پادشاه «کینریخ ۲» د وژل کیدو پس د هغه مشر پنځلس کلن زوی «فرانڅسیک-۲» د خپل خسر «شرلوم غیز» د سر پرستې لاندې تاج په سر کیښود، له دې سره په رسمیاتو که «والیا» واکمنه قبیله ګڼل کیده، خو په عمل کې شاهې واک پادشاه د خسرګنۍ «غیز» فرقې( کاتولیک میاګان)، مشر اخوند فرانسوا غیز لاس ته ورغي، چې دمخه څخه عدلې او قضایې ارګانونو برسیره د دربار په لوړو پوړو کې، له پراخ نفوذ څخه‌برخمن ؤ، ده لا پخوا په محکمو کې د «اور کوټې» په نامه یوه څانګه پرانیستلې وه، چې دینوی چارو سر غړونکو یا بدعت (کافرو) دوسیې یې څیړلې او په سلګونو، سلګونو بې کسه او بې وسه متهمین یې، د کلیسا په نغریو کې په ژوندینه لولپه ایرې کړی وو، شتمن به یا د زر او یا د زور په زور بخښل کیدل، دوې د زور زیاتې څخه د دربار سخت زړې کاتولیکان څخه نیولې چې ان شاهې کورنۍ غړي هم ناراضه وو، مخالفینو یې په کراتو د وژنې ناکامې هڅې وکړې، یو شمیر یې کالونیستي غورزنګ په کاروان کې ورګډ شول، خو د دوې له چا سترګه نه سوځیده او روزمره به یې دین څخه د حراست په پلمه د ځورونو، شکنجو او وژونو لړۍ روانه وه، چې ځوان ناروغ پادشاه لا د ژوند اولس کلنې کالیزه نه وه لمانځلې چې مړ شو، خو سره له دې هم اخوندانو د دوه کلن میلمه (مؤقت) حکومت پایلو، په فرانسی باندې پوښتۍ ماتې او د کړکیچونو ژورې کندی ته یې ور ټیل وهله؛ څنګه چې متوفی پادشاه اولاد نه لروده، نو ځکه د هغه لس کلن ورور «فرانک-۲»، د مور «يکترینه مېديچي» تر سیوري لاندی، په ۱۵۶۱م. د پادشاهې لواړه وکړه.

ملکې يکترینه په خپله کابینه کې د صدر (ګانڅلیر) په پُست تړم چلنده، «میشل- اوپیتال» د ګومارونې په اساس، سنا د مشر اخوند «فرانسوا- غیز » د واک او ځواک له وزرو څخه هم تر یوه بریده پورې بڼکې غوڅي کړې، ملکې په ړمبني سر کې، د عقیدی په جرم د مرګ سزا لغوه او په دې کاته کې یې پخوانیو متهمینو ته د عفوې فرمان صادر کړ، د دې فرمان له مخې یې د ژان کالوین مریدانو څخه وغوښتل، چې د کاتولیک غضبې شوې کلیساوی واپس کاتولیکانو ته وسپاری او دوې ته اجازه ورکړل شوه چې دننه په خپلو کورنو او ښارونو د دیوالونو تر شا یانې په کلیو او بانډو کې، په خپل طریقت لمونځونه ادا کړی. (دا د مسیحیت د دین په تاریخ کې، ګر چې په ابتدایې بڼه وه، خو ړمبني طرحه وه چې صدر میشل په نوښت د مذهبي نه زغم تابو ماته او اخوندۍ نړۍ یې وننګوله).

د دې فرمان په غبرګون هوګونټانو د غورځنګ لارښود لا خپل دریځ نه ؤ څرګند کړې، چې اخوند فرانسوا غیز په ۱۵۶۲م. ناببره د «شامپین» ولایت «واسي» ښارګوټي ته په سفر لاړ او هلته یې په لمانځه ولاړ لسګونه غیر محارب هوګونټان په دې جرم ووژل، چې ګڼې کوم چا کال دمخه عیسې(ع) مور مریم بي بي د مجسمې په غاړه کې مرداره پیشو راځوړنده کړی وه، د ده موخه مذهبي زغم د طرحې شڼډول ؤ چې، همداسې هم وشول، هغه یې شنډه او ړمبني حتمي خونړی جنګ ته لمن ووهله، د کاتولیک او هوګونټانو د ۷ جنګونو له شمیرنی څخه، دا جنګ ړمبني ځکه ګڼل کیږی چې، دا جنګ نور هغه جنګ ته ورته والی نه لرود، کوم جنګ چې څه لاندې باندې ۱۰ کاله وړاندې، ژان کالوین مریدانو د خدای په توکل او په غلچکو بریدونو تر سره کاوه، اوس نو دغه غورزنګ په مجموع کې خپل حجم، وزن، بڼه او رنګ بدل کړی ؤ، چې منظم جبهې جنګ پاره هر ډول پوځي وړتیاوې او شونتیاوی په لاس کې وی، لکه فرانسي د سیاسي واکدارې مدعی «بوربان» قبیلې مشرانو سردار «کوندي» او «نوارسکي» تر څنګ فرانسې د پیاده ځواکونو مجرب او ماهر پوځي جنرال (ادمیرال) «کالوني» هم د ژان کالوین په پیروی، د لا-روشیل ښار ونیو او په خپل مرکز یې تبدیل کړ.

د دغه جنګ په سر کې اخوند «فرانسوا غیز » یو شمیر ښارونو په نیولو، کلابندولو او د هوګونټان په ټکولو کې برلاسی ښکاره کیده او په یوی محاربه کې، ان د هوګونټانو پوځي مشر سردار «کوندي» ټپي او اسیر کړ ، د دې بریاو په ویاړ پاریس کې د ښادۍ او خوشالۍ لمانځغونډو تودوخه لا نه وه سړه شوی، چې هوګونټانو د پوځ قومنده جنرال کالوني په لاس کې واخیستله او په یوی سختي محاربه کې، د دښمن پوځي روحیه په پړمخ وغورځوله، ده د سلګونو کاتولیک مجاهدینو د جسدونو له پاسه هغوې د سرلښکر (لوی درستیځ) مارشال «سینت-اندری» مړی امبار او د دفاع وزیر ستر مارشال « مونمورانسي» یې اسیر کړ. «فرانسوا غیز » د دوې مرکز کلابند او جنرال کالوني د مړی یا ژوندې نیولو په سر باندې ۵۰ زره فرانکه انعام وټاکه، لاکن جنرال کالوني په مخکې شو او پخپله اخوند غیز یې خپل د یو فدایې ډبل ځر (جاسوس) په لاس، دننه په خپلی قرارګاه کې درې ډزه وډزاه. دې جنګ چې یو کال(۱۵۶۲-۱۵۶۳م.) وغځید، دواړو غاړو ته درانده تلفات واړول او منځګړتوب ته یې په خپله ملکه یکترینه د جنګ میدان ته راغله او د ړمبني فرمان، د موادو په بڼسټ یې په دواړو غاړو د اوربند او د سولې تړون لاسلیک کړ. پایله کې دا جنګ د هوګونټانو په ګټه ځکه تمام شو، چې، هغو کاتولیک بڼسټ پالو چې د داسې کلماتو لکه: مذهبي زغم، انعطاف، روغې جوړې او سولې څخه کرکه کوله، اوس یې ور ته غاړه کیښودله.

– دویم جنګ ۱۵۶۷- ۱۵۶۸م. جګړه له هغې پس شروع شوه چې، هوګونټانو خپل د طریقت په تړاو بشپړه ازادي غوښتله او د غیز اخوندۍ فرقې لا پخوانې ورڅخه سلبه کړه په دی جنګ کې د کاتولیکانو د پوځ سر لښکر او د فاع وزیر مارشال مونمورانسي د مرګونې ټپ له امله، پاریس ته انتقال شو، چې هلته یې په دریمه ورځ ساه وختله، شاهې خزانه تشه وه، د کاتولیک ټول روحاني مشران یې يوې څاه ته واچول شو، اردو یې قومندان نه لرود چې جنګ وغځوی نو دا جنګ پرته د کومي پریکنده پایلو څخه ودرید.