افراط‌گرایی، در قلب نهادهای اکادمیک

پولیس ولایت کابل دیروز در موتر یکی از استادان پوهنتون کابل بمب پیدا کرد. این بمب کشف و خنثی شد و گفته می‌شود که به قصد ترور، این ماین در موتر جاساز شده بود. حشمت ستانکزی، سخنگوی پولیس کابل گفته که این ماین در موتر یکی از استادان پوهنځی ژورنالیزم جاسازی شده و تحقیقات بیشتر جریان دارد.
با وجودی که گفته می‌شود تدابیر امنیتی در سطح پوهنتون‌ها بیشتر شده؛ اما حملات تروریستی همواره جان محصلان را به مخاطره می‌اندازد. افراط‌گرایی و تروریزم که همواره از مردم افغانستان قربانی گرفته و چهره‌های کدر و تحصیل کرده را از بین برده، اکنون نگرانی وجود دارد که به داخل محلات اکادمیک نیز کشانده شود.

مکاتب آموزشی تروریستی در آنسوی دیورند و برخی مراکز آن در نقاط پنهان در خاک افغانستان که از سوی سازمان‌های استخباراتی منطقه رهبری می‌شود، آینده نسل جوان کشور را تهدید می‌کند، آن هم در شرایطی که بیکاری، فقر و مهاجرت به اوج خود رسیده است.
نگرانی اصلی اما این است که افراط‌گرایی دینی یا ترویج افراطیت از داخل محلات اکادمیک سر بیرون آورده است. جوانانی که جذب پوهنتون‌ها می‌شوند و بیشتر از ولایات و مناطق دور افتاده جذب می‌شوند، خیلی آگاهی دینی و اجتماعی ندارند.

می‌آیند تا در یک مقطع تحصیلی خود را پیدا کنند و پس از معرفت کامل با جامعه و دین، خدمتگذار جامعه باشند؛ اما برخی حلقات در داخل پوهنتون‌های دولتی افغانستان وجود دارند که قبل از به خودآگاهی رسیدن، این جوانان را شکار و طعمه افراطیت‌ می‌کنند.
دستگیری عبدالمعروف راسخ، یکی از استادان فاکولته شرعیات پوهنتون کابل دال بر این مدعا است. فعالیت‌های افراط‌گرایانه در پوهنتون‌های ننگرهار، کندهار و دیگر ولایات همواره ثابت کرده که محلات اکادمیک و جوانان افغانستان در معرض چه خطر بزرگی قرار دارند.

بیشتر آگاهان دینی بر این باورند که سیستم بروکراسی و واسطه بازی در نهادهای دولتی و تحصیلات عالی سبب شده تا افراد کم سواد و ناآگاه از امور دینی به عنوان استاد در فاکولته‌های شرعیات پوهنتون‌های دولتی استخدام می‌شوند. کسانی که فقط ریش دارند و لباس دراز می‌پوشند. جز این دو خصلت، هیچ برتری نسبت به عام مردم در مورد آگاهی دین و دین‌داری ندارند. این گروه افراد سبب می‌شود تا زمینه ترویج افراط‌گرایی در کشور بیشتر شود.

استادان فاکولته‌های شرعیات، بیشتر از اینکه در تلاش انتقال علم، مبارزه با ظلم و بیداری محصلان باشند. انگشت انتقادشان به طرز لباس پوشیدن دختران، گشت و گذار محصلان، ریش گذاشتن یا صحبت کردن دختران با پسران است. فاکولته‌ی شرعیات که باید منبع اصلی تقویت و ترویج علوم ناب اسلامی و معرفی دین مقدس اسلام باشد به آرامگاه شماری از اشخاص نادان و خود فروخته مبدل شده گرچه همه استادان چنین نیستند.

سال‌ها پیش انستیتوت مطالعات استراتیژیک افغانستان، در یکی از گزارش‌هایش، از نفوذ افکار افراطی در پوهنتون‌های افغانستان خبر داده بود. این انستیتوت در گزارشش نوشته بود که عاملان این طرز فکر، گروه‌های هراس‌افگنی هستند که فکرهای افراطی و خشونت‌آمیز دارند.

با این همه، وزارت تحصیلات عالی و در عموم دولت باید نظارت جدی از عملکرد محصلان، تدریس استادان و رفت و آمد اشخاص در داخل پوهنتون‌ها داشته باشند.
حکومت باید محلات اکادمیک را فقط به عنوان ترویج و تولید علم نگهدارند، نه منبع هیچ گونه فعالیت دیگر. حتا اجازه دادن به فعالیت‌های سیاسی، سمتی و گروهی در میان محصلان نیز عواقب وخیم در پی خواهد داشت.