سيک دین کې د ښځو مقام/ همایون دوست

سیکهـانو تاریخ او دین ته کتنه

سيک دین کې د ښځو مقام

مسیحیان ښځې نیمګړې، … انګیروی، ان له ژوند څخه پس په هغې دنیا کې د ژوند برخه‌لیک په لړو پوښي، د دوی په توپیر سیکان یې د عقلي او ذهني پلوه د ناریناو سره همکچه ګڼی او د ژوند په ټولو مادی او معنوی برخو کې کټ مټ لکه د ناریناو په شان د مساوی حقوقو نه برخمنې کړی دي.
-«نانک بابا» به پرته له امتیازه په ټوله کې، انساني کرامت اصل ته په درنده سترګه کتل او د بشری ټولنې انډوال خوندی ساتلو له پاره یی ښځې او نارینه یو د بل اړ او اړین (لازم او ملزم) په توګه تاهل ته ژمنول؛ هغه ټولنه کې زاهد او راهب ته ځای نه پیرزو کیده، په وینا یی د پیغلې او ځلمي تر منځ واده انساني ژوند ژغورنی سپیڅلې رسالت تر سره کول ؤ. هغه د ښځې او میړه يو د بل په وړاندی د اړیکو څرنګوالی په اړوند اخلاقي پولی وټاکلی او په مذهبي روحیه یی ورڅخه په سرغړونی باندی ستوغ بندیز ولګاوه.
– د سیکانو دریم خلیفه ګورو رامداس د ښځو ریښتنۍ خواخوږی په شان د ښځو او نارینه حقوقو د انډول برابرولو په برخه کې غښتلي او پریکنده ګامونه اوچت ګړل، ده میرمنه د بچو مور په نامه یادول د ښځو حرمت ته سپکاوی ګڼله او ویل به یې چې د جوارو ګودۍ نه دی، نوم لری، پس له خدایه سپیڅلی ژوند بخښونکې ملایکه ده، نوم شرم نه بلکې د انسان زیور دی، په ویاړ سره یی په نامه یادوئ. بله دا چې هندوستان د بوکرو او حجابونو ټاټوبې او وطن ګڼل کیده، ده لا ان شا او خوا پنځسوه کاله وړاندی، خپلی ټولنې په غړو د بوکری اغوستل وغندل، یوه ورځ چې د ده په مجلس کې د هیریپور ملکې مخپوښلی ؤ او په پټولو یی ټینګار لرود، نو ده له غونډی ویستله. برسیره په دی چې نوموړی ګورو ګڼ شمیر اقتصادی او مذهبی اداری مدیریتونه ښځو ته وسپارل په څنګ ګې یی د ده په مهال ۱۴۶ کسان د نانک بابا ښوونو تبلیغ په موخه وروزل شو، له دی ډلی نه یی ۵۲ تنه ښځي وی، دوی ته د ګورو په سپارښتنه د تبلیغ رسالت پرته، کلیوالو ښځو ته د لیک، لوست او ریاضي زده کولو دنده هم ورپه غاړه وه؛ په دی نووښت ګورو وتوانیده چې د سیک په ټولنه کې د بیسوادی په جهالت بری ومومی.
(ناویلی دی نه وی چې افغانستان ته امیر دوست محمد خان د امارت په مهال د انګیس ـ افغان لومړی جګړی په ترڅ کې، د انګریزانو له خوا د څارګری فیتنی په موخه، بوکری واردی او رو، رو مروجی شوی).
– سیکانو په ټولنه کې لنګرونو او ګوروادورنو ام د ښځینه او نارنینه حقوقو په برابرولو کې مهمه او رغنده ونډه لوبولی ده، دوی به په دی ځایینو کې پرته د مذهبي، طبقاتی او جنسي توپیره، ګډوډ څنګ په ځنګ کیناستل؛ په لنګرونو کې چې پخلنځي او میلمه پالنې دندی د ښځو په غاړه وی، ټولو په یوځای خواړه خوړل او همدا ډول په ګوروادرنو چې ځانګړی امامان نه لرود هرسړی او ښځې کولای شو چې امامت وکړی، په دی مانا هلته مذهبي کتاب ایښودل کیده څوک به چې مخته شول د کتاب له مخې یی په جګ غږ ټاکلی سرود زمزمه کاوه. په دی برخه کې هم ډیره موده ښځو ونډه اخیستله.
شپږم خلیفه ګورو ګوبند په پیره کله چې خالصه رامنځ ته شو، د مذهبی فریضی ادا کولو ورسته نارینه د سینګ (زمری) او ښځو د کاور (شهزادګۍ) اصطلاحات د نومونو سره پیوند شول.
وسمهال سیک میرمنې په نړیوالۍ کچی پیژندل شوی لوړپوړی سیاستوالی، بډاې سوداګری، پیاوړې ډاکټرانی، نامتو هنرمندانې او نورو برخو کې ماهرې متخصصینې لري چې ټولنه کې د قدر او عزت خاوندی دې.