فـلســفـۀ زنـده گي ـ 4   #جنگ اول افغان و انگلیس

    ۰۵/۱۰/۲۰۲۳

فلسـفۀ تاریخ غرب، تاریخ را یک جریان خطی می‏داند. و بر مبنای مفهوم پیشرفت و ترقی همه چیز را توضیح می‏دهد. و غرب مدرن را معیار و میزان ترقی و پیشرفت فرض می‏کند. و بقیه را نیز نسبت به آن می‏سنجد.

الگوی تاریخ نویسی را برای ما انگلیسها تدوین کرده است، نگاه وی متأثر از جریان فلسفه تاریخ غرب است. اگر مدل فلسفه تاریخ غرب را نگاه کنیم. این‏ها یک جریان فلسفه تاریخ دارند که در نظرات هردر، ولتر، گوته، کانت و هگل و … طراحی شده است. این نظر مفروضاتی دارد از جمله اومانیستی بودن، نگاه کاملا زمینی و غیر دینی، نگاه به عوامل اقتصادی و اجتماعی، نگاه غیر رمز گرایانه و غیر باطنی.

سرویلیام جونز انگلیسی نخستین کسی بود که در۱۷۸۶ ، زبان های سانسکریت ، لاتین ویونانی را از یک ریشه واحد ( هندواروپایی) دانست ، اما آن ریشه را مفقود شده نامید.

فریدریش ماکس مولر، ایدئولوژی آریایی‌گرایی؛ پایه گذار اصل برتری نژاد آریا . این نظریات در هم و بر هم و متناقض نخستین بار از سوی او مطرح گشت که هیچگونه سند تاریخی و علمی پشتیبان نظریه اش نبود. ماکس مولر که همکار کمپانی هند شرقی و مشاور ملکه ویکتوریا است. کتاب‌های روحانی خاور که در پنجاه جلد با راهبری او نوشته‌شد از یادبودهای پژوهشی عصر ویکتوریایی انگلستان است.

جیمز دارمستتر، مفهوم قوم آریایی ها با نژاد آریایی را مطرح می‏کند. برای جمع‌آوری و ترجمه ترانه‌های محلی و نگارش رساله‌ی درباره زبان و فرهنگ افغانستان به کمپنی هند شرقی فرستاده شد.

تئوری آریانا باستان توسط هوریس هیمن ویلیسن و همکاران چارلزمیسن و جیمزپرنیسپ ماموران کمپنی هند شرقی بوجود آمد. ۱۸۴۱

مونت استورات الفينستُن ، مامور دیگر کمپنی هند شرقی کتابى درباره افغانستان نوشت. [افغانان : جای، فرهنگ، نژاد (گزارش سلطنت کابل).درسال..۱۸۱۵]

هنرى پاتينجر ،کتابى راجع‌به سند و بلوچستان درسال۱۸۱۶ منتشر کرد و جان ملکم هم تاريخى در باب ايران درسال ۱۸۱۵ در دو جلد حجیم تأليف کردند. سرجان ملکم اولین بار بحث ایران باستان و تئوری آریا محوری را به شکل منسجم مطرح می‏کند و به نوعی به آن اصالت می‏دهد. هدف این تئوری جنگ با هویت اسلامی از طریق ناسیونالیسم ایران باستان است.  نخستين انگيزه ملکم از تأليف آن، يک انگيزه رسمى بود يعنى تهيه اطلاعات درباره منطقۀ که براى سياست انگليس اهميت داشت.

جالب اینجاست که در همین زمان و همپای کار ماکس مولر و همکارانش مفهومی به نام قوم تورانی نیز به وسیله آرمینیوس وامبری (یهودی ساکن مجارستان بود و از مدافعان سرسخت هرتزل و صهیونیسم جدید. مأمور سازمان اطلاعاتی انگلیس) برای اطلاق به اقوام ترک آسیای میانه و قفقاز و عثمانی و غیره جعل شد. به هر حال، وامبری و فرد دیگری به نام لئون کوهن فرانسوی که آن هم یک یهودی است، بنیانگذاران اصلی پان تورانیسم یا پان ترکیسم هستند.

برای اولین بارلغت توران به این معنای جدید (یعنی قوم ترک) در کتاب معروف وامبری به نام تاریخ بخارا (چاپ 1873) به کار رفت و کسانی مثل فؤاد پاشا (صدراعظم و فراماسون) و جاوید پاشا (روزنامه نگار یهودی الاصل و وزیر مالیه بعدی عثمانی) مروج این مکتب در عثمانی شدند و همین موج به تأسیس دولت آتاتورک و ترکیه جدید انجامید.

با جعل این ایدئولوژی های آریایی گرایی و پان تورانیسم خواستند این دو ایدئولوژی را به عنوان دو پایگاه و سکوی پرتاب اندیشه های تفرقه ساز اسلامی در اختیار بگیرند، جبهه ی درونی و با نمای فرهنگی و تعاریف تاریخی نو، در درون دین اسلام بگشایندند.

به این ترتیب، پایه های نظری دو ایدئولوژی آریایی گرایی و پان تورانیسم شکل گرفت. روح این ایدئولوژی ها همان اسطوره برگزیدگی و رسالت تاریخی قوم یهود است ولی به جای یهود، آریایی یا ترک گذاشته شده. این حرف خود غربی هاست. چون جریانی در غرب مخالف اینهاست، و آنها هستند که افشا می‏کنند. کسانی مثل خانم کومری، نیبرگ سئودی، اشمیت، نانسی دمان. این تئوری ها را زیر سوال می برند، و معتقدند که تئوری آریا محوری قابل اثبات نیست.

مفهوم تئوری آریایی، ديگر نظريه‌ی تاريخی محسوب نمی‌شود. پس اعتبار بخشيدن به داده های پيشين در باره مطالبی که به جای تاریخ به ما خورانده اند، معتبر دانستن دروغ و اوباشگری تاريخی و گريز از هستی شناسی واقعی بوميان این منطقه است.

پروفسور چارلز دوکانتر در کتاب اقوام آسیایی آورده است که چگونه می‌توان زردپوستان افغانی و سیاه‌ پوستان هند و سفیدپوستان ژرمن را از یک نژاد دانست ؟!!!

تمام باورهای کنونی ما در باب تاریخ و ادب و هویت مان نادرست و بر اسناد مجعول استوار است.

آن چیزی که به نام تاریخ تاکنون در اختیار ما بوده است چیزی دگم، خشک و غیر قابل بحث بوده است و مثل یک حکم جبری تاریخ را به ما تحویل داده بودند و ما نمی توانستیم روی آن حکم جبری تحلیلی درست داشته باشیم.؟!!!

 و حالا که تحلیلی تازه تر پیدا شده، ما بایستی خود را به تفحص و تکاپو وادار سازیم.

جنگ اول افغان و انگلیس

شناخت هویت، نخستین ضرورت اندیشه ورزی ملی است. تاریخ، سجل و آداب حماسی هر ملتی است.

 مبارزی بی نظیر مردم افغانستان برای حراست از هویت و هستی دیرینه  در تقابل با تجاوزات انگلیس از منظر تاریخی قابل اعتنا  است. این ستیز آموزنده دارای اهمیت محلی، یعنی اختصاصاً ملی و صرفاً افغانی نبود بلکه اهمیت منطقوی و جهانی دارد.

مفسرانگلیسی در اثری”بازی بزرگ قرن نوزدهم” (۱۸۰۰ـ ۱۹۰۰)، درمورد حریف(روس) که بی گمان بازی را در قرن بیستم در افغانستان باخته است؛ مینویسد : «اگر روسها در دسمبر1979{ تجاوزشامگاه ششم جدی 1358}، تجارب تلخ و دردناک انگلیسها را در 1842 در افغانستان که بی مشابهت نبود، بخاطرمی داشــتـند. آنها شاید در عین تلۀ خطرناک گیرنمی ماندند».

مردم افغانستان همواره در مقابل بیگانگان ایستاده و جنگیده و نگذاشتند که بر آنها فرمانروایی کنند و اینجا حکمرانی کند  و این گذشته دیروز و تاریخ معاصر فعلی هم یک واقعیت آشکار است که دنیا بر آن مشهود است.

«هرچه جوامع مورد هجوم کنیسه و کلیسا در عمق بیش تری از روابط سنتی متوقف مانده باشند، در ایستایی بر آن نیرومندتر عمل کرده اند و جهان موردی افسانه وار و شایسته ستایش تر از شیوه مردم افغان نمی شناسد که طی دو قرن گذشته دماغ مقتدرترین نیروهای جهانی تجاوز را بر خاک مالیده اند» (ن.پورپیرار)

جنگ اول افغان و انگلیس شهیق و الهامگرقیام عمومی آزادی هند درسال ۱۸۵۷ بود. (یک فصل باز نا کرده !!!)

هدف استراتژیک انگلیس توسعه بسوی آسیا میانه؛  افغانستان را  بحیث ساحۀ نفوذ  تعیین و شناخته بودند و در سال ۱۸۳۹با کمک دست نشانده خود شاه شجاع بر آن هجوم آوردند. در بهار سال ۱۸۴۰ شورشهای خورد و بزرگ آغاز گردید؛ اگرچه بهانه وجرقه اولیه این قیامها با انگیزه های مذهبی وجریحه دار شدن اعتقادات اسلامی و افغانی آغاز شد؛ در تابستان ۱۸۴۰ پسران امیر دوست محمد خان رهبری قیام عمومی را بعهده گرفتند.

جنگ اول افغان ـ انگلیس به رهبری میرمسجدی خان از اطراف کابل آغاز؛ و وزیرمحمد اکبرخان درآن پیروزی رسان شد. غازی وزیرمحمد اکبرخان قهرمان جنگ اول افغان ـ انگلیس است.

<<< ادامه دارد >>>    گزینش و همسانی : انجینیرـ شیر. ساپی

*************************************