سارق ادبی بی‌رو و این خواب گران خواب برده‌گان
جلسه پاسداری از مولانا در غیابت نماینده با صلاحیت برګزار می‌شود
روزنامه سرخط
حدود دو سال پیش خبری پخش شد مبنی بر اینکه مرکز اسناد ملی ایران با توافق ترکیه مثنوی معنوی و دیگر آثار شاعر و از جمله مشاهیر افغانستان را به عنوان میراث فرهنگی مشترک هر دو کشور در یونسکو ثبت می‌کنند. ایران بازیگر اصلی این سناریو بود و پس از عکس‌العمل‌ها در افغانستان، این موضوع برای مدتی خاموش شد.
قرار بود به تاریخ چهارم و پنجم قوس سال جاری؛ نشست دفاعیه با حضور نماینده‌گان سه کشور افغانستان، ایران و ترکیه در شهر استانبول در ترکیه برگزار شود تا معلوم گردد که کدام کشور میراث‌دار این افتخار است. دولت افغانستان دو نماینده‌اش را جهت اشتراک در این نشست معرفی کرد، ولی نسبت مشکلات فرصت اشتراک هر دو نماینده از دست رفت. برای فعلاْ هیات دیپلوماتیک سفارت افغانستان مقیم ترکیه در این جلسه اشتراک می‌ورزد.
مولانا جلال الدین محمد بلخی، ملقب به مولوی و مولانا، در سال ۱۲۰۷ میلادی مطابق با ۶۰۴ هجری قمری در بلخ متولد شد. نسبت مشکلات سیاسی یکجا به خانواده‌اش به نیشاپور رفت و مدتی بعد به شام و سپس در قونیه در ترکیه مسکن گزید. بیش‌ترین عمرش در همینجا سپری کرد، تا آنکه در سال ۱۲۷۳ میلادی در همانجا به ابدیت پیوست.
از این بزرگ مرد، صوفی، مولوی، مولانا و از جمله مشاهیر نامور تاریخ افغانستان سیزده اثر برجا مانده که مشهورترین و پرخواننده‌ترین آن؛ «مثنوی معنوی، فیه ما فیه و کلیات شمس تبریز» بوده است.
ایران چنین استدلال می‌کند: «مولوی، زاده بلخ (خراسان در ایران بزرگ و افغانستان کنونی) افتخار بس بزرگ است.» هرچند ایران تا حال رسماً اعلام نکرده که مولانا جلال‌الدین محمد بلخی از ایران است، اما این مساله در خفا چنین است.
بنا براین؛ در جهت انحصار هویت مولانا و کسب افتخار آثار مولوی در سازمان یونسکو تلاش‌های بی دریغ و بی مفهوم انجام داده است. دفتر اسناد ملی ایران در ادامه این جد و جهد در سال ۱۳۹۵ خبر داد که تهران و انقره بر ثبت آثار این شاعر در سازمان یونسکو «سازمان تعلیمی و فرهنکی ملل متحد» به عنوان افتخار مشترک به توافق رسیده اند. حدود دو سال از این تاریخ گذشت و یونسکو اجلاس دو روزه دفاعیه را مورخ چهار و پنج ماه جاری خورشیدی در استانبولِ ترکیه تدارک دید.
وزارت اطلاعات و فرهنک در مکتوب مورخ هفدهم عقرب سال جاری از وزارت تحصیلات عالی خواست تا شخصی را برای اشتراک در این نشست معرفی نماید. این مکتوب سیزده روز بعد از سوی پوهنتون کابل پاسخ شد و در آن پوهاند عبدالقیوم قویم استاد پوهنځی زبان و ادبیات دری پوهنتون کابل به حیث نماینده افغانستان معرفی گردید. محمد صابر مومند سخنګوی وزارت اطلاعات و فرهنګ می‌ګوید، آقای قویم نسبت مریضی که عاید حالشی ګردیده بود، از اشتراک در این نشست ابا ورزید، اما یافته‌های سرخط نشان می‌دهد که در عوض؛ پوهنمل عطا محمد پویا از اساتید دیگر پوهنځی متذکره به عنوان نماینده افغانستان در این اجلاس دفاعیه در حالی معرفی ګردید که تنها دو روز برای برګزاری این جلسه باقی مانده بود.
پوهنمل عطا محمد پویا به سرخط می‌گوید: «در مدت کم با آنکه باید به آرشیف و اسناد مراجعه می‌کردم، پیشنهاد اشتراک در این اجلاس را پذیرفتم. فرصت بسیار کم بود و حتی اخذ ویزه به علت فرصت کم ناممکن به نظر می‌رسید. این سفرم نسبت کمبود وقت انجام نشد.»
حتی در صورت غیابت نماینده افغانستان در این اجلاس هیچ تصمیمی مبنی بر ثبت آثار مولانا جلال‌الدین محمد بلخی ممکن نبود، اما این تعلل و خواب گران خواب برده‌گان قابل تامل است. محمد صابر مومند، سخنګوی وزارت اطلاعات و فرهنګ به سرخط می‌گوید، شخصی بنام روستایار از کادمی علوم جهت اشتراک در این نشست معرفی شد، ولی نسبت اینکه طی مراحل اسناد سفر شخص او زمانګیر است، هیاتی از سفارت افغانستان مقیم ترکیه در این نشست اشتراک می‌کند. این هیات بدون شک به سطح پایین‌تری در این جلسه از افغانستان نماینده‌ګی می‌کند.
دکتور حلیم تنویر، تاریخ نویس و ادیب چیزه‌دست به سرخط می‌گوید، ایران در تلاش هویت زدایی افغانستان است. او می‌گوید: «ما نمی‌توانیم جلو تلاش ایران را بگیریم، اما آنچه وجیبه‌ای ما است، آن‌را نباید از نظر انداخت. ایران زمانی تلاش برای کسب این افتخار دروغین را آغاز کرد که افغانستان از عضویت دایمی در سازمان یونسکو به دلیل حق‌العضویت گزاف انصراف داد. به این ترتیب، ایران حالا هر انچه بخواهد در سازمان یونسکو انجام می‌دهد و حتی به صورت غیرمسوولانه از افغانستان نماینده‌گی می‌کند، ولی این را هم باید خاطر نشان سازم که یونسکو این افتخار را به کشور مستخق «افغانستان» داده و مخالف ثبت آن بنام ایران است.»
مورخین بر این باور اند که بلخ «افغانستان امروزی» زادگاه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی بوده و این شاعر و صوفی در نثر و نظمش در وصف بلخ گفته است، انچه دلیل قوی برای سارق ادبی به حساب می‌آید.
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
