دهغه حکایت!/ د. صلاح الدین سعیدي

تاریخ عربي كليمه ده او تحت اللفظي مانا يې سنه او نېټه او انګلیسي کې د کرونولوژي یعنې سنه نګاري مانا ورکوي او یا ورته نږدې ده. کرونولوژي او سنه نګاري كه تحت اللفظي مانا واخيستل شي انګلیسي کې کرونولوژي یعنې سنه نګاري وايي. تاریخ ته په واقعي مفهو م واقعي د كلیمې ته انګلیسي کې هیستوري وایي. هیستوري له دوه انګلیسی کلیمو یعنې hisهیز= د هغه او Story ستوري= یعنې قصه . دواړه جمع کړو نو بیا کیږي د هغه قصه او یا د هغه حکایت= هیز ستوري چې په مرور د زمان هیستوري History شوې ده. دا د هغه قصې، حکایت او حافظې له تأریخه حد اقل حد اقل دوې دي. د استعمار ګر ، حاکم، جابر، دیسانت شوي، دیکتاتور …له خولې اوله قلمه ویل شوای او یا لیکل شوای تأریخ او د مستعمرې، مظلوم او زبیښل شوي ملت تأریخ او د تأریخ حافظه. په انګلستان په روستۍ لسیزه کې یو وخت د داخلې وزیر ددې هېواد یو سیاسي مخکښ د کنزرواتیف حزب غړی و ټاکل شو. ددغه کس نوم دیوید بلنکیت او دی په دواړو سترګو مادر زاد ړوند وه. له ده څخه په یوه رادیویی مصاحبه کې پوښتنه وشوه چې تاسې څه وخت پوه شوی. چې تاسې وړانده یاست. ده وویلې زه نه پوهېدم چې زه ړوند یم، ترهغه چې ماته وویل شول چې تع ړوند یې او بیا پوه شوم چې ړوند یم او دلته بینایان هم شته چې شیان ویني. ددې قصې او حکایت او د تأریخ د اصطلاح نه تشریحات مطلب دادی چې مونږ ته په کار ده یو سلسله حقایق او د هغو منطق. عیني ومنو. پوه شو چې یو شمېر خلکو ته حقایق لیدل هم سخت کار دی. دا باید ومنو چې حقایق غیر زمونږ د حقایقو هم شته. تعهد ولرو چې په صادقانه ‌‌‌‌‌‌ډول په خپلو حقایقو باور لرم او هره لحظه چې د نورو د حقایقو استدلال راته مالوم شو بدون له ترس او تعصبه هغه منو او خپلوو. د سیکولار سیاست مبلغین او له خپل ځانه قهرمان جوړول او له تېرو 17 کلو ناکام حاکمیت نه ځان ته برائت هڅه او د کادری حق تلفیو، د عوایدو او مرستو حیف او میل او د بې ځایه وینو توییدو پړه او په افغانستان کې د غیر متوازن انکشاف او د قانون عام نه تطبیق او … تخلفاتو کې جناب سپنتا او نور ټول حکام شریک او هریو یې خپل مس‌ؤولیت او برخه لري. دا ورته ويل پکار دي. دا قبلول پکار دي او دې‌ مسوولیت نه څوک کم و بیش په حاکمه ‌‌‌‌‌‌ډله کې ځان نه شي خلاصولای. له تېرو ته زده ګړه او د تېرو په یاد لرل د عدم تکرار لپاره او نه د انتقام او نفرت لپاره، یو ضروري کار دی. الهی مونږ ته د نیکۍ هدایت وکړې. آمین