عوامل که باعث جنگ در افغانستان شده است/ مصطفی شیرزاد

افغانستان از مدت خیلی زمانی به جنگ وبحران بسر برده ونا امنی ها هم روز به روز در بخش های از افغانستان بیشتر میشود.  واین ناامنی ها هم عوامل های زیادی را در قبال خود دارد. این عوامل ها را میتوان به عوامل داخلی وخارجی تقسیم نمود. از عوامل تاثیر گزار آن میتوان از دخالت کشورهای منطقه وجهان نامبرد، نبود اقتصاد، نبود روحیه وحدت ملی، بیکاری، تطبیق نشدن قانون ونبود راهکار منظم واراده سیاسی برای ختم جنگ در کشور را میتوان از عوامل ناامنی در افغانستان حساب کرد.

در قسمت ناامن ساختن افغانستان نتنها کشورهای منطقه بل کشورهای فرا منطقه ای هم دست باز دارد. وهر کشور هم به نحوی بخاطر منافع شان در امورات افغانستان دخالت میکند وبعضی کشور ها هم مثل دوست وبعضی کشور ها هم بصورت مستقیم میخواهد مطابق استراتیژی خود وضعیت افغانستان را رقم بزند.در نخست میتوان از کشور پاکستان نامبرد. این کشور از بدو تشکیل شدنش در بحران سازی افغانستان آستین بالا کرده واز این طریق میخواهد افغانستان بی ثبات باشد. در این جا میتوان از مسله دیورند یاد کرد. از نظر پاکستان اگر افغانستان با یک اردوی منظم ومجهز تبدیل شود آنگاه مسله دیورند در سطح ادعا وسر زبان شده بصورت عملی به یک کشمکش تبدیل میشود، از همین لحاظ پاکستان نمیخواهد افغانستان در امن امان باشد. در زمان روس از مجاهدین حمایت کرده، آنها را تجهیزات نظامی میکرد، بعدا هم از طالبان حمایت مینمود. وفعلا هم بشکل مستقیم ویا غیر مستقیم از گروه داعش  حمایه کرده آنها را با تجهیزات مدرن وارد افغانستان میسازد. یعنی خلاصه پاکستان از گذشته تا با حال در ناامن سازی افغانستان نقش داشته ونمیخواهد در افغانستان صلح تامین شود.ودر آینده هم شاید از گروه های تندرو دیگر نیز حمایه کرده تا در ناامن سازی افغانستان نقش فعالی داشته باشد. از سوی دیگر رقابت پاکستان باهند سبب شده تا از افغانستان به عنوان میدان رقابت استفاده نموده با هم زور آزمایی کند، وپاکستان هم با ایالات متحده امریکا روابط استراتیژیک داشته وامریکا این کشور را به عنوان شریک منطقه ای اش نسبت به افغانستان ترجیح داده نمیتواند از همین لحاظ نمیخواهد بالای پاکستان فشار وارد کند  تا ازحمایت گروهای تروریستی دست بردار شود.

از طرف دیگر ایران هم همیشه با ایالات متحده امریکا در رقابت بوده وسیاست این کشور علیه امریکا است، پایگاهای که امریکا، در منطقه میسازد باحساسیت ونگرانی های ایران روبر میشود. ایران کوشش میکند در این زمینه همیشه  از خود سیستم دفاعی  داشته باشد. ازهمین رو گاهی با ایجاد گروه مسلح در افغانستان وگاهی هم از گروه های تروریستی حمایه مینماید، تا منافع اش در خطر نباشد. ومشکل دیگر ایران در بخش ناامن سازی افغانستان، آب های این کشور است که به داخل ایران سرازیر میشود. اگر افغانستان بتواند از آبهایش بشکل درست استفاده نماید مجانی است که آب در کشور ایران قطع میگردد، به همین خاطر ایران نمیخواهد افغانستان از لحاظ اقتصادی به یک کشور خوب تبدیل گردد. بعداز ساخت ساز بند سلما درهرات، ایران چندین بار مستقیم وغیر مستقیم مخالفت خویش را ابراز کرده وگزارش های هم در رسانه ها نشر شده بود که شبکه های در غرب افغانستان با استفاده از افراد مسلح اجیر قصد منهدم کردن بند سلما را دارد. اخیر ایران هشدار داده بود که در اثر بی آبی وخشکسالی بی پیشنه از هر گوشه وکنار این کشور فریاد العطش بلند شده است. وایران هم با خاطر منفعت های خویش نمی خواهد افغانستان در آرام باشد.

ودرمسله ای نامن سازی افغانستان تنها پاکستان وایران دست ندارد بل امریکا، عربستان، انگلستان، چین وغیره ممالک های مختلف جهان هم به نوبه خود درن زمینه نقش بازی میکند. کشور عربستان به خاطر اعتقاداد دینی ومذهبی میخواهد از گروهی تندرو اسلامی حمایه کند وامریکا هم با عربستان وکشورهای  حوزه خلیج فارس که شریک های استراتیژی اش در منطقه به حساب میآید. و سیاست های که کشور های عربی دنبال آن است امریکا هم از آن  به اشکال مختلف حمایت میکند. انگلستان کشوریست که پاکستان بعنوان کشور متولد شده از آن به حساب میآید وانگلیسی ها با گرفتن خاک هند وافغانستان پاکستان را به عنوان کشور مستقل تاسیس کرده از آن حمایت میکند. ودر این بخش استخبارات انگلستان با طالبان همکاری داشته ودر سطح رهبری  وتصمیم گیری های  گروه طالبان نقش دارد. ودولت  افغانستان خصوصن حکومت وحدت ملی بخاطر تامین امنیت در کشور همیشه به طرف این کشور دست صلح خواهی درآز کرده از آن کشور ها همیشه بخاطر مذاکرات صلح کمک خواسته است. واخیر پیشرفت های را هم گواه بوده است.

عوامل داخلی جنگ در افغانستان، نبود اقتصاد خود کفا است. هر پلان استراتیژیی که در بخش های زیربنای، سیاسی نظامی وابسته به اقتصاد است، بدون اقتصاد نمیشود  سلاح ومهمات خریداری کرده در مقامل گروه های تروریستی جنگید. اردو وتجهیزات نظامی ما وابسته به کمک بین الملی است. با پول آنها نمیتوان اختیار جنگ را به دست گرفت، جنگ افغانستان فعلا به دست کشورهای بیرونی واستخبارات منطقه است. واز طرف دیگر یکی از اصولی ترین پایه حکومت داری خوب را وحدت ملی تشکیل میدهد اما در افغانستان  در این بخش به اندازه کافی کار صورت نگرفته است. عوامل دیگر جنگ در افغانستان بیکاری است که زیاتر جوانان متاسفانه به خاطر بیکاری ونبود کار برای شان به خاطر پیدا کردن لقمه نان به ممالکی بیرونی رفته ویا هم به صفوف مخالفان مسلح پیوستوه هراز گاهی با نیروهی امنیتی شان در حال جنگ است.یعنی. وقتی میتوان  یک افغانستان با رفاه ویک ملت واحد داشته باشیم روی منابع اقتصادی روی زیر بنا ها، تجهیز نمودن نیرو ها وغیره کار کنیم در آن صورت افغانستان میتواند  عاری از جنگ وخشونت باشد.

ومن الله توفیق مصطفی شیرزاد