د ښځو نړیواله ورځ دې ټولو ته مبارک وي

د مارچ اتمه د ښځو نړیواله ورځ د نړۍ په ډېرو هېوادونو کې لمانځل کېږي. د مارچ اتمه هغه ورځ ده، چې د نړۍ ښځې د مختلفو فکري، مذهبي، نژادي او نورو تمایلاتو په پام کې نیولو پرته خپلې بریاوې او لاسته راوړنې یادوي. په حقیقت کې دا ورځ د تیرو هڅو، کشمکشونو او فعالیتونو ته د شاته کتلو او نورو هڅو ته د کتلو فرصت دی؛ څو مخ پر وړاندې ولاړ شي او د هغو استعدادونو او فرصتونو د ودې لپاره لاره هواره کړي چې راتلونکي نسل ته یې په تمه دي.
د مارچ اتمه د ښځو د نړیوالې ورځې په توګه د ټاکلو دلیل
هر کال د مارچ په اتمه نېټه د نړۍ په بېلابېلو برخو کې ميليونونه نارينه او ښځې د غونډو په جوړولو سره دغه ورځ لمانځي. د مارچ اتمه د ښځو د ورځې په توګه غوره کول په ۱۸۵۷ کال کې د امریکا په نیویارک ښار کې د پنبې د نساجۍ د فابریکې د ښځینه کارګرانو له مبارزې سره تړاو لري.
د شلمې پیړۍ په لومړیو کې د ښځینه کارګرانو د ټیټ معاش سره سخت او غیر انساني کاري شرایط، چې په صنعتي هیوادونو کې د نارینه وو سره یوځای کارخانو او کار بازار ته ننوتل، دوی یې مجبور کړل چې د دې بې عدالتۍ سره په منظم ډول مبارزه وکړي. په همدې ورځ د ټوکرانو ښځینه کارکونکو د جامو په یوه لویه فابریکه کې د خپل خورا سخت کاري وضعیت او اقتصادي وضعیت په وړاندې د اعتراض لپاره اعتصاب وکړ. د دې اعتصاب یادونه د نساجۍ فابریکې د کارګرانو لپاره پاتې شوه. د کارکوونکو میرمنو لپاره د دې شرایطو څخه عمومي ناخوښي دوام لري.
د مارچ اتمه، ۱۹۰۸:
له پنځوسو کلونو وروسته په نیویارک کې د پنبې د فابریکې ښځینه کارکونکو د دغې ورځې د یاد د را ژوندي کولو په موخه اعتصاب وکړ، چې د ښځو د تبعیض، محرومیت، د کار د فشار او د ډېر کم معاشونو خاوندان یې یادوي. د دې فابریکې ترڅنګ د نورو څانګو د کارګرانو د اعتصاب کوونکو سره د پیوستون د مخنیوي او نورو څانګو ته د خپریدو د مخنیوي په خاطر، ساتونکو دغه میرمنې په خپل کار ځای کې بندې کړې او وروسته یې د نامعلومو دلایلو له مخې دغه فابریکه اور واخیسته. له دې پېښې څو مېرمنې په تېښته بريالۍ شوې او پاتې ۱۲۹ مېرمنې په دې اور کې سوځېدلې دي.
له همدې امله د مارچ اتمه په دودیز ډول د ښځو پر وړاندې د بې عدالتۍ او فشار پر وړاندې د ښځو د مبارزې د ورځې په توګه یادېږي. په راتلونکو کلونو کې، په مختلفو اروپایی هیوادونو او امریکا کې، د ښځو مبارزه د مظاهرو او کارګرانو په توګه د فشار، تبعیض او مزدور استعمار په وړاندې او همدارنګه په ټولنه کې د مساوي حقونو د ترلاسه کولو لپاره دوام درلود.
په آلمان کې د ښځو د حقونو یوه تر ټولو مهمه مدافع میرمن کلارا زیتکین (۱۸۵۷-۱۹۳۳) په آلمان کې د ښځینه جنګیالیو غوښتنې د ورځې اته ساعته کار، د ماشوم د زیږون په وخت کې د ځانګړو رخصتیو او د قانون له مخې د نورو حقونو په اړه غوښتنه وکړه.
په اروپا کې د ښځو دوهم سوسیالیست کنفرانس چې له اوولسو هیوادونو څخه سل ښځینه جنګیالیو پکې برخه اخیستې وه، د میرمن کلارا زیتکین په وړاندیز د ۱۹۱۰ کال د اګست په ۲۷ د ډنمارک په پلازمینه کوپنهاګن کې د مارچ اتمه د ښځو د ورځې او د پیوستون د ورځې په توګه ونومول شوه. د ښځو د حقونو دفاع او د ښځو پر وړاندې د بېلابېلو تبعیضونو پر وړاندې مبارزه غوره شوه.
په حقیقت کې، دا ویل کیدی شي چې د ورځې د جوړولو او ښځو ته د وقف کولو غورځنګ پیل، لومړی په شمالي امریکا او ټوله اروپا کې د شلمې پیړۍ په پیل کې د کارګر میرمنو د مظاهرو فعالیتونو څخه پیل شو:
1909: د ښځو لومړۍ نړیواله ورځ د فبرورۍ په 28، 1909 په متحده ایالاتو کې ولمانځل شوه. د امریکا سوسیالست ګوند دغه ورځ د نیویارک د ټوکرانو د کارګرانو د اعتصاب په ویاړ ټاکلې وه، چې ښځو د خپلو کاري شرایطو پر ضد مظاهرې وکړې.
1910: د سوسیالیستانو نړیوال کانګرس په کوپنهاګن کې د یوې غونډې په ترڅ کې “د ښځو ورځ” د ښځو نړیواله ورځ اعلان کړه او دا یې د ښځو د حقونو ترلاسه کولو او په ټوله نړۍ کې د رایې ورکولو حق ترلاسه کولو لپاره د ښځو ملاتړ پراخولو لپاره د یو حرکت په توګه تاسیس کړ. دغه طرحه په دغه کنګره کې له ۱۷ هېوادونو څخه د سلو ښځو له خوا تصویب شوه او لومړۍ پایله یې د فنلنډ پارلمان ته د دریو ښځو ټاکنې وې. په دې کنفرانس کې د مراسمو لپاره کومه ټاکلې نېټه نه ده ټاکل شوې.
1911: د کوپنهاګن کانګرس انعکاس د دې لامل شو چې د ښځو نړیواله ورځ د لومړي ځل لپاره (د مارچ 19) په اتریش، ډنمارک، جرمني او سویس کې ولمانځل شي، دا په داسې هیوادونو کې چې تر یو ملیون څخه زیاتو نارینه او ښځو په لویو مظاهرو کې برخه اخیستې وه. او د ښځو لپاره د رای ورکولو غوښتنه وکړه، دوی دولتي دندو ته د لاسرسي، د کار کولو لپاره د ښځو د حقونو، مسلکي روزنې او د کار د تبعیض د پای ته رسولو غوښتنه وکړه.
1913-1914: د نړیوالې جګړې له پیل سره، د ښځو نړیواله ورځ په ټوله نړۍ کې د ښځو د خوځښتونو لپاره یوه وسیله شوه چې دا د نړیوالې جګړې په وړاندې د احتجاج په ورځ بدله کړه. روسي ښځو د سولې د غورځنګ د یوې برخې په توګه د فبرورۍ په وروستۍ یکشنبه د ښځو لومړۍ نړیواله ورځ ولمانځله. د اروپا په نورو برخو کې هم ښځو د مارچ د اتمې په شاوخوا کې د جګړې پر ضد او له نورو فعالانو سره د پیوستون په څرګندولو کې پراخې مظاهرې وکړې.
1917: روسی میرمنو د جګړې د ناورین پای په وړاندې، د فبرورۍ وروستۍ یکشنبه د خپل اعتراض او اعتصاب لپاره غوره کړه، د “ډوډۍ او سولې” غوښتنه یې وکړه (د ګریګورین تقویم سره سم د مارچ اتمه ټاکل شوې وه). څلور ورځې وروسته، د روسیې زار استعفا وکړه او موقت حکومت د ښځو رایه په رسمیت وپیژندله.
ملګري ملتونه او د جنډر مساوات
د ملګرو ملتونو پریکړه لیک چې په 1945 کې لاسلیک شو لومړی تړون و، چې د نارینه او ښځو ترمنځ د مساوات اصول یې بیان کړل. له هغه وخت راهیسې دغه نړیوال پریکړه لیک چې د ملګرو ملتونو له خوا د بیلابیلو ستراتیژیو، معیارونو، پروګرامونو او اهدافو د وړاندې کولو لامل شوی، په ټوله نړۍ کې د ښځو د مقام او حیثیت په ښه کولو کې اغیزمن ثابت شوی دی.
د کلونو په اوږدو کې، ملګري ملتونه او د هغې تخصصي ادارو د دوامداره پرمختګ، سولې، امنیت او بشري حقونو ته د پوره درناوي په برخه کې د نارینه وو سره د مساوي شریکانو په توګه د ښځو ګډون ته وده ورکړې ده. د ښځو ځواک او واک د نړۍ په ګوټ ګوټ کې د ټولنیزو، اقتصادي او سیاسي ننګونو د څارنې او سمولو له لارې د ملګرو ملتونو د هڅو ښکاره مخ ښیي.
نن د ښځو نړیواله ورځ لمانځل کیږي
په تیرو څو کلونو کې، د مارچ اتمه د ښځو نړیواله ورځ، نه یوازې په پرمختللو هیوادونو کې، بلکې په پرمختللو ټولنو کې هم په پراخه کچه پورته شوې او نوي ابعاد یې اخیستي دي. د ښځو نړیوال غورځنګ چې د ملګرو ملتونو له خوا د ښځو د څلورو نړیوالو کنفرانسونو په جوړولو سره ژور شوی، د ښځو نړیواله ورځ د خپلو حقونو د ترلاسه کولو او په سیاسي او اقتصادي ډګرونو کې د ښځو د ونډې اخیستو لپاره په لاریونونو بدله کړې ده.
د دې ترڅنګ د ښځو د نړیوالې ورځې په مناسبت د نړۍ ښځو هڅه کړې چې دا ورځ د پرمختګ او لاسته راوړنو او د عامو ښځو (چې د هېوادونو په تاریخ کې د پام وړ رول لوبوي) د زړورو کړنو او هوډ څرګندونه وکړي او د دې لاسته راوړنو درناوی کوي.

※※※※※※※※※※※※※※※※※※※※※