«فردینان دو سوسور»٬ پژوهشگر و زبان‌شناس شهیر سوئیسی که به عنوان پدر زبان‌شناسی نوین شناخته می‌شود، ۲۶ نوامبر سال ۱۸۵۷ متولد شد.
******************************
سوسور؛ دانشمند بي‌كتاب
فردینان دوسوسور روز 26 نوامبر ۱۸۵۷ در ژنو به دنيا آمد. پژوهش‌هاي خود را به دو زبان فرانسه و آلمانی انجام می‌‌داد و افكارش پايه‌گزار بسياري از پيشرفت‌هاي چشمگير زبانشناسي در قرن بيستم بود. او را «پدر زبانشناسي نوين» لقب داده‌اند.
به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) سوسور استعداد ويژه‌اي در زبان داشت. پس از طي دوره يك ساله تحصيل در دانشگاه ژنو، لاتين، يوناني، سانسكريت و بسياري از دروس ديگر تا حدي آموخت كه كار تحقيقاتي خود را از سال 1876 در دانشگاه لايپزيگ آغاز كرد. دو سال بعد در سن بيست و يك سالگي، در دانشگاه برلين تنها پژوهش بلندش، رساله دستگاه مصوت‌هاي زبان‌هاي هندواروپايي را به پايان برد. در واقع همان زبان‌هايي كه ویلیام جونز پیش از سانسكریت به وجود آن پي برده بود.
سوسور به لايپزيگ بازگشت و در سال 1880 دكتراي خود را دريافت كرد. پس از مدت كوتاهي در پاريس سخنراني‌هايي در مورد زبان‌هاي باستاني و نو ايراد كرد. 11 سال به تدريس پرداخت و در سال 1891 به ژنو بازگشت. باقي سال‌هاي عمرش را معطوف به سخنراني با موضوع زبان‌هاي سانسكريت و هندواروپايي در دانشگاه ژنو نمود. او تا سال 1903 به تدريس زبانشناسي عمومي پرداخت كه اين گام بزرگي در زندگي وي بود و درنهايت روز 22فوريه 1913 در‌گذشت.
كتاب «دوره زبانشناسي عمومي» ارزشمندترين كتاب كلاسيك در زبانشناسي است.
اين كتاب، سال‌ها پس از مرگش منتشر شد و در واقع مطالب اين كتاب جهت ارائه در كلاس‌هاي درس زبانشناسي وي آماده شده بود كه بعدها توسط آلبر سه‌شه‌يه و شارل بالي گردآوري شد. ولي از آنجايي‌كه آنها هيچگاه در كلاس‌هاي سوسور شركت نداشتند، به جمع‌آوري آن مطالب از طريق جزوات دانشجويانش پرداختند.
دكتر كوروش صفوي در مقدمه ترجمه كتاب «دوره زبانشناسي عمومي» آورده است: شايد اين دانشجويان هيچگاه تصور نمي‌كردند كه جزواتشان به نام آراي استادشان به چاپ برسد و انقلابي در زمينه مطالعه زبان پديد آورد.
سه‌شه‌يه و بالي درباره نحوه تدوين كتاب آورده‌اند: اكثر كساني كه در محضر استاد از تعليمات پربار وي بهره‌مند شده بودند، از اينكه كتابي در اين مورد به رشته تحرير در‌نيامد، متأسف بودند. پس از مرگ استاد تنها اين اميد برايمان باقي ماند تا از دستنوشتههاي وي كه به لطف خانم سوسور در اختيار ما قرار گرفته بود، به تصويري دقيق يا لااقل رضايت‌بخش از اين درس‌ها دست يابيم. هدف ما انتشار كتابي بر پايه يادداشت‌هاي فردينان دوسوسور، با استفاده از جزوه‌هاي دانشجويان بود ولي اميدمان مبدل به يأس گشت. زيرا تقريباً هيچ چيزي كه با دستنوشتههاي دانشجويان مطابقت داشته باشد، در ميان يادداشت‌هاي وي پيدا نشد. سوسور طرح روزانه درس خود را بر روي كاغذ‌هاي يادداشت مي‌نوشت و آنها را پس از جند روز دور مي‌ريخت. در كشوهاي ميز تحرير منشي وي نيز به غير از چند طرح قديمي چيزي نيافتيم.
اين مسأله ما را دلسردتر كرد زبرا ما نتوانسته بوديم در درس‌هاي مربوط به اواخر دوره حضور يابيم، درس‌هاي درخشاني كه از لحاظ اهميت هم‌ارز سخنراني‌هايي بودند كه سوسور قبلاً درباره دستگاه آوايي زبان هندواروپايي نخستين عرضه كرده بود.
به اين ترتيب، بايد به يادداشت‌هاي دانشجويان از اين سه دوره سخنراني متوسل مي‌شديم.
ظاهراً آلبر سه‌شه‌يه و شارل بالي بنا بر سليقه خود مطالب اين جزوات را مرتب ساختند و به شكل فعلي ارائه دادند. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه «دوره زبانشناسي عمومي» دقيقاً رونويسي جزوات دانشجويان سوسور نيز به حساب نمي‌آيد.
چرا كه سال‌ها بعد رودلف انگلر برآن شد تا يك بار ديگر دستنوشتههاي دانشجويان سوسور را گردآوري كند و آن هنگام متوجه تفاوت‌هاي بسياري بين اين جزوات و كتاب به چاپ رسيده شد و اين نشان‌دهنده اعمال سليقه شخصي همكاران سوسور در آراي وي بود. در سال 1996 انگلر به همراه سيمون بوكي دست‌نوشته‌ها را جمع‌آوري كردند و تحت عنوان «Writings in General Linguistics» به چاپ رساندند. به هر تقدير، محتواي همين كتاب انقلابي در مطالعات زبانشناسي به وجود آورد.
مهمترين دستاوردهاي سوسور عبارتند از :
• زبان نظامي از نشانه‌هاست كه در آن، میان معنی و تصویر صوتی پیوندي برقرار است.
• نشانه ماهيتی ذهنی دارد و شامل دال(صورت) و مدلول(معني) است و رابطه اين دو قراردادي است. نشانه زبانی همانند سکه‌اي است و دال و مدلول دو روی آن، كه کاملاً به هم پیوسته و جدا‌ناپذیرند.
• ميان مطالعه در‌زماني(تاريخي) و هم‌زماني زبان بايد تفاوت قائل شد.
• گفتار و زبان از يكديگر متمايزند. گفتار نمود عيني زبان است.
• زبان ساختار کمابیش منسجمی از تفاوت‌ها است.
بر اساس ايده‌هاي ساختارگرايي سوسور، دو جريان فكري به طور مستقل از يكديگر در اروپا و آمريكا شكل گرفت. در اروپا مكتب پراگ شكل گرفت و نيكولاي تروبتسكوي و رومن ياكوبسن رهبري تلاش‌هاي مكتب پراك را در مورد نظريه آوايي در دهه 1940 به عهده گرفتند. از سوي ديگر لويس يلمزلف و مكتب كپنهاك تحليل‌هايي در اين زمينه ارائه دادند.
همچنين در آمريكا، مطالعات لئونارد بلومفيلد تحت تأثير عقايد سوسور ادامه پيدا كرد و پس آن ساختارگرايي پسابلومفيلدي شكل گرفت.
برخي از كتاب‌هاي پيرامون سوسور در ايران عبارتند از:
• «دوره زبانشناسي عمومي» نوشته فردينان دوسوسور، ترجمه كوروش صفوي، انتشارات هرمس، 1382
• «فردينان دوسوسور» نوشته جاناتان كالر با ترجمه كوروش صفوي، انتشارات هرمس، 1382
• «زبان، سوسور و ويتگنشتاين، چگونه مي‌توان با واژه‌ها بازي كرد؟» نوشته روي هريس با ترجمه اسماعيل فقيه، انتشارات مركز، 1381
د دعوت رسنیز مرکز ملاتړ وکړئ
له موږ سره د مرستې همدا وخت دی. هره مرسته، که لږه وي یا ډیره، زموږ رسنیز کارونه او هڅې پیاوړی کوي، زموږ راتلونکی ساتي او زموږ د لا ښه خدمت زمینه برابروي. د دعوت رسنیز مرکز سره د لږ تر لږه $/10 ډالر یا په ډیرې مرستې کولو ملاتړ وکړئ. دا ستاسو یوازې یوه دقیقه وخت نیسي. او هم کولی شئ هره میاشت له موږ سره منظمه مرسته وکړئ. مننه
د دعوت بانکي پتهDNB Bank AC # 0530 2294668 :
له ناروې بهر د نړیوالو تادیاتو حساب: NO15 0530 2294 668
د ویپس شمېره Vipps: #557320 :
Support Dawat Media Center
If there were ever a time to join us, it is now. Every contribution, however big or small, powers our journalism and sustains our future. Support the Dawat Media Center from as little as $/€10 – it only takes a minute. If you can, please consider supporting us with a regular amount each month. Thank you
DNB Bank AC # 0530 2294668
Account for international payments: NO15 0530 2294 668
Vipps: #557320
Comments are closed.