نلی بلای

نلی بلای (به انگلیسی: Nellie Bly) (زاده ۵ مه ۱۸۶۴ با نام الیزابت جین کوکران – درگذشته ۲۷ ژانویه ۱۹۲۲) روزنامه‌نگار و صنعتگر و مخترع و خیر و نویسنده مشهور آمریکایی بود. او در انجام دو کار شهرت دارد: شکستن رکورد سفر به دور دنیا در شبیه‌سازی رمان ژول ورن[۱] و یک تحقیق که در آن او خود را به دیوانگی زد تا بتواند یک آسایشگاه روانی را از داخل مورد مطالعه قرار دهد. او در جوانی به پیشنهاد خودش و با به خطر انداختن جان خود، با روزنامه پولیتزر قراردادی امضا میکند تا دست به افشاگری وضعیت یک آسایشگاه روانی در جزیره بلک ولز (امروزه جزیره روزولت نامیده میشود)در نیویورک بزند. او خود را به دیوانگی زده و در این آسایشگاه به مدت ده روز بستری میشود. شدت شکنجه در این آسایشگاه موجب فراموشی موقت او شده ولی او توانست از آن مکان جان سالم به در برد و مشاهدات خود را در کتابی با نام ده روز در دیوانه خانه به چاپ رساند. این کتاب موجب شهرت یک شبه او در آمریکا گردید و او را تبدیل به اولین روزنامه نگاران مشهور جهان نمود. افشاگری مخفیانه او اولین نوع افشاگری جنجالی در تاریخ آمریکا محسوب میشود. همچنین این افشاگری موجب اصلاح شیوه های سلامت ذهن در سطح جهانی گردید. در نتیجه اقدام او هیات منصفه ای به بررسی وضعیت آن آسایشگاه پرداخت و آن را تعطیل نمود. فیلم فرار از دیوانه خانه در سال 2019 با بازی کریستینا ریچی بر پایه این اتفاق ساخته شده است. دولت آمریکا به منظور تجلیل از فعالیت روزنامه‌نگاری شجاعانه وی، یک تمبر پستی به نام و یاد وی منتشر کرده‌است که عکس «نلی بلی» بر روی آن چاپ شده‌است. همچنین در سال 1998 نام او در تالار مشاهیر زنان به ثبت رسید.
********************
کارل هاینریش مارکس (آلمانی: Karl Heinrich Marx؛ ۵ مه ۱۸۱۸ – ۱۴ مارس ۱۸۸۳) فیلسوف، اقتصاددان، تاریخ‌نگار، جامعه‌شناس، نظریه‌پرداز سیاسی، روزنامه‌نگار و سوسیالیست انقلابی آلمانی بود. او در شهر تری‌یر در آلمان متولد شد و در دانشگاه به تحصیل حقوق و فلسفه پرداخت. در ۱۸۴۳ با جنی فون وستفالن ازدواج کرد و به دلیل نوشته‌های سیاسی‌اش، از او سلب تابعیت شد و به همین جهت دهه‌ها به همراه همسر و فرزندانش در تبعید در لندن زندگی کرد. در لندن، او با همکاری فریدریش انگلس به بسطِ اندیشه‌هایش پرداخت، نوشته‌هایش را منتشر کرد و در کتابخانه موزه بریتانیا به تحقیق پرداخت. معروف‌ترین نوشته‌های او مانیفست حزب کمونیست (چاپ ۱۸۴۸) و اثر سه جلدی سرمایه (۱۸۶۷–۱۸۸۳) هستند. تفکرات سیاسی و فلسفی مارکس تأثیری شگرف بر تاریخ روشنفکری، اقتصادی و سیاسی دوره‌های پس از او گذاشت و نام او به شکل صفت، اسم عام و نام مکتب اجتماعی به کار می‌رود.
میراث اصلی مارکس از هگل، استادی که هرگز او را ندید، دیالکتیک بود. مفهومی که خود هگل هم آن را از افلاطون وام گرفته بود. دیالکتیک نوعی از استدلال است، که به آن روش حالت متضاد هم می‏‌گویند. یک وضعیت وجود دارد، که آن را تز یا عقیده می‏‌نامیم. روبه‌‏روی آن یک عقیده متضاد و معکوس وجود دارد، که آن را آنتی‌‏تز یا وضع مقابل می‏‌نامیم. از تقابل میان این دو وضع متضاد، وضعیت جدیدی پدید می‌آید، که آن را سنتز می‏‌نامیم. به عقیده هگل و بعد از آن، مارکس، این وضع جدید در سطحی بالاتر از وضع قبلی قرار دارد. هگل دیالکتیک را یک سیر واقعی می‌‏داند، که حوادث جهان تابع آن است. پس نگاه هگل به تاریخ جهان این‏‌گونه است، که هر ملتی وضعیتی دارد و با رشد و توسعه ملت‏‌ها وضع مقابلی پدید می‏‌آید و از دل نزاع و کشمکش و استدلال میان آن‏‌ها، تمدن جدیدی ساخته می‏‌شود. این تمدن جدید، نظامی بالاتر و عالی‌‏تر از هر دو وضع قبلی دارد. در نظر هگل این مسیر تا بی‏نهایت ادامه دارد.

آن چه مارکس به این نگاه اضافه کرد، مفهوم طبقه بود. هگل تاریخ دنیا را تاریخ رقابت میان دولت‌‏ها می‏‌پنداشت، اما مارکس تاریخ دنیا را تاریخ رقابت میان طبقات می‌‏دید. به این صورت که جوامع پادشاهی، به طبقات حاکمان، محرومان و بردگان تجزیه شد. در نتیجه این نزاع جوامع فئودالی پدید آمد. این جامعه خود به طبقات مالکان و بردگان تقسیم شد. از کشمکش این دو گروه نیز، سرمایه‌‏داری جدید به وجود آمد. اکنون نیز این جامعه، به طبقات کارفرمایان و کارگران تقسیم شده است. از نظر پیروان مارکس، جامعه جدید، از نوع سوسیالیسم مارکسی خواهد بود. کتاب مارکسیست‌ها(نشر نو) توضیحات خوبی درباره پیشینه این اندیشه و انواع آن ارائه داده‏است.
*-************************
سورن کیرکگورد (به دانمارکی: Søren Kierkegaard) ‏(۱۸۱۳–۱۸۵۵)، که به کیرکگارد (søren kierkeɡaard) نیز معروف است، فیلسوف مسیحی دانمارکی، کسی که با وجود، انتخاب، و تعهد یا سرسپردگی فرد سروکار داشت و اساساً بر الهیات جدید و فلسفه، به خصوص فلسفهٔ وجودی (اگزیستانسیالیسم) تأثیر گذاشت. از وی بعنوان پدر اگزیستانسیالیسم یاد می‌شود.
کتاب‌شناسی
مفهوم آیرونی، با ارجاع مدام به سقراط، صالح نجفی (مترجم)، تهران: نشر مرکز
یا این/ یا آن (۱۸۴۳) ترجمه صالح نجفی، نشر مرکز
ترس و لرز (۱۸۴۳) ترجمه عبدالکریم رشیدیان، نشر نی
تکرار (کتاب) (۱۸۴۳)ترجمه صالح نجفی، نشر مرکز
مفهوم دلهره (۱۸۴۴)[۷]
پاره‌های فلسفی (۱۸۴۴)
مراحلی در مسیر زندگی (۱۸۴۵)
پی‌نوشت‌های ناعلمی پایانی بر پاره‌های فلسفی (۱۸۴۶)[۸]
تجربه در مسیحیت (۱۸۵۰)[۹]
بیماری تا سر حد مرگ (۱۸۴۹) ترجمه مسعود علیا، نشر بیدگل
******************************
هنریک آدام الکساندر پیوس سینکیه‌ویچ (به لهستانی: Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz) (زادهٔ ۵ مه ۱۸۴۶ – درگذشته ۱۶ نوامبر ۱۹۱۶)، روزنامه‌نگار و رمان‌نویس لهستانیِ برندهٔ جایزهٔ ادبی نوبل است. بنیاد نوبل علت اعطای جایزهٔ نوبل در ادبیات به وی را، «خدمت و شایستگی برجستهٔ وی به عنوان یک نویسندهٔ حماسی» اعلام کرده‌است.
آثار
آتش و شمشیر (۱۸۸۴)
سیلاب (طوفان) (۱۸۸۶)
پان میشل (۱۸۸۸)
به دور از تعصب (۱۸۹۱) ترجمه آیین قبادی، انتشارات افراز ۱۳۹۶
هوس‌های امپراتور (به کجا می‌روی) (۱۸۹۵)این رمان که در لیست ۱۰۰۱ کتاب که باید قبل از مرگ بخوانید قرار دارد، دارای سه ترجمه به فارسی می‌باشد .
۱- حسن شهباز انتشارات امیرکبیر (چاپ اول آن تحت عنوان هوسهای امپراتور سال ۱۳۳۳)
۲- ترجمه و اقتباس بهرام افراسیابی و تحت عنوان هوس‌های امپراتور انتشارات سخن
۳- مهدی علوی انتشارات سمیر.
بچه‌های خاک (۱۸۹۵)
تصویری از آمریکا
با آتش و شمشیر
طوفان نوح