د شنه آسمان زامن

د شنه آسمان زامن؛ د دریمې نړۍ لپاره د فېنن ځانګړې او نوې تګلاره!

د فرانز فېنن دغه اثر (the wretched of the earth)
چې پښتو ته میرحسن خان اتل ژباړلی او دپښتانه مترقي لخوا چاپ شوی، نوموړي ليکوال د کالونيزم له نورو اړخونو سره سره د پوسټ کالونيزم د نفسياتي اثراتو جایزه اخستي ده او تر ټولو بنيادي خبره ئې دا کړې ده چي استعمارځپلي ولسونه دا حق لري چي د استعمارګرانو د تشدد ځواب په تشدد سره ورکړي.

يو شمير خلك د پانګه وال او استعماري نظام په سر كې ناست دي او ټولې زيرمې یې تر خپل واک لاندې راوستي دي، په داسې حال كې چې ددې هيوادونو خلك حتا خبر نه دي چې په هيواد كې یې څه نعمت او شتمنۍ موجوده دي.

د فېنن دا اثر د سامراجي ناولتیا، دغلام قومونو اروايي څېړنه او د قامي تحریکونو د بېلا بېلو پړاونو په اړه سپینې او رښتونې خبرې کوي چې باید اوسني قامي غورځنګونه یې له افکارو څخه ګټه پورته کړي.

فرانتز فینن په دې خوندور کتاب کې په ملتونو او افرادو د استعمار غیر انساني اغیزې او همدارنګه د استعمار څخه د خلاصون څرنګوالی تحلیلوي.

فېنن د هرې اړینې وسیلې له لارې د استعمار د ړنګولو لپاره د تاوتریخجن غبرګون په اړتیا غږېدلی دی، دده په خبره استعمار د تاوتریخوالي په بنسټ رامنځ ته کېږي او د همدې تګلارې له مخې دوام پیدا کوي، فېنن په دې خبره ټینګار کوي چې د تاوتریخوالي له منځه وړل په تاوتریخوالي پوري اړه لري او یوازي همدغه لاره ده چې استعمار پای ته ورسوي.

فرانټز فېنن په ​​۱۹۲۵ کال کې په فرانسه کې زیږیدلی و، چې د نژاد پرستۍ، استعمار او نړیوالو قدرتونو او د امپراتوریو تسلط یې په دې موضوع مستقیم اغېز لرلی.

فېنن استدلال کوي چې تاسو د اور سره جګړه کوئ ځکه چې استعمار د زور په واسطه رامنځ ته شوی او پلي شوی دی، د هغه په ​​باور دا به ټولنو ته سیاسي او اخلاقي واک ورکړي چې د هرې اړتیا له مخې ځانونه آزاد کړي.

فېنن په فکري لحاظ د استعمار په هغه مفکوره او انګیرنې برید کړی، چې د استعماري ملت خلک یې د خپلو استعمارګرو په پرتله ټیټ بلل.

فېنن دا ډول نظریه نژاد پرستي بولي او د استعمار او امپریالیزم له زړه سره یې تړلې ګڼي، مثلا دا عقیده چې سپین اروپایان د استعماري ټولنو د نورو براعظمونو د اصلي اوسیدونکو په پرتله د استعمار څخه ډېر لوړ او متمدن دي او همدا وجه وه چې له نورو سره یې کرکه زېږوله.

اروپایانو چې خپل استعماري فتوحات د دې ادعا له لارې توجیه کړل چې دوی د تمدن ماموریت پرمخ وړي، تر څو نور ملتونه او خلک عصري عصر ته راوړي.

د شنه آسمان زامن چې د غیر اخلاقي باورونو پر وړاندې مبارزه کوي، د استعماري کارپوهانو د هغې نظریې سره مخالفت څرګندوي چې استعمار شوي ملتونه وروسته پاتې دي او دوی د تمدن لپاره روښانتیا ته اړتیا لري.

د شنه آسمان زامنو په افریقا، آسیا او سویلي امریکا کې د آزادۍ حرکتونه او مبارزې هم اغیزمنې کړې ځکه چې دا د استعمار د عروج په وخت کې لیکل شوی وو، خو د هغه د لاسته راوړنو او نظریاتو سربېره په اوسنۍ زمانه کې د استعمار میراث لا هم ژوندی دی او ورځ تر بلې د پرمختګ په لوري دوام کوي.

لکه څرنګه چې اقتصادي، اداري او رواني میراثونه اوس هم د مخ پر ودې هیوادونو په ډیری برخو کې موجود دي، چې د بیلګې په توګه نظامي استعمار یوازې د نړیوال بانک او نړیوال وجهي صندوق (IMF) د وسیلې له لارې د اقتصادي تسلط ځای نیسي.

ددې کتاب په مفهوم باندې پوهېدل نن ورځ هم ځکه اړین دي چې لا هم ټولنې د خلاصون او خپلواکۍ لپاره خپلو هڅو ته دوام ورکوي.

فېنن ادعا کوي که څه هم په مستعمره ټولنو کې به زيات بدلونونه رامنځ ته شوي وي، ځکه چې اشرافو د استعماري واکمنۍ څخه ګټه پورته کړه، خو په هر صورت د اصلي بورژوازي فکر لا هم د استعمار او امپریالیزم تر اغیز لاندې دی، له همدې امله د ریښتینې ازادۍ تعقیبولو لپاره باور نه شي کولی او انقلاب به د مستعمره ټولنو د رهبرۍ، ملي حاکمیت او په بشپړ ډول د آزادۍ غوښتونکو څخه پرته نیمګړی او بې ارزښته وي.

هغه وایي افریقا باید یو نوی تاریخ پیل کړي او یو نوی سړی رامینځته کړي، هغه څوک چې د فکر له نوې لارې سره رامینځته شوی وي.

دی د هیواد په اتباعو غږ کوي چې اروپا ته عکس العمل ودروي او د نوي ملت له اتباعو څخه غواړي چې نور خپل عملونه د پخوانیو استعماري قدرتونو له مخې ترسره نه کړي، یانې برعکس، دریمه نړۍ باید د نوي پیل لپاره د عمل ډګر ته راووځي.

لیکوال د شنه اسمان زامن په دغه کتاب کې دې پایلې ته رسیدلی چې دریمه نړۍ باید خپله ځانګړې لاره ومومي او امریکا چې د اروپا پخوانۍ مستعمره ده، د اروپا د نیمګړتیاوو په پوره کولو سره د وحشي استعمار نوې بېلګه وړاندې کوي.