د بښنې نړیواله ټولنه: له ښځو او نجونو سره د طالبانو چلن باید بشر ضد جنایت وبلل شي

د بښنې نړیوالې ټولنې ویلي، له ښځو او نجونو سره د طالبانو چلند باید بشر ضد جنایت وبلل شي. دا څرګندونې په یوه تازه رپوټ کې شوي چې د بښنې نړیوال سازمان او د حقوقپوهانو د نړیوال کمېسیون له لوري چمتو شوی دی.

په دغه ۶۲ مخیز رپوټ کې د طالبانو له خوا د افغان ښځو او نجونو د حقونو د محدودیدو جزییات یاد شوي او ویل شوي دي چې باید یې په تړاو د احتمالي بشری جرمونو په توګه پلټنې وشي.

د بښنې نړیوالې ټولنې او د حقوقپوهانو د نړیوال کمېسیون تازه خپور شوی رپوټ په دې ټینګار کوي چې ښځو او نجونو سره د طالبانو د رژیم چلن باید نړیوالو قوانینو سره سم د بشری ضد جنایتونو او جنسیتي کړونې په توګه وپلټل شي.

دغه رپوټ چې ”د ښځو پر وړاندې د طالبانو جګړه ” نومول شوی، پر نجونو او مېرمنو د طالبانو د محدودیتونو انځور وړاندې کوي او وايي څرنګه د ښځو او نجونو له حقونو د سرغړونو سربېره، په زوره د هغوی تري تم کول، زندان ته اچول، ربړول او ورسره شوی نور ناسم چلن د جرمونو د نړیوالې محکمې د قوانیونو پر بنسټ بشر ضد جرمونه او جنسیتي کړونې سره اړخ لګوي.

په تازه خپاره شوي رپوټ کې د ۲۰۲۱ م کال له اګست میاشتې د ۲۰۲۳ م کال تر جنورۍ پېښې په پام کې نیول شوې دي. د رپوټ چمتو کوونکي وايي، د ملګرو ملتونو او مدنې ټولنو له لوري د ترلاسه شویو زیاتېدونکو معتبرو لاسوندونو پر بنسټ دې پرېکړې ته رسېدلي.

د بښنې نړیوالې ټولنې او د حقوقپوهانو نړیوال کمېسیون د جرمونو د نړیوالې محکمې پر څارنوالانو غږ کړی چې د جنسیتي کړاو بشري ضد جرم دې، د افغانستان روانو حالاتو په تړاو خپلو روانو پلټنو کې ور زیات کړي.

دې دواړو ادارو همداراز له نورو هېوادونو غوښتي چې د قانوني لارو چارو په کارونې سره د طالبانو د غورځنګ هغه غړي محاکمه کړي، چې د نړیوالو قوانینو پر بنسټ پرې د جرمونو د ترسره کولو شک کېږي.

طالبانو دغه تازه رپوټ ته لا کوم غبرګون نه دی ښودلی، خو په تېر کې یې دا ادعاوې رد کړې چې ګواکې د دوی په واکمنۍ کې ښځو سره تبعیضی یا توپیري چلن کېږی او دا یې پر واقعیتونو نه ولاړې څرګندونې او تبلیغات بللي دي.

خو د بښنې د نړیوالې ټولنې مشرې اېګنېس کالامارد ویلي: ”ښځې افغانستان کې له کار او زدکړو منع شوې، د ازاد تګ راتګ مخه یې نیول شوې، بندیانې شوې، او د طالبانو د تګلارو پر وړاندې د خبرو او یا مقاومت له امله ترۍ تم کړل شوې او یا هم کړول شوې دي. ”

اغلې کالامارد زیاته کړې دا کړنې سمبال شوې، پراخې او منظمې دي، چې په وینا یې دا نړیوال جرمونه دي.

د حقوقپوهانو د نړیوال کمېسیون مشر سنتیاګو اې کانتون بیا وايي: ”د طالبانو کړنې د جنسیتي کړونې د جرم شته پنځه معیارونه پوره کوي او مهمه ده چې د عدالت د پرځای کولو لپاره اړین ګامونه پورته شي. ”

رپوټ همداراز د نړۍ پر هېوادونو غږ کړی چې له افغانستان ورتلونکې ښځې کډوالې دي او باید د دوی پناه غوښتنې ته مثبت ځواب ووايي.