دروېش د میني او حسن پیامبر

چي له تا ولاړمه یاره بیرته راغلم

را معلومه نه وه لاره بیرته راغلم

خالق د ارغستان پر شنه و زرغونه مځګه د میني او حسن پیامبر د پښتو ژبي د شنې او زرغونې کولو لپاره وپنځاوه.

دروېش درانی لوی سو، شاعر سو، لوی شاعر سو او اوس د پښتو ژبي د سترو شاعرانو او لیکوالو په کتار کي د سر سړی ګڼل کیږي او پر دې خبره د افغان وطن هر انسان متفق دی.

دروېش درانی د پښتو ژبي لپاره در دوران سو:

زیاتیږي ورځ په ورځ دلته د درد غوندي وګړي

پیدا کړې لویه خدایه! د دوا غوندي څه خلک

پر افغان وطن دا میین شاعر او لیکوال خدای پیدا کړی د همدې لپاره دی چي پښتو ژبي ته درمل او دوا سي.

….د

جوړېدای سوه خو تا یاره جوړه نه کړه

زما زړه نه دي هینداره جوړه نه کړه

باوجود له دې چي تاته لاره نه وه

ما له بل چا سره لاره جوړه نه کړه

په پښتو ژبه کي خوشال خان خټک خپل شعري سبک تر فلسفي خان غني خان پوري راورسوئ، غني د فلسفي موضوعاتو خاکې

شعري کړي، سوالونه یې ایجاد کړل، پټ پټ یې ځوابونه ورته وویل، خو د پېښور ملایانو هغه کافر کړ، خو سوال او ځواب ته هم نه ورسره کښېنستل او سردار علي ټکر یې شاعري هم ور خرابه کړه.

غني او ملا لکه اور او اوبه تر اوسه اضداد پاته دي چي تر قیامته به اضداد وي او په دې اضدادو کي یو ظریف جمال غني ته نور او جلالیت دواړه ورکړي دي چي دا د خالق عطا ګڼل کیږي.

بیا د ارغستان/کندهار له غرونو یوه دروېش سر را هسک کړ او ویې ویل:

ته يې نه وینې د لمر په لکۍ پوري

چي تړلې توره شپه ده زه يې وینم

او یا دا چي:

دا رنګه شپه وه چي پر سر باندي مو ستوري نه وو

داسي مزل و چي تر پښو لاندي مو لاره نه وه

ستا په تندي کي به مي خپله څیره ولیدله

په کوم ورځ چي به له ما سره هینداره نه وه

یو په قبرونو کي راغلي تر دې ځایه پوري

درویشه! دا ځل د وطن ځمکه هواره نه وه

دروېش دراني پښتو ژبي ته نوی سبک ورکړ، له زړو عباراتو او پردیو ژبو له ګردابه یې پښو شعر راوویست، نوي رنګونه یې ورکړل

او تر حد زیات یې په پښتو شعر د پښتون د سر خلاصولو کوښښونه وکړل، دې خصوصیاتو هغه “لوی شاعر” کړ:

سومه له ځانه سره زه هم په ژړا چي کله؛

زما قاتل د زوی له قبره په ژړا روان سو

یا دا:

چي یبلي پښې ځي له وطنه د هغو لپاره

د ګل تر پاڼو د اغزو څوکي پستې کړې خدایه!

په خپلو اوښکو بیرته ومینځو رانجه د سترګو

زموږ په هره ښادۍ غم ولي پسې کړې خدایه!

د هیندارو، څراغونو، ميني او معصومیت د دې شاعر پر شاعرانه لیاره ږغېدل، علم، ریاضت او ژوره پوه غواړي چي هغه جوهر زما په وجود کي نه سته.

د دروېش دراني شاعري د شعري موسقیت، نرم مزاجۍ او رومانیت څخه دومره مالامال ده چي یکي یو لفظ ته یې هم د خو ګوته نه سو نیولای.

د دروېش په اړه رایې یوه نه ده

څوک یې بت ګڼي او څوک وایي سړی دی

دلته یې ځیني نور بیتونه هم ولولئ:

دروېشه! جابر یو و، او ځپلی ولس ډېر

خبر نه یم، دا ډېر له یوه، څله وېرېدل؟

….د

چارګل، نته، خالو او لب نه هېروم

دروېشه! نعمتونه به د رب نه هېروم

….د

په موټه کي دي بند، وساتلم وخته!

‏دا څرګنده نه یوه کاڼی که غمی یم!؟

….د

زړه مي ستا ډېرو بېورو داسي نری کړ

چي رقیب شړې نو هم زما ارمان سي

….د

دومره ماته هم مالوم ستا د کور حال دی

د جنت پر دیوال پوري یې دېوال دی

یو وخت ته دلته هر چا زما ګڼلې

مګر اوس د لږ خلکو دغه خیال دی

….د

د دروېش هره مصرعه د ګلو څانګه

خوشبويي د هر توري په لمن کي

….د

قاتل به نه يې، خو زه دومره  ګواهي ورکوم

توره دي تکه سپينه يووړه، تکه سره دي راوړه

….د

موږ یوو په هر حال کې پلویان د ژوند

غوښتی مو دوښمن له هم مرګی نه دی

و به مجنون هم له عاشقانو خو؛

مشر د دې ډلي زه یم دی نه دی

….د

‏لاس مې نه رسي اوس ستا د زني خال ته

د دې ښکلي ستوري ځای اووم اسمان سو

د غزل په خوشبويي به وطن ‌‌‌‌‌‌ډک سي

د لونګو لو ته بیا دروېش روان سو

….د

او لویه دروېشه! لویه دروېشه! د سایل په ژبه درته وایم:

د محبت ځواني مي چل د ستومانۍ زده کوي

لږي دي زلفي پر مخ نوري پېچ و تاب پریږده

عمر دي دراز واوسه! چي د پښتو شعر کاسه لبریزه کړې.

ن.ا.ق

٤ می ٢٠٢٣