نمونه های از حمايت همه جانبۀ  انگليس ها از

نمونه های از حمايت همه جانبۀ  انگليس ها از رژيم خاندانی در دوران جنگ دوم جهانی

(از لابلای اسناد آرشيف انگلستان)

به تاسی از  پاليسی مخفی نگهداشتن مناسبات رژيم خاندانی  نادرشاه  و اطمينان قاطع انگليس ها از بقای رژيم حاکم در افغانستان ، درينجا به چند نمونۀ از اسناد آرشيف انگلستان اشاره ميکنيم که حاکی از همکاری ها و اقدامات  گستردۀ  حمايت انگليس ها در زمينه های مختلف استخباراتی، سياسی و نظامی ميباشد.

سند اول: دستگيری مخالفين رژيم خاندانی در هند بريتانوی

سفير انگلستان در تلگرام سريع شماره ۴۶۱ مؤرخ ۲۹ ماه اگست ۱۹۳۹مينويسد که « اگر غلام احمد خان [پسر والی علی احمد خان – زمانی] در هندديده شود، دولت افغانستان خواستار دستگیری اش ميباشد. وی وبرادرش فضل احمدبه تازگی از کابل ناپدید شده اند و گمان می رود که  به همراهی سيد عبدالله چنداول با یک موتر فورد سياه رنگ به رانندگی  رحمت الله جاجی  [يک عضو خانوادۂ  سربلند خان جاجی ـ زمانی] از طریق تورخم به هند می روند.  آنهاهمچنین ممکن است سعی کنند از مسیرهای غیرمجاز وارد هند شوند.

به نظر می رسد که آنها با محمد کریم  ارتباط دارند، کسی که  در توطئه ای علیه دولت فعلی دستگیر شده است. همچنین گمان می‌رود که آنها با افغان‌ های [هوادار غازی امان الله خان] که اکنون در تیراه اند  و خوشحال خان ارتباط داشته باشند.»

سفير درين تلگرامش همچنان به چند فقرۀ  از راپورهای  آتشۀ  نظامی سفارت انگليس در کابل حواله داده است که به تاريخ های چهارم و ۲۶  ماه اگست فرستاده شده اند. سفير همچنان از پيشنهاد هاشم خان ياد آور ميشود که  آنها ممکن است تلاش کنند از حساب های پدرشان در بانک های هند پول بردارند. (تلگرام شماره ۴۶۱ مؤرخ ۲۹ ماه اگست ۱۹۳۹ سفير انگليس در کابل).

سند دوم : آمادگی عليه لشکر افريدی های تيراه

در تلگرام دفتر خارجه هند بريتانوی به سفير انگليس در کابل اطلاع داده ميشود که  «حکومت هند همچنان از تمام اقداماتی استفاده ميکند که گروپ  طرفدار حکومت افغانستان  در “تيراه” را [به مقابل گروپ طرفدار غازی امان الله خان – زمانی] تقويت نمايد. حکومت هند بريتانوی همچنان از حکومت افغانستان ميخواهد تا خودشان هم [پوسته های نظامی] “دگه” و “کهی”   را تقويت نموده و در صورتی که لشکر از خط ديورند گذشته وارد ننگرهار شود، آمادگی عمليات هوائی را داشته باشد».

در پاراگراف دوم اين تلگرام آمده است «چنانچه شما ميدانيد دو پسر ديگر علی احمد جان تا اين اواخر در آلمان بودند، شواهد بيشتری وجود دارند که تاسيس يک مرکز هواداران امان الله خان در “تيراه” شايدبه تحريک دشمنان ما  و شايد ايتالياوی ها بوده و آغاز کمپاين  برانداختن  سلطه يحيی خيل و برهم زدن اوضاع قبايل سرحد باشد».

درين تلگرام حکومت هند بريتانوی ، همچنان  نگرانی عميق خود را راجع به اختلافات درونی آل يحيی و فرار ظاهری شاه محمود خان ، برادر هاشم خان،  اظهار داشته است.

در تلگرام علاوه شده است که «خرسند خواهيم شد بدانيم که آيا حکومت افغانستان قادر خواهد شد تا شبيه به حکومت ايران يک اعلاميۀ  رسمی را بنشر بسپارد.   در آن اعلاميه از تصميم اعلان بيطرفی حکومت ايران اطلاع داده شده و ضميمۀ  مکتوبی به تمام اتباع خارجی مقيم ايران خبر داده شده بود تا بدون درنظرداشت مقام شان بايد شديدا   بيطرفی ايران را رعايت نموده  و از هر اقدام خلاف اين بيطرفی خودداری کنند.». (تلگرام شماره ۲۵۷ مؤرخ ۷ سپتمبر ۱۹۳۹ به سفير انگليس در کابل).

سند سوم: تقاضای عمليات شديد و فوری نظامی انگليس ها و عواقب احتمال قيام عمومی در مشرقی

درين تلگرام فوری سفير انگليس در کابل ميخوانيک که  «صدراعظم [هاشم خان]  عصر امروز اظهار داشت که لشکر افريدی ها در نکات آتی از سرحد عبور نمودند:

(الف) کوتل “تبۍ” نزديک “خيبر”، (ب) “پيخه” جائيکه جنگ بين دو جناح ادامه دارد و (ج) به استقامت “ده بالا” در نزديکی “پاړاچنار” جائيکه لشکر در آن از دو استقامت پيشروی ميکنند.

صدراعظم شديدا  نگران است که چرا ظاهرا هيچ اقدامی در آنطرف خط برای توقف و يا پس گشتاندن آنها صورت نگرفته است . او بسيار ترس داشت که اگر حکومت هند بريتانوی دست به اقدامات فوری و خيلی شديد نزند، تاثير آن در ولايت مشرقی فاجعه بار خواهد بود. او بصورت خاص تقاضا دارد به شينواری ها دستور مخالفت با قوای مخاصم داده شود.  او همچنان نشاندهی کرد که عمليات عاجل از انتشار چنين اعمال به مهمند و قبايل ديگر هردو سمت سرحد جلوگيری خواهد کرد.

من تا حال از هيچ نوې عمليات نوع نظامی از طرف مقامات ايالت سرحدی شمال غربی کدام اطلاعی ندارم. از معلومات راجع به اوضاع ممنون خواهم شدو از حکومت هند بريتانوی ميپرسم که آيا در شرايط موجود، خطر جنگ با افريدی ها را نسبت به خطر شديدسقوط اين حکومت [خاندانی] ترجيح نميدهند که در نتيجۀ  قيام عمومی در ولايت مشرقی متصور است. (تلگرام فوری شماره ۵۱۱ مؤرخ ۸ ماه سپتمبر سال ۱۹۳۹ سفير انگليس در کابل).

منابع:

آرشيف انگلستان، مجموعۀ  تهدید شورش توسط حامیان امان الله پادشاه سابق در افغانستان  و شورش های قبایل مختلف  در سال ۱۹۳۹:

• تلگرام شماره ۴۶۱ مورخ ۲۹ ماه اگست ۱۹۳۹ سفير، کابل به دفتر خارجه در شيمله (پايتخت تابستانی هند بريتانوی)
• تلگرام شماره ۲۵۷ مؤرخ ۷ سپتمبر ۱۹۳۹ به سفير انگليس در کابل
• تلگرام فوری شماره ۵۱۱ مؤرخ ۸ ماه سپتمبر سال ۱۹۳۹ سفير انگليس در کابل

(پايان)