په  ارګ کې د فساد نوی پړاو کله پېل شو؟ 

 پوره پنځوس کاله پخوا په شاهي نظام کې  تازه د ښوونځي څخه خلاص شوی وم ، کارنکور ته لا وخت ډېر و، د بېکارۍ او نادارۍ له وجې اړ وم ، چې د لنډ وخت لپاره  ځان ته کار پېدا کړم ، د کانو او صنایعو وزارت د کنټرول  شعبه کې  په یو خالي بست کې را ته کار پیدا او  مقرر شوم . په شعبه کې مونږ څلور کسان ( مدیر، دوه پخواني مامورین  او زه ) وو . میاشت لا  تېره نه وه، چې د ټولې شعبې کار مې په یواځې سر په غاړه واخیست . یوه ورځ مې د غرمنۍ وروسته  د تفریح پرمهال د شعبې په الماریو کې  په یو شمېر د لاسوندونو ډکو کارټنو، چې ګردونه او دوړې پرې پرتې وې ، سترګې ولګېدې . دا هغه اسناد وو ، چې کالونه مخکې باید چاڼ، محاسبه، کنترول او ارشیف ته لېږدول شوي وای. خو داسې مالومېده ، چې یو شمېر مامورینو پرې خواري کړې ، خو تر پایه یې په ځیر سره د کتلو او محاسبه کولو څخه ډډه کړې وه .  د یو پلوه د اسنادو  ډېروالی او د حساب د  ماشینو نه شتون  او د بل پلوه د موضوع د حساسیت له کبله د ټولو اسنادو د بشپړ او قانوني پړاوونو د سر ته رسولو ، ارزولو او محاسبه کولو مسئولیت ته چا غاړه نه وه اېښودې . دلته به د کار ثقلت ښایي هومره مطرح نه وه ، لکه څومره چې په راتلونکې کې د یو احتمالي پلټنې په ترڅ کې د یوې کوچنۍ  اشتباه د رابرسېره کېدو څخه  وېره ، ډاراو ترهه  پکار وه .  د کنټرول د شعبې دنده درلوده ، چې د خدماتي او  محاسبوي شعبو اسناد په ځیز سره  وڅېړي او نیمګړتیاوې یې د ځانګړو پوښتنپاڼو( استعلامونو ) له لارې مربوطه  ادارو ته د سمون او بشپړېدو لپاره واستوي .

 هیوادنۍ میني او د ځوانۍ احساساتو دې ته اړ ایستلم ، چې د دغه لاسوندونو د ټولو قانوني پړاونو د  بشپړولو چارې په غاړه واخلم ،

کله چې مې اسناد راوسپړل او ځغلنده کتنه مې پرې وکړه ، مامورین هم  تر یو برېده ملامت نه و ، په دې اسنادو کې ټول د هغه قیمتي ډبرو چې د ارګ د ځمکې لاندي پوړ کې ساتل کېدل او د وخت دربار وزارت له خوا د لزوم دید او اړتیا پصورت کې د یوې ځانګړې ادارې له خوا لمړی حواله او د شاهي مقام  معتبرو بهرنیو میلمنو او یا بل کوم چاته  ، چې مناسب  ګڼل کېدل د ډالۍ کېدو وروسته  د ارګ اړوند خونديځایو په خرڅ باید مجرا شوي وای  .

د ټولو قانوني مراحلو د ترسره کېدو او یقیني کېدو وروسته به په سره رنګ  د کنټرول شعبې د مدیر له خوا تائید کېدل. دا ټولې هڅې په دې موخه وې ، چې نه چېرې کومه ټنګه ( پول )  د اشتباه له  مخې لږه ا ویا زیاته محاسبه او کنټرول شوي نه وي او په راتلوونکي کې د کوم احتمالي پلټنو په ترڅ کې د  غیر عمدي تېروتنو د را برسېره کېدو له امله د کنټرول د چارو ماموین له کومو  ستونزو سره مخامخ  نه شي .

 لږه موده وروسته  په دوه بسته  لوړ امتیاز  د استخدام په نوم شعبې ته تبدیل شوم . او د کنترول شعبې سره مې اړېکې پرېشوې ،  له همدغه ځایه د سرتاسري کانکور وروسته د یوسکالرشیف نه په ګټه پورته اخستلو سره د لوړو تحصیلاتو لپاره له هېواده بهر واستول شوم  . او د داودخان د ټولې واکمنۍ پر مهال له هیواده بهر وم.  په دغه  پیرکې د ارګ دننه د لګښتونو چارې به څه ډول سمبالېدلې  مالومات نه لرم .

خود ثور پاڅون وروسته تر یونیم کال پورې چا د یو پول د بېځایه لګښت خوب هم  نه شو لېدلای ، او وروسته  نوخدای پوهېده ، خود یوې ژورنالستې سره په مصاحبه کې  پر ډاکتر نجیب الله باندې د حسن شرق  له خوا په ارګ کې د خوندي شوي ملي ثروت  د بیځایه کولو تور ، چې دا به تر کومه ځایه رښتیاوي  د ډېرو هیوادوالو پام  ځان ته راواړاوه .

خوکله چې  جهادیان کابل ته  راورسېدل او د کابل ښار اړوند شخصي ، خصوصي او ملي شتمنیو لوټ او تالان پیل شول ،  د صبغت الله مجددي د لنډمهاله ماموریت په لمړیو کې کوم هېواد د مرستې په توګه د څوسوه زره  ډالرو چک ارګ ته  ډالۍ کړی و.  زما یو دوست ، چې په یوه فابریکه کې په کار بوخت و وایي :  کله ، چې  د پېسو د دغه چک څخه خبر شوم په  سبا مې د یو بل چا په ملتیا او مرسته ځان ارګ ته  ورورساوه ترڅو دغه ډالر د یوې  فابرېکې د بیا رغونې ( ريکنسټرېکشن ) لپاره ، چې تخنیکي ــ اقتصادي  څېړنې یې تر یو برېده د مخه بشپړې شوې وې  وغواړم  ، صبغت الله مجددي  ( چې اوس مړ دی )  وعده  وکړه ، خو په دوهمه ورځ ، د لیکلي امر اخستلو په پار ورغلو د پېسو( ډالرو) چک له ارګ څخه   ژوندی ورک شوی و او پته یې ونه لګېده ، چې چک څه شو ، په ارګ کې د پېسو د غلا نوی پړاو له همدې چکه پېل شو“ ، خو بیا  د بې واکه واکمن برهان الدین  رباني په پاد شاهي کې زما (لیکوال ) سره یوځای د صدارت په نظارت خانه کې د حزب اسلامي ګوند اړوند یو بل کس خپل لیدلو حال  دا ډول بیانوي : چې دی د  روس د اشغال پر مهال پخوا هم څو کاله په پلچرخي زندان کې بندي   و ، خو کله چې د کابل په ښار کې د جهادیانو انډوخر پېل شو، هغه هم له زندانه  په داسې حال کې ، چې د کابل ښار دولتي ودانۍ ، ادارې ،  تصدۍ او فابرېکې یو پر بل پسې د جمعتیانو،  نظاریانو او وحدتیانو له خوا لوټ کېدلې ، راخلاص شوی و او هڅه یې کړې وه ، چې  ارګ ته د ده په وینا د دوه درې کسانو سره یوځای ننوځي او د ارګ یو برخه په خپله ولکه  کې راولي ، خو دوئ کم او د نظاریانو شمېر ډېر و، نو یې ونشو کولای د هغوی په مقابل کې  مقاومت وکړي ،چې په پایله کې د نظاریانوله خوا نیول کیږي او بیا ځل زندان ته اچول کیږي . نوموړي د ارګ د چور او چپاول د تراژیدۍ  د خپلو سترګو لیدلی حال ټکي په ټکي بیان کړ ، جالبه  خویې لا دا ، چې د ټولو لیږدیدونکو توکو د لوټ او تالان  تر څنګ یې ټولې غالۍ او میزونه په منځ ټوټه  او په خپلو منځونوکې سره ووېشل  .

. که څه هم له  ارګه بهر هر څه مونږ په خپلو سترګو لیدل او د هغه موسسې چې ما پکښې کار کاوه یو زیات شمېر لوی او وړې عرادې موټرې ، د ملیونونو افغانیو په  ارزښت  په لکهاو متره ټوکران ، د میلیونو ډالرو په ارزښت احتیاطې پرزې او د خرادۍ  ماشینونه په لوټ  او په پاکستانیانو وپلورل شول  . یوه ورځ د وخت د ارګ بې واکه واکمن  ته د دغه فابرېکې یو مسـؤل کس ورغلی و او د چور او چپاول  څخه د مخنیوي لپاره یې ترې مرسته غوښتې وه ، خو په ځواب کې یې  ورته  ویل و  :  „  زه د چمن حضوري  هاخوا چا  ته نشم ویلای ، چې دا کار وکړه او دا کار مه کوه „  ، ډېر وخت لا نه و تېر شوی  ، چې فابریکه یې د شپې له خوا د اور خوراک وګرځوله اوپه نیم ساعت کې نږدې  درې زره کارکوونکو خپل کار له لاسه ورکړ  او د هغه  وخت  هڅې اوخوارۍ  ، چې  د هرې لګول شوې افغانۍ پسې به  ( شونټۍ) راخیستل کېدله په سیند لاهو شوې  .

ښایي کله ، چې په  لمړي ځل  طالبانو قدرت  تر لاسه کړی وي،  په ارګ کې به یې  هېڅ شی نه وي  موندلي .  خو کله چې د تروریزم سره د مبارزې په پلمه افغانستان یو ځل بیا اشغال کړلای شواو تش په نامه جهادیان او حرفوي غله ، چې د جهاد له وخته او د خپلمنځي  جنګونوپر مهال غربیانو ته ښه معلوم ول ، د بن په کنفرانس کې   په افغانانو حاکم او بې کچې باد راوړلو  ډالرو لړۍ  پېل  شوه ، د دې تر څنګ  ارګ ته هم په پټه  د بېلابېلو سرچینو له خوا د نقدو ډالرو دروازې پرانستل شوې ، او پرته له دې ، چې د دولت اړوند  په کوم ځانګړی بانکي حساب کې خوندي کړلای شي ،  لکه د یو شخصي  ملکیت  په توګه   د حساب  او روڼتیا پرته  په جیبونو کې واچول شوې  .  تر ډېره دا خبره پټه پاته وه ، خو کله ، چې دا موضوع بربنډه شوه ، نو ښاغلي حامدکرزي  پرې  په ډېر ماهرانه ټوګه ګواکې ، چې هېڅ خبره نه ده ، اعتراف وکړ . خو تر پایه  د دغه  ډول پېسو حساب ملت ته چا ورنه کړلای شو . او په دې ورځو کې په  یو بېله بڼه په ارګ کې  د ۹۱ کود نه د ناوړه  ګټې پورتکونې آوازو خورا ډېر زور اخیستی دی . وبه ګورو ، چې ارګ  د دغه تورونو په اړه ملت ته څه سپیناوی ورکولای شي .

 خو کله چې د دولتي واکمنۍ په مرکز ارګ کې  حساب ورکولو ته غاړه نه ایښودل کیږي څنګه کېدای شي ، چې له ارګه بهر دې د فساد اوغلاو مخه ونیول  شي.  د دولت  په تشکیلاتي جوړښت  کې  ټولو ټومبل شوو کسانو ، چې لا د مخه یې د لوټ او چپاول سره پوره اشنایي درلوده او اوس په خلاص لاس ټول باد راوړي ډالر په دې او هغه نامه لوټ  او د ملیاردونو ډالرو په ارزښت  د لېږدیدونکو او غیر منقول شتمنیو خاوندان شول . د نړۍ بانکونه یې له پېسو ډک  او په معذرت سره داسې هم ویل کیږي ، چې د ډېرو لامېرمنې د ارایش لپاره د دوبۍ په چکر هم ځي .

د دې پورتنۍ لیکنې نه مې هدف دا دې ، چې که  به پخوا د دولتي ملکیت یا شتمنۍ نه چا  بېځایه ګټه پورته کوله  اویا که به کوم  خس دزد  په فساد ملوس و ، نو تر یو برېده به یې د  پلټنو په ترڅ  کې د رابرسېره شوو نیمګړتیاوو څخه  وېره درلوده ، خو اوس اوښان په  بډه وهي  او سرې سترګې ګرځي  .

لعنت پر داسې یو فاسد نظام  .