اتلس ټیمونه؛ کوم ټيم معياري دی؟ / خوشحال آصفي

د افغانستان ولسمشرۍ ټاکنو لپاره که څه هم کابو سلو تنو معلوماتي بستې له ټاکنو کمېسيون څخه اخيستې وې خو د ولسمشرۍ لپاره اتلس تنو ځانونه نوماندان کړل. په دې کې داسې څېرې هم شته چې د افغانستان په تېرو درې واړو ځلونو ټاکنو کې نوماندان پاتې شوي او ناکام شوي دي خو بيا هم د څلورم ځل لپاره يې ځانونه نوماندان کړي او خپل بخت ازمايې. همداشان داسې نوماندان هم شته چې دوه يا درې ځله يې ځانونه نوماندان کړي.

ښاغلی عبدالله عبدالله هغه نوماند دی چې په تېرو درې واړو دورو کې يې ځان نوماند کړی خو ناکام شوی دی او دا ځل يې بيا هم ټاکنيز ټیم جوړ کړی دی. همداراز عبدالطيف پدرام، زلمی رسول، حکيم تورسن او ځينې نورو هم په تېر کې ولسمشرۍ ته نوماندي تجربه کړې او په کې يې د ناکامۍ خوند څکلی دی. خو دا چې دا ځل په تېر کې ناکام شويو نوماندانو يو ځل بيا ولې ځانونه نوماندان کړي دي؛ بېلابېل عوامل لري خو لوی باور دا دی چې ممکن د ځان د مطرح کولو او بيا د څوکۍ لپاره له بل نسبتاً بريالي ټيم سره د يو ځای کېدلو لپاره وي.

د اوسنيو اتلس نوماندانو جوړښت ته که وکتل شي؛ ډیری يې داسې دي چې د شخصي، ګوندي او قومي ګټو پر اساس رامنځته شوي دي. په دوی کې داسې خلک هم شته چې په تېر کې يو د بل کلک مخالفان و او حتی د يو ولایت د سقوط کولو تورونه هم پرې ولګېدل، د داعش او طالب د ملاتړ تور يې پرې لګولو خو نن په هماغه ټیم کې دی او په دې تمه دی چې که ټيم يې بريالی شي نو دی به صدراعظم ټاکل کيږي.

همداشان داسې کسان هم شته چې سر له اوسه يې په اساسي قانون معامله شروع کړې ده. سر له اوسه د اساسي قانون خلاف د ولسمشر لپاره د درېيم مرستيال د رامنځته کولو يادونه کړې ده. همداشان د اتلس ټيمونو له جملې ډیری يې د اساسي قانون خلاف د صدارت څوکۍ رامنځته کول غواړي، د ځينو خو آن داسې غږيز کليپونه هم راووتل چې د اساسي قانون پر سر د معاملې او د صدرات څوکۍ رامنځته کولو پر سر يې د ولسمشرۍ له نوماند سره پټ تفاهم ليکونه لاسليک کړي دي.

د ولسمشرۍ نوماندانو لویه برخه يې داسې دي چې د افغانستان د ښې راتلونکې لپاره هيڅ ځانګړی پلان او برنامه نه لري، يواځې د خپلو شخصي، ګوندي او قومي ګټو پر اساس راټول شوي او يو ټاکنيز ټيم يې جوړ کړی دی. په دغو ټولو کې يواځينی ټيم چې باور پرې کېدلی شي او د جوړښت له مخې هم د تخصص او تجربې لرونکې دی؛ هغه د اوسني ولسمشر غني ټيم دی.

د ولسمشر غني د ټاکنډلې ځانګړتياوې

که څه هم د ټولې نړۍ په ټاکنو کې هيڅ داسې نوماند نه پيدا کيږي چې سل په سلو دې کاملاً ټول ولس ته د منلو وړ وي او يا دې سل په سلو روغ سلامت ټيم  واوسي. ځکه په يوه کورنۍ کې هم چې ډېر اولادونه ولري نو پلار يې ټولو اولادونو ته يو شان ګران نه وي. خو ځينې د اشرف غني ټيم ځانګړتياوو ته په کتو دغه ټيم د نورو په پرتله قوي، تخصصي او د هيواد اوسنيو شرايطو ته په کتو وړ ټيم دی. دلته يې فقط ځینو لويو ځانګړتياوو ته اشاره کوو.

لومړی؛ تخصص او مسلکي توب

د ولسمسر غني تخصص او زده کړې ټولو ته معلومې دي چې د بیروت په امریکایي پوهنتون کې په لوړو نومرو د سیاسي علومو په برخه کې لیسانس او ماسټرۍ اخیستې ده، دوهمه ماسټري یې د نړیوالو اړیکو په برخه کې د امریکا له کولمبیا پوهنتون څخه تر لاسه کړې او وروسته یې په یاد پوهنتون کې د وګړپوهنې په برخه کې د دوکتورا ترلاسه کړې ده. په ۲۰۰۷ او ۲۰۰۸میلادي کلونو کې د امریکا له سکرانټن او د کاناډا له ګلف پوهنتونونو څخه دوې افتخاري دوکتوراوې هم تر لاسه کړې دي. دغه راز د پاکستان په کراچۍ او لاهور ښارونو کې یې د یوه کال لپاره د نبوي سیرت زده کړې هم کړي دي. په ټوله کې ويلای شو چې غني يو ښه سياست مدار او ښه مدير دی.

لومړی مرستيال يې امرالله صالح هم د تاجکستان پوهنتون د سياسي علومو له څانګې فارغ دی، طالب ضد څېره ده، د افغانستان په نظام کې په بېلابېلو لوړو څوکيو يې کار کړی دی. تر ټولو ښه ځانګړنه يې دا ده چې د پاکستان ضد دی او د پراخو استخباراتي معلوماتو لرونکی دی.

دويم مرستيال يې سرور دانش هم د لوړو زده کړو څښتن دی، قانون پوه دی، په اسلامي فقه او معارف کې ماسټري لري، د حقوقو او اسلامي معارف کې ليسانس يې کړی دی. د ولسمشر د يوې دورې د مرستيالۍ تر څنګ په نورو بېلابېلو دولتي لوړو څوکيو يې کار کړی دی. او تر څنګ يې د جهاد او مقاومت په دوره کې هم د مجاهدينو په ليکو کې ښه رول درلودلی دی.

دويم؛ قومي اعتدال

د ولسمشر غني ټيم د دې تر څنګ چې يو علمي او تخصصي ټيم دی؛ په کې قومي اعتدال هم په نظر کې نيول شوی دی. پخپله محمد اشرف غني د پښتون ستر قوم تر څنګ د نورو ټولو قومونو نمايندګي کوي، د تاجک قوم په نمايندګۍ په کې امرالله صالح ته ځای ورکړل شوی دی، د هزاره قوم په نمايندګۍ په کې سرور دانش ځای لري، د ترکمن قوم په نمايندګۍ په کې ثريا دليل ته ځای ورکړل شوی دی او همدارنګه د هيواد نور کم نفوسه قومونو استازي يې هم په ټیم کې ليدل کيږي. په داسې حال کې چې په نورو انتخاباتي ټکټونو کې دا انډول په نظر کې نه دی نيول شوی.

درېيم؛ تجربه

په خپله ولسمشر غني د افغانستان په سياست کې تر ډېره دخيل پاتې شوی دی، تر څنګ يې مرستيالان هم هغه څوک دي چې په تېر کې په مهمو دولتي څوکيو يې دندې اجرا کړي دي او په کې تر ډيره بريالي دي. ښه بېلګه يې د کورنيو چارو وزارت پر مهال په دغه وزارت کې د امرالله صالح لخوا اصلاحاتو راوستل يادولی شو. د غني نور سيال ټيمونه هم په حکومتي پوسټونو د دندې ترسره کولو تجربې لري خو دومره په کې بريالي نه دي لکه څومره چې د اشرف غني د ټيم غړي بريالي دي.