مو څلور لسیزې د را تپل شوې جگړ‎ې په لمبو کې سوځیدلی.

یوہ سترہ منفي پایله یې د میلونونو وطنوالو د نړ‎ۍ نورو ھیوادو ته مھاجرتونه دي.

انگلستان ھم یو له ھغو ھیوادونو څخه دی چې زموږ‎ خلک ورته کډوال شوي. خو دا ھیواد او په ځانگړ‎ې توگه لندن

په پرتلیزہ توگه تر نورو ځایونو بھتر دی. ځکه دلته افغانان خپلې کلتوري ټولنې لري چې له نیکه مرغه د ډیریومشري

 یې پخپل دین، کلتور، تاریخ او استقلال میین مسلمان مشران کوي.

په برتانیا کې د افغانانو اسلامي ټولنه ھم یوہ له ھماغو ټولنو څخه دہ چې په پردیس کې د خپل کلتور، عنعناتو اودیني

ارزښتونو ساتلو او په بھر کې د راټوکیدلي ځوان نسل سالمې روزنې ته ځان ژمن بولي.

ھمداراز یې د ھیواد په بیا رغاونه کې ھم تر خپله وسه برخه اخیستې چې د تعلیم او تربیې په ډگر کې یې

 د حیاتبنسټ سرہ متداومه ھمکاري د بیلگې په توگه یادولای شو.

دې ټولنې تل د خپل ولس په ستونزو او ناورینونو کې ځان شریک بللی او بې د کوم ژبني، قومي،

 سمتي یا بلتبعیض څخه یې د خپل ولس لاسنیوی کړ‎ی!

زہ، د افغانانو د اسلامي ټولنې په استازۍ تاسې قدرمنو میلمنو ته وړ‎اندیز کوم چې راځئ د داسې ټولنو

اوبنسټونو چې مشترکات سرہ لري، د یووالي لپارہ کار وکړ‎و تر څو خپلې دیني او کلتورې ورځې یو ځای سرہ

ونمانځلی شو، په داخل کې خپلو وطنوالو سرہ منسجمې مرستې وکړ‎ای شو او د خپلو مخلصو علمي کدرونو د

جذب له لارې و اھل ته د کار په سپارلو کې له خپل دولت سرہ مرسته وکړ‎و!

زہ خپلې خبرې ھمدلته پای ته رسوم. تاسې ټولو څخه یو ځل بیا مننه چې پخپل راتگ مو زموږ‎ غونډې ته ښکلاوبښله.

د انجنیر محمد اقبال وینا

انجنیر صیب تر ډیرہ بیا پر ھغو ننگونو وغږ‎ید چې بھر میشتي افغانان ورسرہ مخ دي. ھمدا راز یې د ھغوفرصتونو

ذکر ھم وکړ‎ چې د ااا سرہ د ښې حکومتولۍ په لار کې مرستندوی ثابتیدای شي. اقبال صیب پر ھغوفرصتونو

خپله خواشیني څرگندہ کړ‎ہ چې د افغان حکومت له لاسه ضایع شوي و لکه د شنگھای سرمشریزہکنفرانس،

د تاشکند مھمه غونډہ او ځینې نورې غونډې چې د ااا پلاوې پکې گډون نه درلود!

ھغه د اقتصادي ستونزو، د افغانستان د پیسو  کنگل کیدل، د طبیعي حوادثو ناسم مدیریت، د اساسي قانوننشتون،

 د مھاجرینو ستونزې او له ھیواد څخه د علمي کدرونو فرار، تر ټولو سترې ننگونې وبللې چې دولت یې

باید د حل په لار کې کوټلي گامونه پورته کړ‎ي.

د ډاکتر صیب فاروق اعظم وینا:

ډاکتر صیب د افغانستان په روانو حالاتو تفصیلي خبرې وکړ‎ې چې زہ یې په اختصار د وینا نچوړ‎ د لیکنې د

ډیر طوالت له ویرې تاسې سرہ شریکوم!

ھغه وویل:

لومړ‎ی خو زہ په برتانیا کې د بھر میشتو افغانانو له اسلامي ټولنې څخه د زړ‎ہ له کومې مننه کوم چې د داسې

یوې پرتمینې غونډې له لارې یې ماته د وطن په روانو حالاتو

د نظر ښکارہ کولو موکه برابرہ کړ‎ہ.

دوستانو!

که څه ھم بھر میشتي افغانان د خپلو دوستانو لخوا د وطن له حالاتو خبریږ‎ي خو نړ‎یوالو رسنیو ته د ډیر

لاسرسي له امله یې قضاوت د ھمدې رسنیو د مالوماتو پر بنسټ وي.

بھرنۍ میډیا تر اوسه ھم د ااا پر خلاف تبلیغات کوي، د افغانستان په اړ‎ہ ناسم مالومات خپروي چې بیا ھمدا

ناسم مالومات په خلکو کې تشویش پیدا کوي.

نو ځکه د بھر میشتو افغانانو ډیری نیوکې پر خارجي میډیا او آوازو بنا وي. قضاوت یې تر ډیرہ د صحرایي محکمې پڅیر وي.

موږ‎ نه وایو ھر څه سم او وطن گل و گلزار دی، بلکې وایو، راشئ! منفي او مثبت نکات یې په غور وڅیړ‎و او بیاقضاوت وکړ‎و.

مثبت نکات:

۱- امنیت

په تیرو څه باندې څلورو لسیزو کې داسې ډاډمن امنیت چا نه و لیدلی. د شل کلن اشغال پر مھال چې نژدېټولې نړ‎ۍ

دلته نظامي حضور درلود ھم و نه کړ‎ای شو داسې امنیت تامین کړ‎ي

۲- عمومي عفوہ

امارت خپلو ټولو دښمنانو ته داسې عفوہ وکړ‎ہ چې ښایي په تاریخ کې یې بیلگې شاذې وي. غرب ھم داسېعفوہ کله نه وہ لیدلي.

طالبانو خپل ھغه دښمنان ھم وبښل چې د دوی پر وژلو یې بھرنیانو ته پر سینو مډالونه ورټک وھلي و.

۳- ټولشموله حکومت

تیرې څلور لسیزې دا معمول و چې ھر نوي نظام به پخوانې پسې واخیستل. امارت دا لار تعقیب نکړ‎ہ، بلکې د

پخوانۍ ادارې ټول مامورین یې پرته له تبعیضه د تیر پڅیر پر کار بوخت پریښودل.

ښایي د امارت له راتگ سرہ ځینې مامورین له ویرې تښتیدلي وي او یا د بودیجې د نه لرلو له امله په کور ناستوي

او یا غرب ته د فرصت څخه په گټې اخیستنې تللي وي خو امارت ھیڅوک په دې جرم نه دې لیرې کړ‎ی چې په

تیرہ ادارہ کې یې کار کاوہ!

څرنگه چې تیر شل کاله، جگړ‎ہ په پښتنو تپل شوې وہ او دولتي دستگاہ تر ډیرہ په اقلیتونو ډکه وہ، اوس محروم

شوي پښتانه او اقلیتونه دواړ‎ہ یو ځای کار کوي او که حقیقت ته ځیر شو، اوسنۍ ادارہ تر پخوانۍ ھغې په

مراتبو ډیرہ ټولشموله دہ

۴- قوي مرکزي حکومت

که تیرو پنځو لسیزو ته ستانه شو، و به وینو چې داسې قوي مرکزي حکومت چې امر یې د افغانستان په ھر گوټکې

 چلیږ‎ي او ھیڅوک یې نشي ننگولای، موږ‎ نه و تجربه کړ‎ی.

یو مھال، ھرې سیمې خپل پاچا درلود، ټول ھیواد کې د ملوک الطوائفي راج و. ان په ارگ کې د ناټو په موجودیت

کې، دوہ پاچایانو لوړ‎ہ کوله.

خو اوس د امیر المؤمنین امر په ھر ځای او ھر چا یو شان نافذیږ‎ي. دا حالت مو د ښې حکومتولۍ پر لور بیایي

۵- ملي وحدت

خارجي مداخلو زموږ‎ ملي وحدت نړ‎ۍ ته ډیر کمزورۍ معرفي کړ‎ی و.

ھغوی به ویل:

“که طالبان قدرت ونیسي، کورنۍ جگړ‎ہ پیلیږ‎ي او ھیواد د تجزیې خواته ځي”.

خو لله الحمد زموږ‎ ټول ساکن قومونه شریف او وطن دوسته دي, پوھیږ‎ي چې دا خارجیان دي چې زموږ‎ ملي

حدت را تخریبوي نو یې خپل ملي یووالی د خارجي تبلیغاتو باوجود وساته.

۶- د مالکیت احساس

په تیرو څلورو لسیزو کې په مشکل د دولت یو مشر ادعا کولای شوہ چې حکومت یې مستقل دی او د دولت مھمې

پریکړ‎ې پخپله کوي؛ یوہ به ویل په رگونو کې یې د شوروي د دوستۍ وینه گرځي، بل به ویل، زہ او زما فوځ د

واشنگټن په دفاع کې جنگیږ‎ي.

نن دا خبرې ھیڅ نشته. د امارت مشر شیخ ھبة الله صاحب د علماو غونډې ته چې زہ ھم پکې ناست وم، په لوړ‎ آواز او

 فخر وویل: موږ‎ په ھیچا پورې تړ‎لي نه یو، آزاد یو او خپلې فیصلې پخپله کوو.

اوس په حکومت کې د مالکیت احساس ډیر لیدل کیږ‎ي چې دا یوہ ډیرہ مھمه او مثبته نکته دہ.

اوس څوک د پخوا پڅیر نه شي کولای چې ھم دې حکومت خوري او ھم دې په جار نارې

وھي، “ من افغان نیستم”!

د تیرې ادارې په واکمنانو کې د مالکیت احساس ډیر ځپل شوی و، دا ځکه چې د ھغوی ھر یو په یو چا پورې

تړ‎لی و نو یې یو بل ته څه ویلای نشو!

اوس سوال نه پیدا کیږ‎ي څوک د داسې څه ویلو جرئت وکړي!

۷- په نفس اتکاء

دا ډیر له پخوا څخه ویل کیدہ چې بې خارجي مرستې ھیواد نه ابادیږ‎ي. موږ‎ په تیرہ یوہ پیړ‎ۍ کې، درې ځله دسترو

ځبرځواکونو غیږ‎ ته ولویدو خو نه یواځې دا چې آباد نشو بلکې وطن مو لاپسې وران او ولس مو بدبخته شو!

اوس کرار کرار دا ذھنیت په ځواکمنیدو دی چې ھیڅ بھرنۍ دلته د مرستې لپارہ نه راځي، دا د ھغوی

ښکیلاکگرې موخې دي چې دلته یې په یو او بل نوم راولي.

وطن باید پخپلو مټو او خپلو وسائلو جوړ‎ کړ‎و.

موږ‎ دوہ داسې سترې  طبیعي منابع لرو چې پر مټ یې ھیواد پرمختگ کولای شي!

زموږ‎ معادن  او د پاکو اوبو سرشارہ سرچینې دا ولس ھوسا او بسیا کولای شي.

( اوبه د تیلو په بدل کې، د ډاکتر صیب ښکلی تالیف دی چې د اوبو ښه مدیریت له لارې د ھیواد د ترقۍ لارې  چارې

پکې په نښه شوي. که څوک په دې اړ‎ہ ډیر مالومات غواړ‎ي، نوموړ‎ي کتاب ته دې مراجعه وکړ‎ي. پیرزادہ ).

۸- د فساد کموالی

د تیرو شلو کلنو په نسبت، اوس په افغانستان کې اداري او اخلاقي فساد ډیر کم دی. فساد نظامونه له دننهخوري.

 تیر نظام ھم فساد ونړ‎اوہ. جگړ‎ہ فساد زیږ‎وي او خارجي اشغال ورته ودہ ورکوي. اوس چې دواړ‎ہ لعنته نشته، نو

ځکه موجود حکومت توانیدلی چې خپله کلنۍ بودیجه له داخلي عوایدو پورہ او ان انکشافي پروژې تطبیق کړ‎ي

۹- د مخدرہ مواد کنترول

پخوا ډیر کم مقدار کوکنار کرل کیدل، خو بھرنیو مداخلو د کوکنارو کښت او تجارت ته ډیرہ ودہ ورکړ‎ہ.

روسانو ھر محلي قومندان ته د ھغه د جذب پخاطر د کوکنارو د کښت اجازہ ورکوله او عسکرو به یې مسکو ته په

بکسونو کې له ځان سرہ وړ‎ل.

د امریکا د اشغال په مودہ کې د کوکنارو کښت فوق العادہ ډیر شو.

په۱۹۷۵ م کې په ھلمند کې ۲۲ ټنه تریاک خو په ۲۰۱۳ م کې ۴۶۰۰ ټنه تریاک په داسې حال کې تولید شوي وچې

ھلته لس زرہ برتانوي او شپاړ‎س زرہ امریکایي عسکرو فعال حضور درلود.

په تیر نظام کې، د ناټو او امریکا تر سترگو لاندې د نړ‎ۍ ۹۲ سلنه تریاک په افغانستان کې تولیدیدل. اوس دامقدار ۱۱ سلنې

ته را ټیټ شوی. راتلونکی فصل به تر دې ھم کم وي، ان شاء الله!

له بدہ مرغه، نړ‎یوالې ټولنې د امارت دا سترہ لاسته راوړ‎نه ھیڅ تقدیر نکړ‎ہ!

۱۰- افغانستان د اتصال محور

تیرې دوہ پیړ‎ۍ، افغانستان د دوہ سترو قدرتونو تر منځ بفر زون و. خو اوس افغان واکمنان کوښښ کوي،

افغانستان د انفصال پر ځای د اتصال پر  نکته واړ‎وي.

که د سیمې ھیوادونه او نړ‎یوال مرسته وکړ‎ي، د افغانستان جغرافیایي موقعیت ته په کتو، دا ھیواد د سیمې د

ھیوادونو، مرکزي اسیا، روسیې، یورپ، چین، ھند، پاکستان او د نورو لپارہ د وصل نکته او د تجارت یوہ بھترینه

څلور لارې جوړ‎یدای شي!

اسلامي امارت ھمدې  کار ته ژمن دی.

گواښونه

دا پورته ځینې بارزې مثبتې نکتې وې، خو ځینې گواښونه ھم موجود دی چې ښایي د گواښ د نوعیت له مخې په

دوہ برخو وویشل شي؛ بھرني گواښونه او داخلي گواښونه.

لومړ‎ی؛ ھغه گواښونه چې له بھرہ موږ‎ ته متوجه دي.

۱- د جگړ‎ې تداوم

بھرني فوځونه له افغانستان څخه ووتل، خو لا یې د جگړې د پای ته رسیدو اعلان نه دی کړ‎ی.

بې پیلوټه الوتکې لا ھم د افغانستان پر آسمان گرځي او ھرہ گړ‎ۍ د امارت د مشرانو ژوند تھدیدوي. فضا لا ھمد دښمن په لاس کې دہ.

ھمدا لامل دی چې طالب ځوانان لا ھم د نا اټکل شویو پیښو د پیښیدو له امله د تیارسئ په حالت کې دي.

۲- خارجي مداخلات نه دي ختم

تر اوسه ھم زموږ‎ لیرې او نژدې گاونډیانو د افغان حکومت دښمنان پخپله غیږ‎ہ کې ساتلي او ھغوی ته یې د

امارت پخلاف پخپله خاورہ کې د فعالیت اجازہ ورکړ‎ې او تمویلوي یې.

د تعجب خبرہ دا دہ چې دا ھیوادونه له امارته غواړ‎ي د نورو دښمنان پخپله خاورہ کې و نه ساتي او خپله د

امارت دښمنان پخپله خاورہ کې ساتي، تشویق او تمویلوي یې

۳- زھرجن تبلیغات

که تاسې ھرې غربي رسنۍ ته غوږ‎ شئ، د پخوا پڅیر د امارت پخلاف تخریبي پروپاگنډ کوي،

دروغ وایي اوحقایق مسخه کوي!

د ناټو ځیني غړ‎ي ھیوادونه لا ھم ھغو رسنیو سرہ مالي مرستې کوي چې د طالب پر ضد زھرجن تبلیغات کوي.

۴- له تعلیم څخه سوء استفادہ

د تعلیم څخه د غرب ناوړ‎ہ گټه اخیستنه د دښمنۍ د تداوم یوہ بله بیلگه دہ. په غرب کې د ښوونځیو زدہ کوونکیوته اوس ھم ویل کیږ‎ي

چې طالبان قاتلان او افغانستان ډیر بې امنه او خطرناک ځای دی.

څه مودہ وړ‎اندې په لندن کې یو افغانی الأصله ماشوم استاد ته په ځواب کې ویلي و: موږ‎ اورو چې افغانستان امن دی.

استاد ډیر خفه شوی و او ماشوم یې تھدید کړ‎ی و. بله ورځ یې ښوونځۍ ته  د طالبانو کوم مخالف افغان راوستی و چې استادانو

 او شاگردانو ته د طالبانو پر ضد خبرې وکړ‎ي.

په دې ډول، غرب کې د تعلیمي نظام څخه د سیاسي موخو لپارہ استفادہ کیږ‎ي او معصوم شاگردان قصدا د

یوہ منظم پروگرام لاندې اغوا، تھدید او گمراہ کیږ‎ي.

دا ھر څه د دې نشاندھي کوي چې د غربیانو په نظر، نه یواځې دا چې له افغانانو سرہ جگړ‎ہ ختمه نه دہ بلکې د تداوم لپارہ یې کار کیږ‎ي

۵- د مغز فرار

امریکا او ناټو په لسھاو زرہ تعلیمیافته افغانان له افغانستان څخه وایستل او اوس یې ھم باسي. دوی غواړ‎ي

افغانستان کې څوک د ابادیدو پاته نشي.

ولسمشر جوبایډن خپل قوم ته په خطاب کې وویل: موږ‎ د لسو ورځو په جریان کې ۱۲۳ زرہ افغانان چې موږ‎ سرہ یې کار کړ‎ی و، له افغانستان څخه وایستل.

موږ‎ سرہ په دفتر کې داسې افغانان شته چې بھر ته د تللو فورمې یې ډکې کړ‎ي، آرام خپل معاش اخلي خوغربیانو ته وایي موږ‎

د یوہ پټنځای څخه تاسې سرہ په اړ‎یکه کې یو. ھله ژر موږ‎ وباسئ که نه طالبان مو وژني.

غربیان پوھیږ‎ي چې دا خلک دروغ وایي، خو بیا ھم له طالب او افغانستان سرہ د دښمنۍ په پار او د ھیواد دابادۍ د مخنیوي پخاطر، دا خلک وباسي!

۶- اقتصادي گواښونه

اقتصادي بندیزونه، د بانکي سستم فلجول، د افغانستان شتمني کنگل کول، بشري مرستې بندول او د اینجوگانو له لوري د بیا رغونې پروژې

په ټپه ودرول تر څو افغان ولس له قحط او فقر سرہ مخ او امارت بدنامشي، دا په گوته کوي چې غرب لا ھم زموږ‎ سرہ له دښمنۍ لاس نه دی اخیستی.

۷- بې ځایه انتقام

امارت افغان میرمنې په بھرنیو موسساتو کې له کار څخه منع کړ‎ې.  په ځواب کې یې غرب، په ټولو خلکو چېښځې او ماشومان پکې شامل دي، مرستې بندې کړ‎ې.

د بھرنیانو دا عمل د بشر د حقوقو پر ضد کړ‎نه دہ چې د افغانستان پر ښځو او ماشومانو  لوږ‎ہ او فقر په داسېیوہ بھانه ور وتپي، چې د ھغوی ھیڅ گناہ ور پکې نه وہ.

۸- نور گواښونه

د مھاجرت تشویق، د افغانستان پخلاف زھرجن تبلیغات او  نور، ھغه گواښونه دي چې موږ‎ ته له بھرہ متوجه دي.

ب: داخلي گواښونه

په داخلي گواښونو کې ځینې یې داسې دي چې امارت ته له تیرې ادارې څخه په میراث پاته دي

چې د سالم پرمختگ مخه ډب کوي، د بیلگې په توگه:

۱- بې اعتمادي

تیرو څلورو لسیزو کې خارجي مداخلو له یو بل سرہ پر دښمنۍ اخته کړ‎و، وینې مو سرہ تویې کړ‎ې او پخپلو کېمو د باور فضا خرابه شوہ.

ھمدا لامل دی چې اوس که حکومت کوم ښه اقدام ھم کوي، خلک د شک په سترگه ورته گوري.

۲- پر بھرنیانو د تکیې کلتور

په تیرو څلورو لسیزو کې بھرنیانو پر موږ‎ دیرش کاله نیغ په نیغه واک چلولی. خلک پر پردو د تکیې پر کلتور روږ‎دي شوي.

تیر رژیم ھمدا فکر چې امریکا له افغانستان څخه نه وځي او دوی ته به من او سلوی تل را روان وي، سقوط کړ‎.

اوس زموږ‎ تعلیمیافته ځوانان د زړ‎ہ له کومې پر دې باور نه لري چې وطن پخپلو مټو جوړ‎ولای شي.

دا د ھیواد په جوړ‎ولو او پرمختگ کې لویه ستونزہ دہ.

۳- اداري او اخلاقي فساد

تیر رژیم کې رشوت دومرہ عام شوی و چې نور خلکو ډیر بد نه باله، اخلاقي فساد ھم ھکذا!

د داسې ټولنیزو مفاسدو ورکول څه اسانه کار نه دی، ډیر وخت او قوي مبارزہ غواړي

۴- مخدرہ مواد

دا ھم اوس یوہ لویه ستونزہ دہ چې امارت ته په میراث پاته دہ.

غرب که څه ھم په ظاھرہ نارې وھي چې تریاک باید بند شي، خو په زړ‎ہ کې خوابدي دي چې ولې په افغانستانکې د خاشخاشو کرل بند دي.

یو شمیر افغانان ھم خوابدي دي او په امارت پسې پروپاگند کوي. له تیر رژیمڅخه پاته په میلونو معتادینو ته باید اسلامي امارت توجه وکړ‎ي

چې په موجودو محدودو وسایلو لازمه توجه اسانه نه دہ.

د تریاکو ښه بدیل پنبه دہ، خو دا لازم تاسیسات او کارخانې ایجابوي چې بودیجه غواړ‎ي او امارت مالي ستونزېلري.

۵- د سرحداتو ستونزہ

تیرو رژیمونو چې د خارجیانو په ملاتړ‎ یې حکومت کاوہ، زموږ‎ گاونډیانو، خصوصا ایران او پاکستان ته دا موقع ورکړ‎ې

وہ چې خپل سرحدات د افغانستان په دننه کې را وڅکوي.

بھرني قوتونو غو‎ښتل چې گاونډیانو ته د ھغوی د ھمکارۍ په بدل کې، ھغوی ته په افغانستان کې امتیازات ورکړ‎ي.

امارت چې لا یې پښې ځمکې ته نه دي ورغلي، په رسمیت ھم نه دی پیژندل شوی او د نړ‎ۍ لخوا په انزوا کې قرارلري،

د داسې سترې ستونزې حل ورته څه اسانه کار نه دی

۶- په ښه حکومتولۍ که نه تجربه

افغانان په مجموع کې په ښة حکومتولۍ کې کافي تجربه نه لري.

دا یواځې د امارت ستونزہ نه دہ چې زموږ‎ ملایانو په جوماتونو او مدارسو کې حکومتولي، دیپلوماسي او نړ‎یوالې اړ‎یکې نه دې لوستې،

بلکې زموږ‎ د عصري علومو تعلیمیافته گان چې ځانو ته یې روشنفکران ویل او په شرق اوغرب کې یې تعلیمونه کړ‎ي و،

نه یواځې په حکومتولۍ کې بریالي نه شول بلکې ھیواد یې په بیشمارہ مصیبتونوواړ‎وہ. موږ‎ ټول، له بدہ مرغه، د ښې حکومتولي تجربه نه لرو.

۷- منحط کلیوال ذھنیت

افغانستان په سوو کاله د ښاري خلکو لخوا ادارہ شوی. زموږ‎ کلي له تمدنه لیرې ساتل سوی وہ.اکثرہ توجه

ښارونو او مرکزونو ته وہ چې نړ‎یوالو لیدل او د حکومتونو رنگ په ښه کیدی او حکومتونو د ځانو لپارہ له دغې

لارې نړ‎یوال ملاتړ‎ جذبولای شو. لکه کلیو ته چې لازمه توجه نه وہ، داسې یې ملایان ھم تجرید او منزوي ساتلشوي و.

اوس ھغه ملا صاحبان د وطن حاکمان دي. خپل ځانونه له ھماغه تجرید شوي، له تمدنه لیرې، کلیوال ذھن څخه نه

شي را ایستلای. دا ھم یوہ لویه ستونزہ دہ.

له ستونزو د وتلو لار

تر ټولو سمه لار یې دادہ چې نړ‎ۍ ھمکاري وکړ‎ي او اسلامي امارت په رسمیت وپیژني.

اوس چې امارت ھر څه کوي، څوک نشته ورته ووایې، ولې؟ خو که په رسمیت وپیژندل شي، په نړ‎یوالو قوانینو،

تعھداتو او روابطو به مجبور وي مراعت یې وکړ‎ي.

که اسلامي نړ‎ۍ یې په رسمیت وپیژني، د اسلامي علماو اثر به دلته محسوس شي او په امارت کې دننه

سختدریځه کسان به چې اوس برلاسي دي، کرار کرار حاشیې ته ولاړ‎ شي.

افغانستان په نړ‎ۍ کې شپیته سفارتونه لري. که په رسمیت وپیژندل شي او ھر سفارت ته شل دیپلوماتان لاړ‎ شي

نو دا به نژدې ۱۲۰۰ تنه وي او چې دوہ کاله پس وطن ته را ستنیږ‎ي نو د ټولو به څه نا څه خارجي ژبې زدہ وي،

نر او ښځو به څه نا څه تعلیم کړ‎ی وي، نړ‎ۍ به یې لیدلې وي، ډیر تغیر به پکې راغلی وي.

نور به نه د ښځو له تعلیم سرہ، نه خارجي ژبو او نه دنیاوي علومو د زدہ کړ‎ې سرہ حساسیت لري.

د نړ‎یوالوسرہ به په ژبه ھم پوہ شوی وي.

د رسمیت پیژندنې سرہ به نړ‎یوال بندیزونه لیرې او زموږ‎ بانکي نظام به ھم سم شوی وي.

دغه کار به داخلي او بھرنۍ پانگونه تشویق کړ‎ي چې په نتیجه کې به اوسنی اقتصادي رکود او فقر ختم شي.

وطن به د استقرار او ترقۍ پر خوا روان شي. دا به د بھرنیانو په مقابل کې زموږ‎ د خلکو ھغه نفرت ھم کم کړ‎يچې وایي

بھرنیان په افغانستان کې د خپلې ناکامۍ غچ له افغان ولس څخه اخلي.

د امارت مشرانو په ښه حکومتولۍ کې نه زدہ کړ‎ې او نه تجربه لري. که نړ‎ۍ له افغانستان سرہ مرسته کولغواړ‎ي،

د امارت سرہ دې د ښې حکومتولۍ په برخه کې مرسته وکړ‎ي، د امارت ځوانانو ته دې په خارج کې د تعلیم موقع ورکړ‎ي.

د افغانستان په رسمیت پیژندل، د سیمې او نړ‎ۍ ھیوادونو ته ډیرہ گټه رسوي. افغانستان په طبیعي زیرمومالامال ھیواد دی.

د دښمنۍ پر ځای دې نړ‎یوال د متقابل احترام پر بنیاد، د دوستۍ لاس ور اوږ‎د کړي‎ او د دغوطبیعي زیرمو په را ایستلو

کې دې مرسته ورسرہ وکړ‎ي. دا کار د نړ‎یوالو په گټه ھم دی.

که افغانستان په رسمیت وپیژندل شي، د افغانستان جغرافیایي موقعیت به د فصل پر ځای د نړ‎ۍ د وصل سبب شي.

د پای څو خبرې

بھرنیان باید موږ‎ ته نور د بشر د حقوقو سریندې و نه غږ‎وي. گوانتنامو، بگرام، پر کورونو شپنیز عملیات، پرجنازو۔ ودونو،

مدارسو، روغتونونو، دستار بندیو او نورو بمبارد او حملې د بشر حقوقو د نقض بارزې بیلگې ديچې بھرني قوتونه یې مرتکب شوي.

 غرب وایي امارت له ھغوی سرہ مشترکه ژبه نه دہ پیدا کړ‎ې، خو دې ته یې پام نه دی چې دوی ھم کله دا

کوښښ نه دی کړ‎ی امارت سرہ مشترکه ژبه پیدا کړ‎ي.

موږ‎ نه وایو امارت کې نیمگړ‎تیاوې نشته، نه بالکل نه. دلته ۴۴ کلن ناورین او جگړ‎و ډیرې ناخوالې پریښي.

 خونړ‎یوالو ھم د حسن تفاھم لپارہ صادقانه کوښښ نه دی کړ‎ی. غرب اوس ھم د امارت سرہ د جگړ‎ې له منطق څخهکار اخلي.

امارت ته زموږ‎ توصیه دا دہ چې د خپل ملت علیا گټې په نظر کې ونیسي، د موجودہ نظام د بقا په خاطر پخپله

فتحه بې ځایه مغرور نه شي او د شرائطو په درک له نړۍ  سرہ د تفاھم ژبه پیدا کړ‎ي. دا د وخت اھم ضرورتدی او د نظام مصلحت.‎

خو د پړ‎ې ډیرہ گوته نړ‎یوالو او په ځانگړ‎ې توگه امریکا ته نیول کیږ‎ي چې ځان د خپلې  ماتې له ټراما او ورشکستگۍ څخه نه شي را ایستلای.

امریکا لا تر اوسه نه دہ توانیدلې چې د افغانستان لپارہپه عیني واقعیتونو ولاړ‎ پلان جوړ‎ کړ‎ي او د روان غیر مثمر

 تعامل ( unproductive engagement ) پر ځایامارت په رسمیت وپیژني.

د امارت د قوت نکتې تر کمزورو ھغو په مراتبو ډیرې دي.

والسلام علیکم ورحمة سلله وبرکاته

د غونډې په پای کې ځینو ملگرو له ډاکتر صیب څخه پوښتنې وکړ‎ې او بیا مجلس گران افغانستان ته پراجتماعي دعا پای ته ورسید.

_______________________________

حفیظ الدین پیرزادہ

د مارچ ۳/ ۲۰۲۳ م

لندن

*****************************************