د ورېښمو لار

خو ویل کیږې دا هغه لار ده چې افغانان او نړیوال یې د وریښمو د لارې په نامه پيژني، چې دا لار درې غټ بر اعظمی یا لویی وچې سره نښلول.
تاریخ یې :- ویل کیږی اريايانو 5696 کاله مخکې د بلخ ښار جوړ کړ وروسته بیا د مېلاد څخه کابو 200 کاله وړاندې اريايانو د افغانستان، ايران او هند په سيمو کې خپاره شول او د يادو سيمو تر منځ د ځمکنيو لارو په جوړولو سره يې خپلمنځې اړيکې او راکړه ورکړه پيل کړه.
د چين هان امپراطوري د 206 کاله مخکې تر میلاد آن تر 24 مېلادي کلونو پورې د مرکزي آسيا او اريانا لور ته تجارتي لارې وغځولې چې یو مهم کار یې همدا د وریښمو لار جوړول وه.
د ورېښمو لارې په 8 نقطو کې د افغانستان له پولو څخه تېرېږي
1. له ترمز څخه بلخ ته
2. له مروې څخه هرات ته
3. نېشاپور څخه هرات ته
4. له کوټې او بولان څخه کندهار (پخواني بُست) ته
5. له بنو څخه د ګومل درې او خوست له لارې غزني ته
6. له پېښور څخه ننګرهار ته
7. له کاشغر څخه فيض آباد ته
8. او له خُتن څخه تاشقرغان، کندز او بلخ ته
د ورېښمو لارې له پورتنيو 8 نقطو څخه تر ننوتلو او له بېلابېلو ولايتونو څخه تر تېرېدلو وروسته بیا په کابل کې له يو بل سره يو ځای کیدل.
#ګټه :- دا اوږده او تاریخي لاره د افغانستان لپاره خورا ګټور وو او دي چي د دې لاري پواسطه د ختیځي اسیایې هیوادونه افریقا او اروپا د تجارت او راکړې ورکړې لپاره سره نښلول.
مساخت :- د ورېښمو لار په خپله ټوله 8000 کیلو میټره فاصله کي یې(970) کاروان سرایونه درلودل چې مسافر به پکښې تم کیدل.
اهمیت :- پر همدې لارې نه یوازي سوداګرو سفر کاوه، بلکي پر همدې لار به د دریو لویو وچو د هیوادو شاهانو، د هیوادونو استازو او د هنر او ادب څښتنانو لیکوالانو او تاریخپوهانو هم سفرونه کول.
په تیر وخت کې هر هغه هیواد به مکلف و چي به همدا لار یې په خپله جغرافیه کي تیره سوې وه د مسافرو لپاره ښکلی کاروان سرایونه جوړ کړي تر څو له همدې ادرسه د نړۍ د تمدنونو سره اشنا او په اقتصادي لحاظ وصل وي، همدا کاروان سرایونه به په ځینو جغرافیو کښي دومره ښکلی او په یوه خاصه پاملرنه جوړ شوی وه چی کټ مت به د یوه بادشاه ارام سرای ته ورته وه، دغه کاروان سرایونو کې به ښکلی ښکلی حمامونه، د خاصو میلمنو لپاره به ځانګړي اتاقونه، دکانونه، ټیلګراف، د طبیبانو محل به یې درلو ورسره د حیواناتو او انسانانو لپاره به یې هر ډول خواړه لرل، ځینو کاروان سرایونو به حتا د شاهانو د زرګونو میلمنو لپاره لوی اشپزخانې او د رقص او موسیقي لپاره ځایونه او خانقاوي لرلې دا بیا نو د هغه هیواد په فرهنګ و تمدن پوری اړه درلود.
نوټ :- که یو ځل بیا هم دغه لار جوړ شو افغانستان به د نړۍ سره سیال سي دا بیا هغه وخت دی چې افغانستان به د نړۍ د نورو اقتصادی هیواد تر څنګ یو پیاوړی اقتصادی هیواد شي.